მამუკა გიორგაძე: ბიძინა ივანიშვილმა ბადრი პატარკაციშვილის გაკვეთილები უნდა გაიზიაროს

თამარ ნინიძე - ახალი თაობა  #287  3-4.12.2011

ვიბრძოლოთ ობიექტური მედიისთვის

დღეს ბეჭდური და ელექტრონული მედია ყოფნა_არყოფნის ზრვარზეა. ხელისუფლება არათანაბარ პირობებში ამყოფებს თავის მიერ კონტროლირებად და ოპოზიციურ მედიასაშუალებებს. ~მაესტროსა` და ბეჭდურ მედიასთან დაკავშირებით შექმნილ მდგომარეობაზე ~ახალ თაობას` სახალხო პარტიის ლიდერი მამუკა გიორგაძე ესაუბრება.

_ როგორია თქვენი შეფასება ~მაესტროს` ირგვლივ არსებულ მდგომარეობაზე?

_ ბუნებრივია, პოლიტიკურად დაძაბულ ვითარებაში ნებისმიერ საინფორმაციო საშუალებას, არათუ ტელეკომპანიას, სოფლის გაზეთსაც კი განსაკუთრებული დატვირთვა ენიჭება და, შესაბამისად, ეს დაღს ასვამს მის შიგნით თუ მასზე გარედან მიმდინარე პროცესებს. დღეს ჩვენ სწორედ ამ პროცესების გამოხატულებას ვუყურებთ, როდესაც შიგნით კონფლიქტური სიტუაცია საკმაოდ დაძაბულ ურთიერთობებში გადავიდა, გარედან ზოგს აწყობს ეს ვითარება და ხელს შეუწყობს კიდევაც მოვლენების ასეთY განვითარებას, ზოგი წუხს, განიცდის და მიესალმება, რომ რაც შეიძლება მალე დამთავრდეს ის რაც ~მაესტროს` გარშემო ხდება. Yყველა ისე შეაფასებს ამ ვითარებას, რა პოლიტიკური ინტერესიც მას გააჩნია, მაგრამ საბოლოო ჯამში ყველაზე დაზარალებული გამოდის რიგითი მაყურებელი, რომელსაც აქვს უფლება და სურვილი მიიღოს სხვადასხვა წყაროდან ინფორმაცია. დანარჩენები, როგორც უკვე მოგახსენეთ, არკვევენ თავის ადგილს და მდგომარეობას პოლიტიკურ ცხოვრებაში.
_ სანამ ~მაესტროსთან` დაკავშირებით ეს მოვლენები განვითარდებოდა, მანამდე ხმაური იყო, რომელიც ჯერ არ ჩამცხრალა პრესის გავრცელებასთან მიმართებაში. ხელისუფლება პრესის შეზღუდვის ახალ გეგმას ახორციელებს. Aამაზე რას იტყვით?
_ იგივე თემაა აქაც. ხელისუფლება, რომელსაც მონოპოლიზებული ჰქონდა ტელევიზიები და მიაჩნდა, რომ გაზეთი არ არის ის საშუალება, რომელიც განსაკუთრებულ ზემოქმედებას ახდენს საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე, მოახლოებული არჩევნების პირობებში ამკაცრებს თავის დამოკიდებულებას გაზეთებთან მიმართებაში. დღეს აღარ არის ის პერიოდი, როდესაც შეიძლებოდა ჟურნალისტი დაეპატიმრებინათ, ეწამათ და მოეკლათ, უშუალოდ ჟურნალისტურ საქმიანობაში ვითომ არ ერევიან, მაგრამ სინამდვილეში ის მექანიზმი, რითიც ჟურნალისტი უნდა გავიდეს საზოგადოების წინაშე, იმ მექანიზმებს უსპობენ. შესაბამისად საკითხი გადააქვთ იმ სფეროში, რომელსაც ბიზნესთან აკავშირებენ, ქალაქის იერსახეზე, ადგილის გამოყოფაზე საუბრობენ, გარდა არსებული რეალური პრობლემისა, ჟურნალისტის უფლებებისა და ადამიანის უფლებებისა, მიიღოს ეს ინფორმაცია.
_ ედუარდ შევარდნაძის პერიოდის პრესა და ახლანდელი რომ შევადაროთ როდის უფრო იყო პრესა თავისუფალი?
_ დღეს, სამწუხაროდ, მიღებულია შეხედულება, რომ მაშინ უფრო თავისუფალი იყო მედია. Mმე არანაირი არგუმენტი არა მაქვს ასე ვიფიქრო. მაშინ იმიტომ იყო გარეგნულად ვითომ თავისუფალი მედია, რომ უმეტესი მედია საშუალებები, მეპატრონეები და ჟურნალისტები, რომლებიც ასეთი ფორმით სვამენ საკითხს, ერთიანი სახელისუფლებო გუნდის წევრები იყვნენ. ვინც მაშინ თავისუფალი მედია იყო და თავისუფალი ჟურნალსტი იყო, უმეტესი მათგანი მაშინაც შეზღუდული იყო თავისი აზრის გამოთქმაში და ახლაც შეზღუდულია. Uუბრალოდ, მაშინ ერთი ქუდის ქვეშ იყო ყოველივე ეს, მაშინ ხელისუფლების გარეთ არ იყვნენ წარმოდგენილი ფულიანი ადამიანები, არაპოლიტიკური გავლენის ადამიანები, კლანები, რომლებიც კონკურენციას შეძლებდნენ ამ მოედანზე. დღეს ეს ბრძოლა იმიტომ გახდა ასეთი მძაფრი, რომ ოპოზიციაშიც აღმოჩნდნენ ოლიგარქები, ოპოზიციაშიც აღმოჩნდნენ ამა თუ იმ კლანის წარმომადგენლები. მაშინ ოპოზიციაში ვინც ვიყავით, იგივე `სახალხო პარტია~, არანაირი მექანიზმი არ გვქონდა, შეგვექმნა ჩვენი გაზეთი. დღეს ოქრუაშვილი იქნება, ბურჯანაზე თუ კიწმარიშვილი, ამის შესაძლებლობა აქვთ იმიტომ, რომ ისინი ხელისუფლებაში იყვნენ და ფინანსები და შესაძლებლობები გამოყვათ. ცუდად ნუ გამიგებთ, რადგან ~ახალ თაობას` ვესაუბრები, ~თაობა` რა მდგომარეობაშიც იყო მაშინ, ახლაც იგივე მდგომარეობაშია. Aარც მაშინ ყოფილა რომელიმე კონკრეტული კლანის რუპორი, არც დღეს არის, მაგრამ ის გაზეთები, მათი მეპატრონეები და ჟურნალისტები, რომლებსაც კოორდინაციას ჟვანია უწევდათ, სახელისუფლებო წრეებიდან, მათთვის ოქროს ხანა იყო. დისკომფორტი არ ჰქონდათ. ისე გალანძღავდნენ `სახალხო პარტიას`, ჟვანიას შეკვეთით, რომ ჩვენ პასუხის გაცემის საშუალება არ გვქონდა. შვიდი წელი პირადად მე ვიყავი პარლამენტის მეორე ფრაქციის თავმჯდომარე, ამ დროის მანძილზე ~რუსთავი_2_ზე` ნამყოფი არა ვარ. ერთხელაც არ ვარ ~ღამის კურიერში` ნამყოფი. Aარანაირი განსხვავება არ არის ჩემთვის მაშინდელ ~რუსთავი_2_სა` და ახლანდელს შორის. ჩვენს აქტიურობაზე არ არის მიბმული ეს ამბები. იგივე რეჟიმი გრძელდება, რაც იყო შევარდნაძის დროს, უბრალოდ რეჟიმის შიგნით კლანებს შორის მიმდინარეობს ბრძოლა და ამის ნათელი მაგალითია ~რუსთავი_2` და ~მაესტრო`. Aამ უკანასკნელთან დაკავშირებით შვიდი სუბიექტი აცხადებს პრეტენზიას მის მეპატრონეობაზე. ~მაესტროს` შიგნით იცვლება მეწილეების როლი და ფუნქციები, პარტიიდან პარტიაში გადადიან. ისინი თავიანთ საქმეებს აგვარებენ, ჩვენ და ჟურნალისტები დაჩაგრულები ვართ ამ მდგომარეობაში, ამიტომ არის ერთი და იგივე შევარდნაძის დროს და ახლა, მაშინდელ დროს რომ მისტირიან კარგად მოგეხსენებათ, ბევრი გაზეთი სახელისუფლებო დაფინანსებას იღებდა, გრანტების ფორმით, ეს დაფინასნება ძალიან დიდი იყო, მუქთა ფული მოდიოდა სახელმწიფოდან, ამის გარდა კიდევ იყო ათასი სხვა დამატებითი შესაძლებლობები, ~რუსთავი_2_ს` ბუღალტერია საერთოდ არ ჰქონდა. Pპირდაპირ შავი ფულით მიდიოდა მუშაობა. თითოეული მათგანი თავს პრივილეგირებულად გრძნობდა, არავინ ურტყამდა პანღურს, არავინ იჭერდა მათ იმიტომ, რომ ის ხალხი ნებაყოფლობით ემსახურებოდა იმ რეჟიმს.
_ ~მაესტროს` შეძენის სურვილი სხვადასხვა დროს ჰქონდათ ნოღაიდელს, ბურჯანაძეს, ახლა პრესაში გაჩნდა ინფორმაცია, რომ 2009 წელს მისი შეძენის სურვილი ივანიშვილსაც ჰქონია. როგორ მიგაჩნიათ, პოლიტიკური პარტიების ლიდერები უნდა იყვნენ თუ არა ტელეკომპანიების მფლობელები და მმართველები?
_ მთელი უბედურება ის გახლავთ, რომ ჩვენ ვერ შევთანხმდით თუ რას ნიშნავს ჯანსაღი პოლიტიკური გარემო, თუ რა როლი ენიჭება მედიას დღევანდელ საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. შევარდნაძის დროს და ახლაც მედიის ძირითადი ნაწილი არის არა ინფორმაციის მიწოდების საშუალება, არამედ პროპაგანდისტული საშუალება. რაც თავის დროზე იყო გაზეთი ~კომუნისტი` და სახელმწიფო ტელევიზია, იმ ფუნქციას ასრულებს დღევანდელი მედიის ძირითადი სუბიექტები. ისინი არ ესახურებიან საზოგადოების ინფორმირებას, არამედ ემსახურებიან თავანთი იდეების პროპაგანდირებას, არღვევენ იმ ძირითად პრინციპს, რომელსაც უნდა ეფუძნებოდეს პრესა. პრობლემა ის კი არ არის პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენელი ან ნებისმიერი სხვა ვინმე იქნება თუ არ იქნება ოფიციალური მფლობელი, მას ეს თავისუფლად შეუძლია გააკეთოს ირიბი გზით. დღეს ვინმემ იცის ვინ არის ~რუსთავი_2_ის` დამფუძნებელი ან მმართველი? Aარავინ იცის. მთავარია მივაღწიოთ იმას, რომ არ უნდა გადაიქცეს პრესა პროპაგანდის საშუალებად. ეს მაშინ ამოვარდება ჩვენი ცხოვრების წესიდან, როცა ბოლშევიკური ცხოვრების წესით აღარ წარიმართება ჩვენი ცხოვრება. შამწუხაროდ, ჯერჯერობით ბოლშევიკები მართავენ ქართულ საზოგადოებას. ბოლშევიკური ცნობიერების ადამიანები არიან წარმოდგენილი ქართულ საზოგადოებრივ სივრცეში, ამიტომაც მიმდინარეობს ბრძოლა პროპაგანდის საშუალებებისთვის. Pპრობლემა ის კი არ არის, ექნება თუ არა რომელიმე პოლიტიკურ ჯგუფს ან ბიზნესკომპანიას მედია საშუალება, არამედ მთლიანად ჯანსაღი გარემო უნდა იყოს და ვერ უნდა გაბედოს და არ უნდა გავაბედინოთ ამა თუ იმ პიროვნებას, რომ მედია ბოლშევიკური მეთოდით გამოიყენოს პროპაგანდისთვის. თორემ რაც უფრო მრავალფეროვნება იქნება, რაც მეტი განსხვავებული პოზიცია იქნება პრესაში, ამაზე კარგი რა შეიძლება იყოს. Dდასავლურ პრესას რომ ვეცნობი, მსიამოვნებს ის მრავალფეროვნება, რაც არის მასში.
გაცილებით უკეთესი იქნებოდა თუ აქცენტი გაკეთდებოდა ანალიტიკურ მიმართულებაზე. დღეს რასაც ვუყურებ, არის მიმდინარე საკითხების პროპაგანდისტული შეფასებები.
_ თქვენ ალბათ გახსოვთ ბადრი პატარკაციშვილის პოლიტიკაში მოსვლამდე ~იმედი` აკეთებდა მძაფრ და კრიტიკულ სიუჟეტებს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამდებობის პირთა მხრიდან დანაშაულებრივ ქმედებებზე, ხოლო ბატონ ბადრის პოლიტიკაში გადასვლის შემდეგ პოლიტიკურ განცხადებებს არ ერიდებოდნენ არა მარტო პოლიტიკოსები, არამედ ჟურნალისტებიც კი. ხომ არ არის საფრთხე, რომ ბიძინა ივანიშვილის პოლიტიკაში გადასვლის შემდეგ ჩამოყალიბდეს რომელიმე ტელეარხი მისი ხელმძღვანელობის ქვეშ და აქაც დაიწყოს პროპაგანდისტული და პოლიტიკური განცხადებების გავრცელება?
_ ამის საფრთხე რა თქმა უნდა არის, მით უმეტეს, არის მწარე გამოცდილება ~იმედთან` დაკავშირებით. ის სიუჟეტები გახლდათ იმ პიროვნების ხედვების ანარეკლი. დღეს ხომ ყველაფერი ~იმედთან` დაკავშირებით ნათელია, ~იმედი` უკეთებდა მანიპულირებას საზოგადოებრივ აზრს. სანამ ბადრი პატარკაციშვილი თანამშრომლობდა ხელისუფლებასთან, მანამდე ე.წ. ლაითი გადაცემები იყო, მერე კი რადიკალური მოწოდებები გაისმოდა იმ არხზე. საბოლოო ჯამში `იმედი` გადაიქცა პროპაგანდისტულ დაწესებულებად. მათთვის, ვინც ოპოზიციური განწყობილების იყო, ეს მისაღები გახლდათ, მაგრამ უნდა გავაცნობიეროთ, რომ ასეთი პოლარიზაცია და დაპირისპირება ჩვენს გულუბრყვილო ემოციებზე თამაშით იმ ჯგუფმა, რომელიც მაშინ ~იმედის` ეთერში ყოველდღე იყო წარმოდგენილი, გაერთიანებული ოპოზიცია მყავს მხედველობაში, ოთხი წლის განმავლობაში ქანცი გამოაცალა ქართველ ხალხს და მიიყვანა ისეთ კრიზისულ მდგომარეობამდე, როგორშიც ჩვენ ახლა ვართ. Mმონოპოლიზება გაუკეთდა ოპოზიციურ აზრს. ისე იყო ყველაფერი წარმოჩენილი, თითქოს სხვა აზრი ოპოზიციაში არ იყო გარდა იმ ადამიანებისა, რომლებიც გამოდიოდნენ ~იმედის` ეთერით. გაერთიანებულმა ოპოზიციამ ჩაისვარა პოლიტიკაში. Mმედიის ფუნქცია და როლი არ იყო თავის დროზე სწორად წარმოდგენილი ბადრი პატარკაციშვილის მიერ და მისგან გასუქებული პოლიტიკური ჯგუფისგან მიიღო პირველი წიხლი. Fფეხი გადაუბრუნდა თუ არა, ამ ადამიანების ძირითადმა ნაწილმა ჩაარტყა მას დანა ზურგში და მიაყოლა წიხლი. Eეს გამოცდილება ყველამ უნდა გაიზიაროს, მათ შორის ბიძინა ივანიშვილმაც, მან უნდა მიიღოს სწორი პოზიცია და იმაზე უფრო დიდ საქმეს ვერ გაუკეთებს ვერავინ საქართველოს, ვიდრე ბრძოლა მართლაც ობიექტური მედიისთვის, რომელიც საზოგადოებას ფიქრის საშუალებას მისცემს. ბიძინა ივანიშვილი დიდ საქმეს გაუკეთებს ქართულ საზოგადოებას და საქართველოს ისტორიაშიც შევა, თუკი შექმნის მოედანს როგორც მედია სივრცეში, ისე საზოგადოებაში იმისათვის, რომ ყველა აზრი თანაბრად იყოს წარმოდგენილი. საზოგადოებას კი ჰქონდეს არჩევანის საშუალება.
_ მოგეხსენებათ, ორპულუსიანი გახდა პოლიტიკური სპექტრი, თუმცა ესპერტთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ მესამე გზა და მესამე პოლუსიც უნდა შეიქმნას ანუ ამ ორ პოლუსს ვინც არ ეთანხმება, მას არჩევანის გაკეთება შეეძლოს და რომ ეს პოლიტიკისთვისაც სასარგებლოა. თქვენი აზრი როგორია ამ მესამე პოლუსზე?
_ ჯერ პირველმა ორმა გზამ უნდა ჩამოაყალიბოს რა მიმართულებას მიყვებიან არა ლოზუნგების დონეზე, არამედ კონცეპტუალურად, რა მიმართულებით მიდიან და მათი ნაბიჯები რა მიზანს ემსახურება, პოლიტიკურად დამჯდარი კონცეფციის სახით. რამდენად ესადაგება მათ მიერ დეკლარირებული ლოზუნგი მათ ნაბიჯებს. სააკაშვილი როცა აცხადებს, რომ ებრძვის რუსეთს, გვითხრას როგორ ჩაააბარა მთელი ეკონომიკა რუსეთს. როგორ აღმოჩნდა, რომ 2008 წელს ომის დაწყებამდე ნახევარი საათით ადრეც არ გაუუქმა ე.წ. სამშვიდობოებს მანდატი, რატომ იძახდა ლომაია ცხინვალი აღგვილია პირისაგან მიწისაო, როცა ამ დროს ორიოდე შენობა იყო დაზიანებული. ერთი კაციც კი არ დაღუპულა. სამწუხაროდ, არც ივანიშვილს წარმოუჩენია თავისი პროგრამა, ძირითადად არის კეთილი სურვილები, მაგალითად, რუსეთთან ურთიერთობის მოწესრიგება. Aამის წინააღმდეგი არავინ არის. Mმაგრამ ამაში რას გულისხმობს, ეს არ არის წარმოდგენილი. Aამიტომ რთულია ვიმსჯელოთ მხარი დავუჭიროთ თუ არა ამ გზას. ხელოვნურად შექმნილი მესამე გზაც რომ შეიქმნას და ისიც გაურკვეველი იყოს? ჩემთვის ეს პოზიცია გასაკვირია. თუ გვინდა ჯანსაღი პროცესები განვითარდეს პოლიტიკაში, ჯერ უნდა მოვითხოვოთ, ამ ხალხმა თავიანთი პოზიციები ჩამოაყალიბონ. თუ ამ პოზიციებში რაიმე არ იქნება დამაჯერებელი, მერე გაკეთდეს მესამე, მეოთხე, მეხუთე გზა. მესამე გზაზე საუბრობს ყველა ის, ვინც პიროვნულად ვერ მოხვდა ვერც პირველთან, ვერც მეორე ცენტრთან.