საქართველოს 1992 წლის მოწვევის პარლამენტის 

წევრთა ჯგუფის მიმართვა

საქართველოს პრეზიდენტს
საქართველოს პარლამენტს
საქართველოს პრემიერ-მინისტრს
საქართველოს იუსტიციის მინისტრს
საქართველოს საზოგადოებრიობას

- კონსტიტუცია არის ყველაზე დიდი კანონი, რომელიც განსაზღვრავს სახელმწიფოს რაობას

– კონსტიტუციის ხარისხი არის ერთერთი ყველაზე დიდი საზომი, რომელიც განსაზღვრავს ერის ხარისხს
– კონსტიტუციის კეთილსინდისიერი ინტერპრეტაცია არის ერთერთი ყველაზე დიდი ფაქტორი, რომელიც განსაზღვრავს ერისა და სახელმწიფოს აწმყოსა და მომავალს.

რედაქტორი: ზაურ ჯინჯოლავა, პროფესორი

იურიდიულ მეცნიერებათა დოქტორი

ქვეყნებს შორის, რომლებიც რუსეთის განახლებული (საბჭოთა) იმპერიის შე-მადგენლობაში აღმოჩნდნენ 1920-იან წლებში, საქართველო იყო ერთადერთი, რომელმაც თავისუფლების წლებში კონსტიტუციის მიღება მოასწრო. საქართ¬ველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კონსტიტუციის (1921) არსებობამ (და, შესაძლოა, მისმა საყოველთაოდ აღიარებულმა მაღალმა ხა¬რისხ¬მაც) არსებითი როლი ითამაშა იმაში, რომ საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში ამ ქვეყნებმა მიიღეს არა `ოლქის~, `მხარის~, `გუბერნიის~ ან სხვა რამ არაეროვ¬ნული სტატუსი, არამედ ქვეყნებისა – ნომინალურად სუვერენული ეროვნუ¬ლი `რეს¬პუბ¬ლიკებისა~, რომელ¬თაც `ეროვნული თვითგანსაზღვრის~ (`თვითგამორკ¬ვევის~) უფლება ჰქონ¬დათ დატოვებული (რა თქმა უნდა, მხოლოდ ნომინალურად) `თვით¬ გამოყოფამდე~. (საყურადღებოა, რომ მოკავშირე რესპუბლიკათა ამ უფლების წართმევაზე სსრკ ხე¬ლი¬სუფლებას ხელი ააღებინა თბილისის 1988 წლის 23-29 ნოემბრის აქციამ რუს¬თა¬ველის გამზირზე საქართველოს უზენაესი საბჭოს შენობის წინ). ამ ნომინა¬ლუ¬რად დაფიქსირებულმა უფლებამ შესაძლებელი გახადა ის, რომ მოწინავე კაცობ¬რი¬ო¬ბის აქტიური ზეწოლით `ბოროტების იმპერიის~ (სსრკ) დაშლის პროცესი წარიმართა სწორედ `მოკავშირე რესპუბლიკე¬ბის~ მიერ არაკო¬მუ¬ნის¬ტური პარლა¬მენ¬ტების არჩევის და ამ პარლამენტთა მიერ, სსრკ კონსტიტუ¬ციის შესაბამი¬სად, და¬მო-უკიდებლობის გამოცხადების გზით. კონს¬ტი¬¬ტუციის რეა¬ლური პრესტიჟიც და მისი სიმბოლური საკრალური მნიშვნე¬ლო¬ბაც ქართველი ხალ¬ხის ცნობიერე¬ბა¬ში გააძ¬ლიერა ქართველი ახალგაზრდობის თავდა¬დე¬ბულმა გა¬მოსვ¬ლამ ქართული ენის სახელმწიფო ენად დატოვებისათვის საქართ¬ველოს კონს¬ტი¬ტუციის ახალ რედაქ¬ცი¬აში, რომლის მიღება ხდებოდა 1978 წლის 14 აპრილს ქ. თბილისში.

ჩამოთვლილმა ფაქტორებმა, ერთად აღებულებმა, განაპირობეს ის, რომ დამოუ-კიდებელმა საქართველომ შევარდნაძის მმართველობის დროს მიიღო კონსტიტუ¬ცია, რომელმაც, მიუხედავად ხელისუფლების დიდი ნაწილის (თვით შევარდნაძის ჩათვ¬ლით) ფარულად პრორუსული სულისკვეთებისა, მკაფიოდ შეინარ¬ჩუნა საქართ¬ველოს რეალური ეროვნული ინტერესებისათვის პირველ¬ხარის¬ხოვ¬ნად მნიშვნელო¬ვანი მახასიათებლების დიდი რაოდენობა. ერთი ამ მახასიათებელთაგანი იყო ის, რომ ეს კონსტიტუცია, – ასოს თვალსაზრისითაც, ანუ იურიდიული ფორმულირე¬ბე¬ბის თვალსაზრისითაც, და სულისკვეთების თვალსაზ¬რისი¬თაც – იცავდა (და იცავს) საქართველოს მიწას გაყიდვისაგან უცხოელებზე, ანუ იმ პირებზე, რომელ¬ნიც სა¬ქართ¬¬ვე¬ლოს მოქალაქენი არ არიან. მაგრამ სააკაშვი¬ლის გუნდის მმართვე¬ლო¬ბის დროს, 2012 წლის 26 ივნისს საქართველოს საკონსტიტუციო სასა¬მართ¬ლომ მიიღო დადგენილება, რომელმაც მოახდინა საქართველოს მოქმედი კონსტიტუციის ტექს¬ტის ყალბი ინტერპრეტაცია, სახელდობრ, მიაწერა მას იმგვარი შინაარსი, რო¬მე¬¬ლიც ვერ უთავსდება საქართველოს კანონმდებლობაში იმგვარი ნორმების არ¬სე¬ბობას, რომელნიც კრძა¬ლა¬ვენ ან ზღუდავენ უცხოელების მიერ საქართველოს სა¬სოფ¬ლო-სამეურნეო მიწის შესყიდვას.
სხვა სიტყვებით: საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ, რომლის გა¬და¬წ-ყვეტი¬ლებები გასაჩივრებასა და გადასინჯვას არ ექვემდებარება, საქართ¬ველოს სა¬ხელმწიფოს, ქართველი ერისა და საქართველოს მოქალაქეთა მთელი სიმრავლის მთავარი თავისსარჩენი ბაზა – საქართველოს მიწა – გაიტანა ღია ბაზარზე, რო¬მელ¬¬ზედაც დღეს და უახლოეს განჭვრეტად მომავალში არ ფიგურირებს არც ერთი კონკურენტუნარიანი ქართველი ან საქართველოს მოქალაქე. მან ეს მიწა იქ გაი¬ტა¬ნა მთლიანად და მყისიერად, ანუ შექმნა სრული იურიდიული შესაძლებ¬ლო¬ბა იმი¬სა, რომ საქართველოს მთელი მიწა დღეების მანძილზე გაიყიდოს უცხოე¬ლებზე და უცხოეთში მოფუნქციე (რეგისტრირებულ) იურიდიულ პირებზე, ანუ მოხდეს ქართველი ერისა და საქართველოს მოქალაქეთა მთელი სიმრავლის ექს¬პრო¬პრი¬ა¬ცია ძირითადი საარსებო საშუალებისაგან – მიწისაგან. პრაქტიკულად ეს ნიშნავს საქართველოს პარალიზაციას და, ევეტუალურად, უმოკლეს დროში გაქ¬რობას, რო¬გორც სახელმწიფოსას, ხოლო ქართველი ერისა და მის მოქალაქეთა მთელი სიმ¬რავ¬ლის ავტომატურ გადაქცევას ბოგანოებად საკუთარ სამშობლოში, ხოლო შემდგომ – გაფანტვას მსოფლიოში დაბალი კვალიფიკაციის სამუშაოს მაძიე¬ბე¬ლი პრო-ლეტარების სახით. ქვემორე ხელის მომწერნი, საქართველოს 1992 წლის პარ¬ლა¬მენტის წევრები, – დღეს მოქმედ კონსტიტუციაზე ხელის მომწერნი, მისი, პრინ¬ცი¬პულად, თანაავტორნი და, მისთვის ხელის ამწევნი, – საკონსტიტუციო სასა¬მართ¬ლოს მიერ ჩადენილი ამ სიყალბით (კონსტიტუციის ასოსა და სულის¬კვეთების აზრის წინასწარგანზრახულად არასწორი ინტერპრეტაციით) ცილდაწამე¬ბულ¬ნი ვართ და, ამგვარად, შეურაცხყოფილნი: ჩვენ არ მიგვიცია ერისა და სახელ¬მწიფოსათვის იმგვარი კონსტიტუცია, რომელიც არ აძლევს სახელმწიფოს მმართ¬ველს უფლებას, კანონით შეზღუდოს, დროებით შეაჩეროს ან აღკვეთოს თავისი მცირემიწიანი ქვეყნის სასოფლო-სამეურნეო მიწის გასვლა ჩვენი სახელმწიფოსა და მისი მოქალაქეების საკუთრებიდან, რადგან ჩვენ არც სახელმწიფოს მოღალა¬ტენი ვართ, არც გონებრივად ჩამორჩენილნი. ჩვენს უფლებად ვრაცხთ, როგორც დაზარალე¬ბულნი, და ჩვენს მოვალეობადაც, როგორც მოქალაქენი, მივმართოთ წინამდებარე ტექსტის ადრესატებს და საზოგადოებრიობას, პირველ ყოვლისა, იმის ზოგად ხაზებ¬¬ში აღწერითა და ანალიზით, რაც ჩადენილ იქნა, შემდეგ – ჩამდენთა ქმედე¬ბის შეფა¬სებით სამართლებრივი და მორალური პოზიციიდან, შემდეგ – ამ სიყალ¬ბის ჩამდენთა მიმართ სისხლის სამართლის საქმის აღძვრის მოთხოვნით და ბო¬ლოს – პრაქ¬ტიკული რეკომენდაციებითა და მოთხოვნებით იმის თაობაზე, თუ შექმ¬¬ნი¬ლი სასიკვ¬დილოდ საშიში დანაშაულის პირისპირ ვის რა ნაბიჯების გა¬დადგ¬მა გვმარ¬თებს.
წარმოგიდგენთ
1. იმის დასაბუთებას, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს ქმედება არის პრინ-ციპულად არასწორი როგორც იურისტის ლოგიკასთან მიმართების თვალსაზრისით საერ-თოდ, ისე მეცნიერული ხედვის დღევანდელ დონესთან მიმართების თვალსაზ¬რისით.
2. იმის დასაბუთებას, რომ სასამართლოს მიერ შექმნილი დოკუმენტები ეწი-ნააღმდეგება
– საქართველოს მოქმედი კონსტიტუციის ასოსა და სულისკვეთებას და
– საქართველოს და მისი მოქალაქეების სასიცოცხლო ინტერესებს.
3. იმის დასაბუთებას, რომ სასამართლოს მიერ შექმნილი დოკუმენტები არა მხო¬ლოდ შეცდომების, არამედ აგრეთვე წინასწარგანზრახული სიყალბის შემცვე¬ლია.
4. იმის დასაბუთებას, რომ სასამართლოს მიერ განხორციელებული სიყალბე და მასზე აგებული პოზიცია არა უნებურად, არამედ მიზანდასახულად, მაშასადამე – კრი-მინალურად ანტისახელმწიფოებრივი და ანტიეროვნულია, რაც საკმარისი სა¬ფუძ¬¬ველია ამ დოკუმენტთა შექმნის მონაწილეთა სისხლისსამართლებრივი პასუ¬ხის¬¬¬მგებლობისათვის. ჩვენი მსჯელობა დამყარებულია საქართველოს საკონსტი¬ტუ¬ციო სასამართლოს შემდეგ დოკუმენტთა ტექსტზე:
1. 2012 წლის 26 ივნისს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუ¬მის გადაწყვეტილება #3/1/512
2. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის გან¬ჩი¬ნება.
მანამდე, სანამ ხსენებულ დოკუმენტთა ტექსტობრივ ანალიზს შემოგთავაზებ¬დეთ, წარმოგიდგენთ რამდენსამე ზოგად შენიშვნას.
I. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის აქტის მიმართება ჭეშმარიტებასთან.
საქართველოს კონსტიტუციის მუხლი 21 ასე იკითხება:
1. საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებული და ხელშეუვალია. დაუშვებელია საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება;
2. აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის დასაშვებია ამ მუხლის I პუნქტში აღნიშნულ უფლებათა შეზღუდვა კანონით განსაზღვრულ შემთხ-ვევებში და დადგენილი წესით, იმგვარად, რომ არ დაირღვეს საკუთ¬რების უფლების არსი.
3. აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთ¬მევა დასაშვებია კანონით პირდაპირ გათვალისწინებულ შემთხვევებში, სასამართლოს გადაწყვეტილებით ან ორგანული კანონით დადგენილი გადაუდებელი აუცილებლობისას, წინასწარი, სრული და სამართლიანი ანაზღაურების პირობით. ანაზღაურება თავისუფლდება ყოველგვარი გადა-სახადისა და მოსაკრებლისგან.
ამ მუხლის აზრი ცალსახად შემდეგია:
1. საზოგადოებაში მაცხოვრებელ ადამიანს აქვს უფლება, რომ თავისი დღე¬ვან¬დელი გარჯის ნაყოფი შეინახოს ხვალისათვის, გაყიდოს, გაასაჩუქროს, მემკვიდ¬რეს დაუტოვოს და ა.შ. `საკუთრება~ და `მემკვიდრეობის უფლება~, რომელთა აღია¬რებასაც აცხადებს კონსტიტუციის ეს პუნქტი (მ. 21, პ.1), არის საკუთრების ინსტიტუტი. მასში იგულისხმება, რომ საზოგადოებამ სუბიექტის ეს უფლება უნდა აღიაროს სავალდებულო წესით და სუბიექტს მის რეალიზაციაში ხელი შეუწყოს (ეს ასეა იმ დროიდან, რაც ადამიანმა ქვის იარაღის კეთება და თავისი ღამის სათე¬ვის მოწყობა დაიწყო).
2. ადამიანის უფლება, რომ თავისი ნივთის მესაკუთრე (ამ სიტყვის ფართო აზრით) იყოს, არ არის საზოგადოებაში არსებული ერთადერთი უფლება. არის სხვა ადამიანთა საჭიროებებიც და სხვა ადამიანთა შესაბამისი უფლებებიც. ამი¬ტომ საზოგადოებას (ამა და ამ ფორმით ორგანიზებულს, მისი კანონმდებლობის ჩათვ¬ლით) აქვს იმის უფლება, რომ მოქალაქეს საკუთრების ზემოხსენებული უფ¬ლე¬¬ბა შეუზღუდოს (მაგალითად, მისი კუთვნილი ნივთი გამოართვას საზოგა¬დო¬ების საჭიროებისათვის დროებით ან სამუდამოდ). ამის უფლებასაც და განხორციე¬ლე¬ბის წესსაც ადგენს კანონი, როგორც ზოგად ნორმას. სახელდობრ, ეს უნდა გაკეთდეს ისე, რომ პატრონის მიერ მოპოვებული ზემოხსენებული უპირატესობა, ანუ მისი სიმდიდრე, მას არ ეზარალოს. ეს არის მისი საკუთრების არსი (რაც იურისპრუდენციისათვის ანბანია): როგორც დღეს ვარ სხვებზე მდიდარი იმით, რომ ეს საჭირო საგანი მაქვს, ისე უნდა დავრჩე ამის შემდეგაც.1) ეს მიიღწევა კომპენ¬სა¬ციის საშუალებით (მაგალი¬თად, თუ უძლური ბერიკაცი ვარ და გამომართვით ძაღლი, რომელიც მამონტის სუნს ყველაზე უფრო შორს გრძნობს, თქვენ, საზოგადოება, სამაგიეროდ ჩემს ზარალს მინაზღაურებთ იმით, რომ პატარა ოჯახები თითო კვერცხს მაძლევთ, დიდები კი – თითო ვარიას. ამგვარად, მე მინარჩუნდება საკუთრების არსი – თუმ¬ცა მინარჩუნდება არა იმავე საგნის სახით, არამედ ფიზიკურად სხვა საგნის სახით (ასეთი სხვა საგანი – `ღირებულების საყოველთაო ექვივალენტი~– თანამედროვე საზოგადოებაში არის ფული).
3. საყურადღებოა, რომ ამ მარტივი სიტუაციის ფორმულირებაში კონსტიტუცია ხმარობს სიტყვას `კანონი~. კანონს, ანუ სადღეისო პრაქტიკული ცხოვრებისათვის კანონმდებლის მიერ დაფორმულებულ სახელმძღვანელო წესს (რომლის შეცვლაც ამ კანონმდებელთა კრებულს შეუძლია ყოველდღიურად) ეკისრება, რომ მუდამ გამზადებული (ჩამოყალიბებული) ჰქონდეს იმის განსაზღვრა, თუ რომელი და რო¬მე-ლია ის საზოგადოებრივი საჭიროებები, რომელთა გამოც დასაშვებია ინდივი¬დუ¬ა¬ლური პიროვნების ამ საკრალური უფლების – საკუთრების ზემოხსენებული უფ¬ლე¬ბის – შეზღუდვა. კანონს უფლება აქვს (შეუძლია) დააწესოს ისიც, თუ რომელ და რომელ კატეგორიას მოქალაქეებისას შეუზღუდოს ესა და ეს უფლება ამა და ამ სიტუაციაში და ამა და ამ სფეროში. მაგალითად, შეუძლია სასწრაფო სამუშა¬ოე¬ბ¬ზე იძულებით გაიყვანოს ახალგაზრდები, მაგრამ არ გაიყვანოს მოხუცები, ან, პირიქით, პურის ნორმა შეუზღუდოს მოხუცებს, მაგრამ არ შეუმციროს ახალგაზრ¬დებს, და ა.შ. საქართველოს მოქმედ კონსტიტუციაში არის მუხლი (14), სადაც მოცემულია ჩამონათვალი ადამიანთა იმ მახასიათებ¬ლე¬ბისა, რომელთა გამოც კა¬ნო¬ნი ვერ მოეპყრობა მათ სხვადასხვა¬ნაი¬რად. აი ეს მუხლი:
`ყველა ადამიანი დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარ¬მო¬შობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.~
მივაქციოთ ყურადღება იმას, რომ ეს ჩამონათვალი სასრულია (სიტყვები `და სხვ.~ მას არ ახლავს). მაშასადამე, ვერც კანონი, ვერც ადგილობრივი მმართველი ვერ ბრძანებს `საშიშროების გამო მობილიზებას ვახდენთ შავკანიანებისა და თეთრ¬კანიანების საბარგო და მსუბუქი მანქანებისას, ყვითელკანიანებისას კი მხო¬ლოდ საბარგოსას ვახდენთ~, მაგრამ მას შეუძლია ბრძანოს `ვახდენთ მობილი¬ზებას ჩვენი მოქალაქეების ტრანსპორტისას, უცხოელისას კი არ ვახდენთ~. ეს იმი¬ტომ, რომ ზემოთ ციტირებულ მე-14 მუხლის ჩამონათვალში სიტყვა `მოქალაქეობა~ არ შე¬დის. საზოგადოებას და, მით უფრო, სახელმწიფოს უფლება აქვს, თავის პოლი¬ტი¬კა¬შიც და ყოველდღიურობაშიც რაგინდარა მკვეთრად გამიჯნოს ერთმანე¬თი¬საგან მოქა¬ლა¬ქე და უცხოელი. ამის მკაფიო მაგალითია ის, რომ სახელმწიფოს თავისი მო¬ქალაქე შეიარაღებულ ძალებში მიჰყავს სავალდებულო წესით, უცხო¬ელს კი, რაგინდარა კრიტი¬კულ სიტუაციაში, საბრძოლველად ვერ ამობილიზებს. ამგვარად, სახელმწიფოს (მის კანონს) უფლება აქვს განასხვავოს მასში მყოფ ადა¬მიანთა უფლებები და მოვა¬ლეო¬ბები მოქალაქეობა-არამოქალაქეობის მხრივ. აგრეთ¬ვე, ცალსახაა, რომ კონს¬ტი¬ტუციის 21-ე მუხლის მეორე პუნქტი, აძლევს რა კანონს უფლებას, `საზო¬გა¬დოებრივი საჭიროების~ შემთხვევაში შეზღუდოს საკუთ¬რების უფ-ლებები, ცალსა¬ხად გულისხმობს, რომ `ანაზღაურება~ (კომპენსა¬ცია), რომელიც სა-ვალდებულოდ აღია¬რებულია მომდევნო პუნქტში, არის `საკუთრების არსის~ შე-ნარჩუნება.
საკონსტიტუციო სასამართლომ უწიგნურად (იურიდიული ცოდნის ანბანის უგუ¬ლე-ბელყოფით) მოიწადინა იმის დასაბუთება, რომ საქართვე¬ლოს კანონის მოთხოვ¬ნა, უცხოელს თუ საკუთრებაში აქვს მიწა (მემკვიდრეობით მიიღო ან როცა იყიდა, მაშინ საქართველოს მოქალაქე იყო), მან ეს მიწა 6 თვის მანძილზე უნდა გაყიდოს, არის საკუთრების წართმევა. როგორც დავინახეთ, ეს სიცრუეა (უანბანო სიცრუე). ამასთან ერთად, მან მოიწადინა იმის დასაბუთებაც, რომ კონსტიტუციის 21-ე მუხ¬ლის 1 პუნქტის მეორე წინადადება კრძალავს უცხოელის მიერ მისი სა¬კუთ¬რების განკარგვის ყოველგვარ შეზღუდვას. ეს მცდელობაც უმეცრებაზეა დამ¬ყა¬რებული, ამჯერად – გრამატიკულზე. აკრძალვა, ანუ სიტყვა `დაუშვებელია~ კონს¬ტიტუციის ამ ფრაზაში ეხება მხოლოდ შესაძლო საკანონმდებლო აქტს, რომელიც ამავე პუნქტის პირველ წინადადებაში აღიარებულ საკუთრებას, რო¬გორც ინსტი¬ტუტს, გაუქმებას მოუნდომებს, და არაფერი სხვა. აი, ამ ფრაზის ამომ¬წურავი სინ¬ტაქ¬სური სქემა, რომელიც უალერნატივოა. წინადადება შემდეგია: `დაუშვებე¬ლია საკუთრე¬ბის, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველ¬თაო უფლების გაუქმება~.
სიტყვა `დაუშვებელია~ არის ამ წინა¬და¬დების შემასმენელი, სიტყვა `გაუქმება~ არის მისი ქვემდებარე. ეს უკანასკნელი (`გაუქმება~) სინტაგმას ქმნის (ანუ სინტაქ¬სურ კავშირშია) მხოლოდ სიტყვასთან `უფლების~, რომელიც ამ წინადადე¬ბაში უბრალო დამატებას წარ¬მოადგენს. ეს სიტყ¬ვა (`უფლების~) სინტაგმას ქმნის (სინ¬ტაქ¬¬სურ კავშირშია) ოთხ სიტყვასთან – `სა¬¬კუთრების~, `შეძენის~, `გასხვი¬სების~, `მიღების~, – რომ¬ლებიც უბრალო დამა¬ტებებია, და სიტყვასთან `საყოველ¬თაო~, რომე¬ლიც განსაზღვრებაა. სიტყვა `შეძე¬ნის~, თავის მხრივ, სინტაგმას ქმნის (სინ¬ტაქსურ კავ¬შირშია) სიტყვასთან `მისი~, ხოლო სიტყვა `მიღების~ – სიტყვას¬თან `მემკვიდრე¬ო¬ბით~. ამგვარად, სიტყვა `გა¬უქ¬მება~ ეხება მხოლოდ სიტყვას `უფლება~. წინადადე¬ბის თემაა `უფლების~ გაუქმება, ანუ კანონმდებლობითი ნორმისა, და არა ამა თუ იმ კონკ¬რეტული საკუთრებითი კავ¬ში¬რის დარღვევა კონკრეტულ სუბიექტსა და კონკ¬რე¬ტულ ობიექტს შორის. სიტყვა `გაუქმება~ რომ სიტყვას `საკუთ¬რება~ ეკუთვ¬ნოდეს, ანუ `საკუთრების~ გაუქმება რომ იგულისხმებოდეს და არა მისი `უფლებისა~, მაშინ სიტყვას `საკუთრება~ ერ¬თის მხრივ, ხოლო მეორეს მხრივ სიტყვებს `მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების~ შორის იქნე¬ბოდა კავშირი `და~. ცალსახაა დასკვნა: ამ პუნქტში გამოხა¬ტულ კონსტატაციას და აკრ¬ძალ¬ვას ერთადერთი იურიდიული შინაარსი (იმპლი¬კა¬ცია, შედეგი) აქვს: საქართ-ველოს პარ¬ლა¬მენტს, რაგინდარა ერთსულოვანს, არა აქვს უფლება გააუქ¬მოს საკუთ¬რება, როგორც ინსტიტუტი, მანამდე, სანამ არ გაა¬უქ¬მა კონსტიტუციის წინა¬მ¬დებარე მუხლის წინამდებარე პუნქტი.
ამგვარად, სიტუაცია ამომწურავად ნათელია. კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირ¬ველი პუნქტის პირველი წინადადების აზრის ერთადერთი შესაძლებელი ინტერ¬პრეტაციაა: საკუთრების ინსტიტუტი (`სა¬კუთ¬რება~ აქ ამას ნიშნავს), ანუ ის, რომ ყოველ ჩვენგანს აქვს პრინციპული უფ¬ლება, თავისი დღევანდელი გარჯის ნაყოფი ან სხვა რამ კანონიერი წესით მონა¬გარი შეინახოს ხვალისათვის და სამარადისოდ დაიტოვოს თავისი გამოყე¬ნე-ბის, ფლო¬¬ბისა და განკარგვის სფეროში, ანუ საკუთ¬რე¬ბაში, ჩვენ, ამ საზოგა¬დოებას (სა-ქართ¬ველოს) მიღებული გვაქვს სახელმძღვანე¬ლოდ. წინააღმდეგნი ვართ მისი ყო¬ველ-გვარი შეცვლისა ან ჩანაცვ¬ლე¬ბისა სხვა პრინციპით. მეორე წინადადება კი, წეღან განხილული, გამოთ¬ქ¬ვამს ამავე აზრს აკრძალვის ფორმით: `დაუშვებელია საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება~.
საკონსტიტუციო სასამართლოს მსჯელობის სტრუქტურაში ამ პუნქტის ინტერ¬პრე-ტაციაში სიყალ¬ბის ხარისხის დასახასიათებლად შენიშნულ უნდა იქნას შემ¬დე¬გიც. კონსტიტუციის აღნიშნულ პუნქტს (21 მუხლი პ.1) არა აქვს შეხება კანონთან მიწის საკუთრების შესახებ საერთოდ, კერძოდ კი ამ უკანასკნელის იმ ნაწილშიც, რომელიც ადგენს შეზღუდვებს უცხოელებისათვის მიწის შეძენასთან დაკავში¬რე-ბით და განსაზღვ¬რავს პირობებს, რომელთა არსებობის შემთხვევაშიც უცხო¬ელს შესაძლებელია მიწა ჩამოერთვას კომპენსაციის მიცემით. კანონის თემა სხვაა, კონსტიტუციის აღნიშ¬ნული პუნქტისა – სხვა, და ეს ხილვადია ყველა იმისთვის, ვისთვისაც ცნო¬ბი¬ლია ლოგიკის ელემენტარული წესი: რომ ერთსა და იმავე სჯაში დასკვ-ნის გამო¬ტანის მიზნით ერთი და იგივე სიტყვა ერთი და იმავე მნიშვნე¬ლო¬ბით უნდა იხმაროთ. ამგვარად, საკონსტიტუციო სასა¬მართ¬¬ლოს დადგენილება, რომ ხსენებუ¬ლი კანონის ხსენებული ნაწილი არა¬კონს¬ტიტუციურად იქნეს ცნობილი ამ პუნქ¬ტ¬თან მიმართებით, დამყარებულია სიყალ¬ბე¬ზე (არაჭეშმარიტებაზე).
თქმულის განმარტებისათვის უნდა აღინიშნოს შემდეგი. შესაძლებელია თავისი ყალბი დასკვნის გამართ¬ლე¬ბისათვის სასამართლომ წარმოადგინოს შემოპასუხება: `მოხდა დაკანონე¬ბული საკუთრების ფაქტის, სახელდობრ, კონკრეტული საკუთ¬რე¬ბითი კავშირის (დანიის მოქალაქის მიერ საქართველოში მიწის მესაკუთრეობის) დარღვევა: დანიელს მიწა ჩამოართვეს და ანაზღაურება მისცეს. ეს სწორედ ისაა, რასაც კონსტიტუცია (მუხლი 2.1.1) `დაუშვებლად~ რაცხს~. ეს მსჯელობა არის სოფიზმი, რაც ლოგიკის თვალსაზ¬რი-სით ჭეშმარიტების გაყალბების ერთ-ერთი ყველაზე ხშირი მეთოდია. იგი იმაში მდგო¬მა-რე¬ობს, რომ ერთი და იგივე ტერმინი (სიტყვა) ორი სხვადასხვა მნიშვნე¬ლობით იხმარება (მაგ.: `ჰეროდე ნამდვილი მელაა (იგულისხმება: ეშმაკია). მელას ოთხი ფეხი აქვს. მაშასადამე, ჰეროდეს ოთხი ფეხი აქვს~). ჩვენს შემთხ¬ვე¬ვაში სო¬ფიზმია ის, რომ პლენუმის ამ მსჯელობაში სიტყვაში `საკუთრება~ ნაგულისხ¬მევია კონკ¬რეტული საკუთრებითი კავშირი კონკრეტულ სუბიექტსა და კონკრეტულ ობი¬ექტს შორის, კონსტიტუციაში კი სიტყვა `საკუთ¬რება~ ხსენებულ პუნქტში გულის¬ხ¬¬მობს საკუთრების ინსტიტუტს, როგორც ასეთს. პლენუმის აზროვნების ხარისხის მკაფიო მაჩვენებელია ისიც, რომ მისი შემად¬გენ¬ლობის თვალსაწიერში არ ფიგურირებს შემდეგი ანბა¬ნუ¬რი ჭეშმარიტება: არსებობს საკუთრების შესაძლო ობიექტთა (კეთილსაგანთა, ღირე-ბულსაგანთა) შორის იმგვა¬რები, რომელთა მიმართაც მესაკუთრის მიერ ნაგუ¬ლისხმევი დაინტე¬რე¬სება და აქედან გამომდინარე გამოყენება ამ საგნისა არ მოი¬ცავს მისითვე დაინ-ტე¬¬რესების ყველა იმ შესაძლებლობას, რომელიც აქვს საზოგა¬დო¬ების დანარ¬ჩენ ნაწილს, ანუ მესაკუთრე მას, დიდის ალბათობით, იყენებს უფრო ვიწ¬როდ, ვიდრე შე¬საძლებელია მისი იდეალურად სრული გამოყენების შემთხ¬ვე¬ვაში, ანუ იყენებს მას არასრულად, ე.ი. არაოპტიმალურად. ასეთი (უაღრე¬სად გავრცე¬ლებული) შემთხვევე¬ბი¬სათვის კონსტიტუცია აწესებს გამონაკლისთა შე¬საძ¬ლებლო¬ბას კონკრეტულ ვი¬თა¬¬რებათა ჩამოთვლის გარეშე (ამგვარ შესაძლებ¬ლო¬ბათა უსას¬რუ¬ლო მრავალგვა¬რობის გამო), რომლებიც (ეს ვითარებები) მხოლოდ საშიშროებათა შემთხვევებით არ ამოიწუ¬რე¬ბიან. სასამართლოს არა აქვს საფუძველი ანტიკონსტი¬ტუ¬ციურად მი¬იჩ¬ნიოს კანონი, რომელიც ამ სახის გამონაკლისების დადგენას ახორ¬ციე¬ლებს, რად¬გან ამგვარი ჩამონათვალის დამდგენად კონსტიტუ¬ცი¬ური ნორმა სწო¬რედ კანონს გულისხმობს (სხვა ალტერნატივა მოაზრებადი არ არის).
სინტაქსური არცოდნა, რომელმაც პლენუმს აფიქრებინა, რომ კონსტიტუცია აქ `საკუთრების გაუქმებაზე~ ლაპარაკობს და არა მისი `უფლებისაზე~, პლენუმის ამ მსჯელობაში ერთადერთი აბსურდი არ არის. არის სხვა, იურისპრუდენციასთან უფ¬რო ახლოს მდგომიც. საქმე ის გახლავთ, რომ შესაძლებელია სიტყვა, მათ შო¬რის სიტყვაც `გაუქმება~ ვიხმაროთ არა პირდაპირი აზრით, არამედ მეტაფო¬რუ¬ლითაც, ანუ გადატანითით. მაგ. შეგვიძლია ვთქვათ: `რა ქნა ამ უვიცმა მოსამართ¬ლემ! უდანაშაულობის პრეზუმპცია გააუქმა, როცა მტკიცების ტვირთი პროცესში ფაქტობრივად დაცვის მხარეს აჰკიდა~. მაგრამ პლენუმს ევალებოდა და ევალება იმის ცოდნა, რომ მეტაფორა პოეტების იარაღია, იურისტი კი, მით უმეტეს – კა¬ნონ¬მდებელი ცნებებს მხოლოდ მათი პირდაპირი მნიშვნელობით ხმარობს.
დასახელებული ორი სიყალბის გარდა პლენუმის გადაწყვეტილება ემყარება კიდევ მესამეს და მთავარს. მაგრამ მისი მნიშვნელობისა და სიღრმის სრული გათვალისწინებისათვის ორი წინასწარი შენიშვნა გვმართებს.
პირველი შენიშვნა. თავის გადაწყვეტილებათა `სამოტივაციო ნაწილში~ საკონს¬ტ¬ი-ტუციო სასამართ¬ლო ოპერირებს ცნებებითა და ტერმინებით, რომელთაც, ყოფით მნიშვნელობასთან ერთად, მეცნიერული მნიშვნელობაც აქვთ: `ერი~, `სახელმწიფო~ და `მოქალაქე~. ერი არის ადამიანთა სიმრავლე, რომელნიც, უმრავლეს შემთხვევა¬ში, თავს ერთი¬ა¬ნი გენეტური წარმომავლობისად რაცხენ (თუმცა სინამდვილეში გენეტურად `წმინდა სისხლის~ ერი არ არსებობს), ან სისხლთა ერთნაირი შერევის შედეგად წარმოშობილად მაინც, ერთი ისტორიული წარსული და სამომავლო ბედი აქვთ, ერთი სალიტერა¬ტუ¬რო ენა აქვთ, ერთი კულტურა და ა.შ., ერთი სიტყვით – თავს ერთმანეთისათვის უფრო ახლობლებად და ძვირფასებად გრძობენ, ვიდრე სხვა ადამიანებთან, ვინც ამავე ერის ელემენტნი არ არიან. ამავე დროს, ერს, როგორც ყველაზე დიდ სოცი¬ა¬ლურ შიდაჯგუფს (ინ-გროუპ), ის მუდმივ მოქმედი როლი აქვს თავისი ელემენტებისათ¬ვის (ინდივიდებისათვის), რომ იგი არის ერთად¬ერ¬თი ბუნებითი მაკრო-შიდა-ჯგუფი, რომლის სახითაც (რომლის შემადგენლო¬ბა¬შიც) ინდივიდი არის ა) კაცობრიობის თანამედროვე მთლიანი სისტემის მოქმედი სუბიექ¬ტი და ბ) ისტორიის სუბიექტი. ამ ორ ფუნქციაში ერს, როგორც მაკრო=შიდა=ჯგუფს, ალტერნატივა არა აქვს, ამ აზრით – არც `წარმავლობის~ პერს¬¬პექ¬ტი¬ვა. ყველაზე გავრცელებული ისტორი¬უ¬ლი ფორ¬მა ევოლუციის პროცე¬სისა ის არის, რომ ერი ქმნის სახელმწიფოს და ცხოვ¬რობს სახელმწიფოდ. მისი ცხოვ¬რე¬ბის ეს ფორმა იმას ნიშნავს, რომ ერს, როგორც კაცობრიობის ნაწილს, უჭირავს დედამიწის ერთი ნაწილი, მას თავის `სამშობ¬ლოდ~ რაცხს, უყვარს იგი, პოეზიაში უმღერის მას, მისთვის თავს დებს და ასე შემ-დეგ. ერის ინდივიდუალური ელემენ¬ტი, ცალკე ადამიანი სამართლისა და პოლი¬ტიკის ენაზე იწოდება `მოქა¬ლაქედ~. მოქალაქეობა, ჩვეულებრივ, დოკუმენტუ¬რად გაფორმებულია ხოლმე და `ბეჭედდას¬მუ¬ლი~. მოქალაქის მიმართება სახელმწიფოს¬თან ძალიან ფარ¬თოდ ფორ¬მა¬ლიზებუ¬ლია ანუ დასახსრულია ურთიერთის მიმართ უფლება-მოვა¬ლეობათა ვრცელსა და რთულ სისტემად. სახელმწიფოს წინაშე მოქალაქის მოვა-ლეობის მკა¬ფიო ნიმუშია ის, რომ მას სამხედრო ბეგარის ტვირთი აწევს, მისი უფ¬ლებისა – ის, რომ მას აქვს უფლება საკანონმდებლო და სხვა არჩევით ორგა¬ნოებში არჩეულ იქნას და ეს ორგანოები აირჩიოს, ანუ მონაწილეობა მიიღოს მართვაში. განვი¬თა¬რე¬ბული დემოკ¬რა-ტიის პირობებში ინდივიდს საშუალება აქვს უპრობლემოდ იც¬ხოვ¬როს უცხო ქვე¬ყა¬ნაში, ანუ ისეთში, რომლის მოქალაქეც იგი არ არის. ნაკლები დემოკრატიის პირობებში მას შეიძლება ამ მხრივ მცირედი პრობლემები ექმნებო¬დეს, დიქტატუ¬რის პირო¬ბებში – ძალიან დიდი პრობლემები. იმის ფიქრი და თქმა, რომ მოცემულ კონკრეტულ სახელმწიფოში სახელმწიფო ვალდებულია, თუ თავს დემოკრატიუ¬ლად რაცხს, არამოქალაქეს მიანიჭოს ყველა ის უფლება, რასაც თა¬ვის მოქალაქეს ანიჭებს, აბსურდია, რომელსაც არც ერთი სახელმწიფოს პრაქტიკა არც შეიცავს და არც შესაძლებლად გულისხმობს. სახელმწიფო თავის მოქალა¬ქესთან მიმართე¬ბა¬ში გულისხმობს `შენ ჩემი მოქალაქე ხარ. ამიტომ გეყრდნობი, გენდობი, გიცავ და ვცდილობ ყველა სხვა ქვეყნის მოქალაქეზე უფრო ბედნიერი იყო~. მოქალაქის მი¬მარ¬თება სახელმწიფოსადმი გულისხმობს `ჩემი ქვეყანა ხარ, შენი ერთგული ვარ. მენდე, დამეყრდენი. არ გიღალატებ და შენთვის სიცოცხლეს გავწირავ, მაგრამ დამიცავი!~. ამ პრაქ¬ტი¬კას და ამ სქემას, მისი მორალური შემადგენელის ჩათვლით, დღეს მსოფლიოში გამონაკლისი არა აქვს და არც განჭვრეტადი მომავლისათვის ეგუ¬ლისხ¬მება. სხვა სიტყვებით: სახელმწიფოსა და მისი მოქალაქის ურთიერთმი¬მარ¬თება პრინციპითვე კერ-ძოა და არა საყოველ¬თაო, უსაზღვროდ ზოგადი: ეს ინდი¬ვიდი ამ სახელმწიფოს მო-ქალაქეა და არა ყველასი. ამ სახელმწიფოს მოქა¬ლა¬ქეები ესენი არიან და არა სხვა¬ნი. შესაბამისად, სახელმ¬წი¬ფო თავისი მოქალაქისა და არამოქალაქის ურთიერ¬თო¬ბაში პრინციპითვე და კა¬ნო¬ნითვე მიკერძოებულია. იგი ვალდებულია სხვა თა¬ნას¬წორ პირობებში თავის მოქალაქეებზე იზრუნოს (მაგ. მაშველ თვითმფრინავში უცხო მოზრდილებზე უწი¬ნა¬რესად თავისი მოზრდილები ჩასვას). ამ მარტივი ფაქ¬ტის არცოდნა უმეც¬რე¬ბაა, ხოლო მისი ცოდნა, მაგრამ მასზე შეგნებულად თვალის და¬ხუჭ¬ვა პოლიტიკური, სოციალ-პოლიტიკური და სამართლებრივი კითხვების კონ¬ტექსტ¬¬ში – არაკეთილ¬სინ¬დისიერება.
ამ სისტემას ღრმა ფილოსოფიური ფესვები აქვს. ადამიანი სოციალური არსებაა (კლასიკური ფორმულით: `ადამიანი საზოგადოებრივი ცხოველია~. არისტოტელე). ადამიანი არა მარტო ამაყობს იმით, რომ ადამიანია და არა პირუტყვი, არა მარტო თავაწეული დადის მიუხედვად იმისა, რომ მოკვდავია (`შენი ჭირიმე, სიკვდილო, სიცოცხლე მშვენობს შენითა~. ვაჟა-ფშაველა), არამედ ამავე დროს თავისი ინდივიდუალური თავდამკვიდრებისკენაც ისწრაფის სხვა ადა¬მი¬ა¬ნებს შორის. ჩემს თავს, ცნობიერადაც და ქვეცნობიერადაც, მუდმივად ვადარებ სხვა ადამიანებს და ჩემთვის ტრაგედიაა, თუ აღმოჩნდება, რომ ყველა¬ფერ¬ში ნაკ¬ლებ ხარისხიანი ვარ. რეალურად, ეს არ ხდება ან თითქმის არ ხდება: ერთი ადა¬მიანი თვისებათა ერთი ანაკრებით იწონებს თავს, მეორე – მეორით და ა.შ. (იმისდა მიხედვით, ვინ რა ღირსებებსა და უპირატესობებს გრძნობს თავის¬თავ¬ში). ერსაც, ანუ ერთმანეთი¬სათ¬ვის ძირითადად უცნობ ადამიანთა დიდ კოლექტივს, რომელიც თავს ერთ მოდგ¬მად რაცხს (`წმინდა სისხლის~ ერი, ვიმეორებთ, არ არსებობს), თავისი ფსიქოლო¬გი¬ური თავდამკვიდრება ისევე უწევს სხვა ერთა ფონზე, როგორც ინდი¬ვიდს – სხვა ინდივიდთა ფონზე (იხ. აქვე ზემოთ). თანამედ¬როვე მეცნიერება ერს, მისი ფსი¬ქო¬ლოგიის თვალსაზრისით, ერთგვარ `კოლექტიურ სუბიექტად~ მიიჩნევს (მაგ. თა¬ნა¬მედ¬როვე ფილოსოფიური ანთროპოლოგიის ფუძე¬მდე¬ბელი გერმანელი ფილო¬სო¬ფოსი მაქს შელერი). ასე რომ არ იყოს, მაშინ შეუძლებელი იქნებოდა ის საყო¬ველ¬თაოდ ცნობილი ფაქტი, რომ ერს, ტიპიურ შემთხვევაში, აქვს სიამაყის განცდა თავისი ისტორიის საამაყო საქმეთა გამო და სირცხვილის განცდა თავისი ერის ისტო¬რიულ მარცხთა გამო. ერმა, ჩვეულებრივ, მასობრივად იცის ხოლმე, რომ `ამა და ამ თვისებებით სხვებში დადებითად გა-მორჩეულია, ამა და ამით კი – უარ¬ყო¬ფითად~ და ა.შ. თავის ინდივიდუალურ მოქა¬ლაქეს სახელმწიფო (მის დღე¬ვან¬დელ მმართველებში გან¬სა¬ხი¬ე¬რებული), განიხი¬ლავს, როგორც თავისი ამ უწყვეტი და მარადიული თავდამ¬კვიდ¬რებითი ბრძოლის ჯარისკაცს – თავის საყრ¬დენს, იმედს, თავისი ერთიანი შენობის ერთ-ერთ აგურს. ამიტომაა, რომ სახელ¬მწი-ფოს არა მხო¬ლოდ უფლება აქვს, არამედ ვალდებულია, თავისი მოქალაქისათვის ზრუნვის იმგვა¬რი საშუა¬ლე¬ბებიც გამოიყენოს, რომელსაც იგი არამოქალაქეებს ვერ მიუ-ყენებს და არ მიუყე¬ნებს, რადგან ეს მისი საქმე არ არის. ამ ფონზე – და მხო¬ლოდ ამ ფონზე – თანამედროვე კაცობრიობაში მუშაობს ადამიანთა პრინციპუ¬ლი თანასწორობის იდეოლოგია და შესაბამისი ჰუმანიზმის სულისკვეთება: არის, ჯერ ერთი, პირწმინ¬დად იურიდიული პრინციპი `კანონის წი¬ნაშე ყველა ადამიანი თანას¬წორია – მოქა¬ლაქეც და უცხოელიც~, მეორეც, არის ჰუმანიზმის პრინ¬ციპი, რო¬¬მელიც, პრაქტი¬კუ¬ლად, დანაწევრებული სახით მუშაობს ცხოვრების ყველა მთავარ სფეროში (მაგა¬ლი¬თად, საექიმო პუნქტი პაციენტთა რიგს ემსახუ¬რე¬ბა არა იმის მიხედ¬ვით, ვინ მო¬ქალაქეა და ვინ არა, არამედ იმის მიხედვით, ვინ რამდენად სასწ¬რა¬ფოა, როგორც პაციენტი, და ა.შ.).
ორივე ციტირებული პრინციპი – თანასწორობა კანონის წინაშე და მედდახმა¬რე¬ბა მოქალაქეობის მიუხედავად – განსაზღვრავს იმას, თუ რაში (რა საქმეში, რა საჭიროების შემთხვევაში) უნდა მოეპყრათ ყველა ადამიანს ერთნაირად, ანუ თქვე¬ნი დამოკიდებულება მათთან უნდა განსაზღვროთ არა მათი ვინაობის მიხედ¬ვით, არამედ მათი გასაჭირის ხარისხის მიხედვით. გარდა ამისა, არსებობს კლასი¬კუ¬რი პრინციპი იმისა, რის და რის მიუხედავად უნდა განიხილოთ ყველა ადამიანი, რო¬გორც თანასწორი. საქართველოს კონსტიტუციას ეს საყოველთაოდ აღიარებული პრინციპი დაფიქსირებული აქვს მე-14 მუხლის სახით: (იხ. ზემოთ).
სიტყვა `მოქალაქეობისა~ (როგორც ზემოთაც ვთქვით) ამ სავსებით კონკრე¬ტულ ჩამონათვალში არ არის.
აღნიშნულ გარემოებათა გათვალისწინებით ნათელია, რომ საქართველოს სა¬კონს¬-ტიტუციო სასამართლოს აბსურდული პოზიცია – საქართველოში არამოქა¬ლა¬ქეს მოქალაქის თანასწორად უნდა ჰქონდეს მისასვლელი საქართველოს წარსული, დღევანდელი და სამომავლო ნომერ I საარსებო ბაზის, საკვები ბაზის, დემოგრა-ფიუ¬ლი ბაზისა და სტრატეგიული ბაზის – მიწის – განაწილების საქმესთან – არა მხოლოდ ანტიმეცნიერულია თანამედროვე ცოდნასთან და მასზე დამყარებულ პრაქ¬¬ტიკასთან მიმართებაში, არამედ აუხსნადიცაა ლოგიკურად პიროვნების იმ მინი-მალურ სტანდარტთან მიმართებაში, რომელიც საყოველთაოდ მიღებულია დღე¬ვან¬დელ კაცობრიობაში. ეს საკმარისი საფუძველია, რათა სასამართლოს პოზიცია¬ში დანაშაულებრივი წინაგანზრახვის ფაქტორი დავინახოთ.
მეორე შენიშვნა. მიწა, როგორც საკუთრების ობიექტი. თითებზე ჩამოსათვ¬ლე¬ლია საგნები, რომლებზეც საკუთრების უფლება ისე შორს იყოს მათი `მოხმარე¬ბისა და გაფუჭების~ (`ბოროტად გამოყენების~) უფლებისაგან (ჯუს უტენდი ეტ აბუტენდი), რო¬გორც მიწაა. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ჰგონია (ან სიმული¬რე¬ბას ეწე¬ვა, თითქოს ჰგონია), რომ საქართველოში მიწა მხოლოდ საკვების შესაქმნე¬ლად და შემოსავლის შემოსატანად არის მოხმარებადი და რომ, შესაბა¬მი¬სად, მას¬ზე საკუთ¬რე¬ბა `მოხმარებისა და გაფუჭების~ უფლების კატეგორიისაა. სინამდვი¬ლე¬ში საქარ¬თ¬ველოში (და, ზოგადად, ქვეყანათა უმრავლე¬სო¬ბაში) მიწაზე საკუთ¬რება ორ¬გა¬ნუ¬ლად დაკავშირებულია მრავალ ამოცანასთან, რომელთაც ქვეყნი¬სა, მოსახ¬ლე¬ო¬ბისა და საზოგადოებისათვის სასიცოცხლო მნიშვ¬ნე¬ლობა აქვთ. სხვა სიტყვით: მიწას აქ ამ ქვეყნისათვის მრავალი სხვადასხვა ფუნქცია აქვს. აი, მათი (არასრული) ჩამონათვალი.
– მიწა კვებავს თავისი მესაკუთრის ოჯახს ნატურალური პროდუქტით
– პროდუქტის ნამატის გაყიდვით იძლევა შემოსავალს
– ექსპლუატაციის სხვა სახეებით იძლევა შემოსავალს
– ქმნის საზოგადოებისა და ქვეყნის სასურსათო უსაფრთხოებას
– ქმნის მთლიან ეკოლოგიურ ვითარებას
– ქმნის (შექმნისა და არსებობის საშუალებას აძლევს) მასზე ამ ქვეყნისა და სა¬ზო-გადოებისათვის სასურველი, სანდო და აწ და მარადის დასაყრდენსა და საიმე¬დო მოსახლეობის, როგორც ამ ქვეყნისა და ამ სახელმწიფოს ხერხემალის, შენახ¬ვის და გამრავლების ბაზას (იმას, ვინც ამ თეზისის ეჭვის ქვეშ დაყენებას ფიქ¬რობს, მზად ვართ დავუსაბუთოთ მისი ჭეშმარიტობა ნებისმიერ დისკუსიაში)
– ქმნის საშუალებას, შენახულ იქნას (კონსერვირებულ იქნას) სახლობისა და ყოველდღიური ცხოვრების ისეთი წესი, რომელიც ამ მოსახლეობას შეუქმნია და უღირს, როგორც
ა) მოხერხებული ყოფითი ფორმა და
ბ) თავისი კულტურის (ამ სიტყვის ფართო აზრით) ელემენტი
– არის შეუნაცვლებადი ასპარეზი და სივრცე ამ მოსახლეობის მიერ (ამ ერის ჩათვლით) საკუთარი საზოგადოების შენებისა და განვითარებისა თავისი ბუნებ¬რი¬ვი მონაცემების, მიდრეკილებების, კულტურული (ამ სიტყვის ფართო აზრით) მონა¬პოვ-რებისა, ტემპერამენტისა, გემოვნებისა და ტრადიციის მიხედვით, რაც (როგორც საყოველთაოდ ცნობილია) უღირს ყველა ერსა და ყველა ეთნოსს, ანუ თავისი სა¬კუ¬თა¬რი გზის ძებნისა, მუდმივი პოვნისა და სრულყოფისა კაცობ¬რიობის მარადიუ¬ლი იდეალების სარეალიზაციოდ (კეთილდღეობა, სამართ¬ლია¬ნობა, ჰარმონია, თავი¬სუ¬ფალი განვითარება ყველა სფეროში და ა.შ.).
– ეროვნულად და ეთნიკურად არა სავსებით ერთგვაროვან საზოგადოებაში (ასე¬თია პრაქტიკულად ყველა ქვეყნის საზოგადოება დღეს და განჭვრეტად მომა¬ვალ¬ში) ქმნის და ინახავს იმის საშუალებას, რომ მოქალაქეთა ერთობას იდეო¬ლო¬გიურ საძირკვლად ედოს არა მხოლოდ პრინციპი `ჩვენ, საქართ¬ვე¬ლოს (საფრან¬გე¬თის, ბრაზილიის, სომხეთის, მონაკოს…) მოქალაქენი, თანასწორნი ვართ კანონის წინაშე~), რაც, თავისთავად, აბსტრაქტული ფორმულირებაა, არამედ პრინციპიც `ჩვენ თანასწორნი ვართ აგრეთვე იმით, რომ ამ ქვეყნის (საქართ¬ვე¬ლოს, საფრან¬გე¬თის, სომხეთის…) მთელ ბუნებრივ სიმდიდრეს განვიხილავთ, როგორც ჩვენი შთა¬მო-მავლობის თავისსარჩენ ბაზას აწ და მარადის~
– საქართ¬ვე¬ლოში, რომლის წინააღმდეგაც მტერმა გამოიყენა სქემა –
`პოტენ¬¬ციუ¬რი დაპყრობის მიზნით მოსახლეობისათვის უცხო პასპორტის მიცემა – ამ პასპორ¬ტის მქონეთა იარაღით `დაცვა~ – ტერიტორიის წაგლეჯა~, –
ოკუპი¬რე¬ბუ¬ლი ტერი¬ტო¬რი¬ის დაბრუნების შემ¬დეგ დადგება რუსული პასპორ-ტე¬ბის ქართულით შეცვლის საჭიროება (თავისი მოქა¬ლაქეები ჩვენს სახელმწიფოს `გადასაყრელად~ არ ემეტე¬ბა). ამ პროცესში არსებითია, რომ სა¬ქართ¬¬ვე¬ლოს შიგ-ნით საქართ¬ვე¬ლოს მოქალა¬ქეობა უდრიდეს პრინციპულ წილს საქართ¬ვე¬ლოს სასოფლო-სამეურნეო მიწაში.
– მიწა საქართველოში (და ყველა სხვა სახელმწიფოში) ფუნქციობს, როგორც გაფართოებული `ჩემი სახლი, რომელსაც სისხლის უკანასკნელ წვეთამდე ვიცავ უცხო ხელყოფისაგან~, მაშასადამე, – ასრულებს იმ ფუნქციასაც, რომ საქართ¬ვე¬ლოს პოტენციურ დამცველებს მაღალ ფსიქოლოგიურ კონდიციას უნახავს და ა.შ. და ა.შ. (XIX საუკუნის ფრანგულ პოლიტიკაში ფიგურირებდა ფრაზა `მიწის გარეშე პატრიოტიზმი არ არსებობს~).
არც ერთი აქ ჩამოთვლილ ფუნქციათაგანი არ ეწინააღდეგება მეორეს. ეს გახ¬ლავთ ფუნქციათა ჰარმონიული კომპლექსი, რომელიც როგორც ტრადიციული ერის, ისე თანამედროვე ერის არსებობისა და მდგრადობის საფუძველია.
თუ კერძო საკუთრებაში მყოფი რომელიმე ნაკვეთი მოცემული ქვეყნის (ამ შემთხ-ვევაში – საქართ¬ვე¬ლოს) მიწისა ფუნქციობს ამ (არასრული) ჩამონათვა¬ლით ნაგულისხმევი დატვირთვის არა მთელი სისრულით, ეს იმას ნიშნავს – აბსო¬ლუ¬ტურად ცალსახად – რომ მასზე ეს მესა¬კუთ¬რე თავის საკუთრებას ახორციელებს მოთხოვნილი ნორმის მხოლოდ რაღაცა გარკვეული პროცენტით, ანუ მის ხელში ამ მიწაზე საკუთრების უფლება რაღაცა პროცენტით ფუნქციობს (`მუშაობს~, ძალაშია) ჯეროვანი სახით, რაღაცა პროცენტით კი – არაჯეროვანით, როგორც ჯუს უტენდი ეტ აბუტენდი, ანუ როგორც მოხმარებისა და ცუდად მოხმარების (შეუფერებლად მოხ¬მა¬რების) უფლება, რისი არდაშვების სრული უფ¬ლე¬ბაც და მოვა¬ლეობაც სახელმ¬წი¬ფოს აქვს. ზემორე (არასრული) ჩამონათვალიდან ნათელია, რომ ეს მესაკუთრე ახორციე¬ლებს (`დანარჩენი~ პროცენტით) უკუმოხმა¬რე¬ბის (აბუტენდი) უფლებას. თუ ეს მიწა ამგვარი გამოყენებით არ ფუჭდება (ანუ ნაკლებად გამოსადეგარი არ ხდე¬ბა სამომავლოდ), მაშინ ეს არის მიწის, გარკვე¬ული პრო¬ცენ¬ტით, გაცდენა. ყველა შემთხვევაში, მიწის არასრულად, ანუ მისი არა ყვე¬ლა ფუნქ¬ციით გამოყენება, რაც გარდუვალია მასზე არამოქალაქის საკუთრების ტი¬პობრივ შემთხვევაში, არის მისი არარაციონალურად გამოყენება. ამგვარად, სა¬ქარ¬თ¬ველოს კანონმდებ¬ლო¬ბის ტერმინოლოგიაში გამოთქმა `რაციონა¬ლუ¬რი (გონივ¬რული) გამოყენება~ აზრია¬ნი გამოთქმაა და არა უშინაარსო სამკაული, როგორც საკონსტიტუციო სასამართ¬ლოს ჰგონია მი¬სი პლენუმის სახით. მიწის `რაციონა¬ლური გამოყენების~ ცნებაში შედის მისი სრული გამოყენება ქვეყნისა და მისი ხალხის ინტერესებში, როგორც საკუთა¬რი მოქალა¬ქის საკუთრებაში მყოფი მიწისა. საქართველოს კონსტიტუცია ამ სიტყ¬ვას (`რაცი¬ო¬ნა¬ლური~) მიწის მიმართ ხმარობს. ამგვარად, ამ მხრივ საქართველოს კონსტიტუ-ციის პოზიცია, ისევე როგორც სა¬ქართ¬ველოს მიწის კანონმდებლობისა მთლიანად, ცალსახაა.

* * *

ამ ორი შენიშვნის გათვალისწინებით შეგვიძლია აღვადგინოთ მისს მთლიანო¬ბა¬ში საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის მიერ განხორციელებული ანტი¬სა¬ხელ-მწიფოებრივი სამართლებრივი დივერსიის შინაარსობრივი სქემა. იგი დამყა¬რე-ბულია სამ სიყალბეზე.
პირველი. სასამართლო ატყუებს საზოგადოებასა და სახელმწიფოს, თითქოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი მუხლის მეორე წინადადებაში გამოყენებული სიტყვა `გაუქმება~ გულისხმობდეს არა შესაძლებელ საკანონმდებლო აქტს, რომ¬ლი¬თაც ხელყოფილი იქნება ამავე პუნქტის პირველ წინადადებაში დეკლარი¬რე¬ბუ¬ლი საკუთრების ინსტიტუტი, არამედ პიროვნებისთვის საკუთრების წართმევის კონ¬კ¬¬რე¬ტულ შემთხვევას ან ასეთი წართმევის მიზნით შექმნილ კონკრეტულ სა¬მართ¬ლებ¬რივ პირობებს (დასაბუთება, რომ ეს ასე არ არის, იხ. ზემოთ. გვ. 6-7).
მეორე. სასამართლო ატყუებს საზოგადოებასა და სახელმწიფოს, თითქოს პი¬როვ-ნებისთვის საკუთრების ჩამორთმევა სახელმწიფოს მიერ `აუცილებელი საზო¬გა¬დოებრივი საჭიროების~ მოტივით და ფულადი ანაზღაურებით (კომპენსაციით) – ანუ მის საკუთრებაში მყოფი ობიექტის გადაყვანა საგ¬ნის ფორმიდან `ღირებუ¬ლების საყოველთაო ექვივალენტის~ – ფულის – ფორმაში – იყოს ამ პიროვ¬ნე¬ბი¬სათვის საკუთრების წართმევა (ამ შემთხვევაში განსახილ¬ვე¬ლი საქმე ეხება უცხოელის დავალდებულებას, რომ მის საკუთრებაში არსებული მი¬წის ნაკვეთი გარკვეულ ვადაში გაყიდოს საქართველოს მოქალაქეებზე). დასა¬ბუ¬თე¬ბა, რომ ეს ასე არ არის, იხ. ზემოთ. (გვ. 4-5).
მესამე (და უმთავრესი). სასამართლო ატყუებს საზოგადოებასა და სახელმწი¬ფოს, თითქოს საქართველოს მიწის დაუბრკოლებელი გაყიდვის პროცესი უცხოე¬ლებ¬ზე არ შეიცავს იმგვარ საშიშროებას ერისათვის, მის მოქალაქეთა სიმრავლისათ¬ვის მთლიანად და სახელმწიფოსათვის, რომელიც კვალიფიცირებადი იყოს, როგორც `აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროება~, რის გამოც ეს საშიშროე¬ბები `უმნიშვნელოა~ და, ამგვარად, `ლოგიკურად არ იწვევს~ საქართველოს მიწის მიმართ არამოქალაქეთა უფლების შევიწროების საჭიროებას.
სამივე ეს სიცრუე პლენუმის მსჯელობასა და გადაწყვეტილებაში, როგორც და¬ვი-ნახეთ, მხილებადია ობიექტური ანალიზის გზით. მესამის შემთხვევაში სასა¬მარ¬თ¬¬ლოს დანაშაულში შე¬დის ის ფაქტიც, რომ, თვითონ უკმარისი სპეციალური დარგობრივი ცოდნის მქო¬ნემ, არ დანიშნა ექსპერტიზა, როგორც მინიმუმი, შემდეგ საკითხებზე
– რა ეკონომიკურ (მიწათმფლობელობითს) შედეგს მოიტანს შეზღუდვის გაუქ¬მება მიწის მიყიდვაზე უცხოელებისათვის და რამდენ ხანში?
– რა სტრატეგიულ, გეოსტრატეგიულ, დემოგრაფიულ, სოციალურ და პოლი¬ტი¬კურ შედეგებს მოიტანს მიწათმფლობელობაში მომხდარი ცვლილებები და რამდენ ხანში?
– რა ფსიქიკურ, მორალურ, მენტალურ, სოციალურ და სოციოფსიქოლოგიურ შედეგებს მოიტანს ხსენებული სტრატეგიული, გეოსტრატეგიული, დემოგრაფიული, სოციალური და სხვა შედეგები და რამდენ ხანში?
საქართველოს არც ერთ პარლამენტს (არც დღევანდელს, არც მის წინამორ¬ბედს), რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ ჩატარებულ 2012 და 2014 წლების პროცესებში მონაწილეობდნენ მოპასუხის სტატუსით, ხსენებული ექსპერ¬ტიზა არ მოუთხოვიათ, რაც, სავარაუდოა, იმას ნიშნავს, რომ ისინი უცხოე¬ლე¬ბის მიერ მიწის ყიდვაზე შეზღუდვების დატოვებას კი არ ცდილობდნენ, არამედ, პირი¬ქით, ფარულად საქართველოს მიწის გაყიდვაზე `პოდდავკის~ ეთამაშებოდნენ სასა¬მართ¬ლოს, რომე¬ლიც, უცხო დავალებით, ქართველი ერისა და საქართველოს მოქალაქეთა მთელი სიმრავლის სამომავლო არსებობას და თავისრჩენას ძირს უთხრიდა.
ამ კონტექსტში მოვალეობად ვრაცხთ აღვნიშნოთ შემდეგიც:

II. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ განხორციელებული დივერსიის შემკვეთის საკითხი

ერთისა და იმავე მიზნისკენ მიმართულ არაკეთილსინდისიერებათა და დაუფა¬რავ აბსურდთა ზემოთ ციტირებული სიმრავლე მისს ერთობლიობაში საკმარისია დასკვნისათვის, რომ სასამართლო მოქმედებს გარე ძალის დავალებით, რომელიც დაინტერესებულია
– ან (ყველაზე დიდი ალბათობით) საქართველოს სახელმწიფოს დაუძ¬¬ლუ¬რე¬ბა¬სა, მის საბოლოოდ ვერშედგომასა და ქართველი ერის მისსავე ტერი¬ტო¬რიაზე შეცვლაში სხვა ახალი მოსახლეობით.
– ან დაინტერესებულია საქართველოს სიმდიდრის ხელთ გდებაში აგრესიულ პოლიტიკურ მიზანთა გარეშე
– ან: მიზნად ისახავს ორივე ამოცანის – როგორც საქართველოს სახელმწი¬ფო¬ებ¬რი¬ვი და ეროვნული კოლაპსის, ისე მისი სტრატეგიულად და ეკონომიკურად მნიშვ¬ნე¬ლოვანი ქონებისა და სივრცის ხელში ჩაგდების – გადაჭრას.
ჩვენ წინაშეა კითხვა: ვინ (ვინ და ვინ) არის ხსნებული გარე ძალა? ყველაზე მაღალ-ალბათად ჩვენ მიგვაჩნია ვარაუდი, რომ ეს არის, ყველა სხვაზე ინტენსი¬უ¬რად, რუსეთი, თუმცა აქედან ვერ დავასკვნით, რომ იგი ერთადერთია.
ერთ-ერთ მრავლისმეტყველ მითითებად ამ რთული კითხვის პასუხის ძიების პროცესში ჩვენ მიგვაჩნია ის ფაქტი, რომ დღეს საქართველოს მიწა ძირითადად იყიდება არა ცივილიზებულსა და მდიდარ მუშტრებზე, რომლებსაც მიწა აგარაკე¬ბი¬სათვის, სარეკრეაციო ბიზნესის ორგანიზებისათვის ან სხვა რამ კეთილდღიან წრეთა დამახასიათებელი მიზ¬ნებისათვის გამოსაყენებლად უნდათ, არამედ ნაკლებ ცივილიზებული ღარიბე¬ბზე, რომელთაც მიწა თავის სარჩენად და დასასახ¬ლებ¬ლად უნდათ. ეს მიუთი¬თებს საქართველოს დემოგრაფიული დექართველი¬ზა¬ციის შეგნე¬ბულ მიზანზე, რო¬მე¬ლიც დივერსიულ-სტრატეგიულია თავისი ბუნებით და ჩვენი უშუა¬ლო მეზობ¬ლე¬ბის ისტორიულად ცნობილ მიზნებს ემთხვევა. დღეს აქტიურობით თავის დივერ¬სი¬ულ სტრატეგიაში საქართველოს მიმართ ჩვენს მეზობ¬ლებ¬ში პირველობს რუსეთი.
აღსანიშნავია შემდეგი გარემოებაც. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართ¬ლოს თავმჯდომარე გ. პაპუაშვილი, პრაქტიკულად, ცალსახად იმხილება საქართ¬ვე¬ლოს ღალატში რუსეთის სასარგებლოდ ერთ სხვა ეპიზოდში მაინც. მან ევროპულ პრესაში მოათავსა წერილი საქართველოს 1921 წლის კონსტიტუციის შესახებ, სა¬დაც ჩართულია მიზანმიმართული სიცრუე, თითქოს ამ კონსტიტუციის მოქმედება შეჩერებულ იქნა 1921 წლის 17 მაისს. აი მისი ტექსტი:
Dეფეატედ ბყ Bოლსჰევიკ ღუსსია, ტჰე ლასტ მეეტინგ ოფ ტჰე ჩონტიტუსენტ Aსსემბლყ ოფ ტჰე Iნდეპენდენტ ღეპუბლიც ოფ Gეორგია წას ჰელდ ონ Mარცჰ 17, 1921, ანდ ტჰე Aსსემბლყ პასსედ ა დეცრეე ტემპორარილყ სუსპენდინგ ტჰე ოპერატიონ ოფ ტჰე Gეორგიან ჩონსტიტუტიონ. `ბოლშევიკური რუსეთის მიერ დამარცხებული, საქართველოს დამოუკიდებელი რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრე¬ბა შეიკრიბა თავის უკანასკნელ შეკრებაზე 17 მარტს, 1921 და მიიღო დეკრეტი საქართ¬ველოს კონსტიტუციის მოქმედების დროე¬ბით შეჩერების შესახებ~.
არაფერი მსგავსი არც ისტორიაში, არც მის შესახებ არსებულ რომელსამე პირდაპირ ან არაპირდაპირ წყაროში მითითებული არ არის. ამ დეზინფორმაციის წყაროდ სხვას ვერაფერს ვივარაუდებთ გარდა რუსეთის ნებისა, რომელიც 1921 წლის პირველ ნახევარში ყველა საშუალებით ცდილობდა
– საქართველოსა და მისი ხელისუფლებისაგან ოფიციალური კაპიტულაციის გამოძალვას
– მათგანვე საქართველოს კონსტიტუციის გაუქმების ან შეჩერების გამოძალვას.
პაპუაშვილი რომ სააკაშვილის ე.წ. `კრეატურა~ (უპირობოდ მორჩილი ფიგურა) იყო და არის, მის მიერ სრული უცნობობის მდგომარეობიდან თვალსაჩინო თანამ¬დე¬ბობაზე გადმოყვანილი, ცნობი¬ლია. ეს ორნი რომ ხსენებული `ოპერაციის~ ორად¬¬ორი მოქმედი პირი არ არიან, ესეც ჩანს იმ ფაქტიდან, რომ ხსენებულმა დესტრუქციამ კონსტიტუციის წინააღმდეგ, ზოგადი მიმართულებით, საპარლამენტო მხარდაჭერა ჰპოვა. კონსტიტუციის პრეამბულის ჩვენს მიერ 1995 წელს მიღებული ბოლო სიტყვები ` … ქართველი ერის მრავალსაუკუნოვანი სახელმწიფოებრიობის ტრადიციებსა და საქართველოს 1921 წლის კონსტიტუციის ძირითად პრინციპებზე, საქვეყნოდ აცხადებენ ამ კონსტიტუციას~ გაურკვეველი და არავისგან არ გაცხადებული პრო¬ცედურით (ანუ ქურდულად) შეიცვალა სიტყვებით: `ქართველი ერის მრა¬ვალ¬საუკუნოვანი სახელმწიფოებრიობის ტრადიციებსა და საქართველოს 1921 წლის კონსტიტუციის ისტორიულ-სამართლებრივ მემკვიდრეობაზე დაყრდ¬ნო¬ბით ღვთისა და ერის წინაშე ვაცხადებთ ამ კონსტიტუციას~.

დასკვნა I და II საკითხისათვის
ამგვარად
1. საკონსტიტუციო სასამართლომ ვერ დაამტკიცა (ვერ დაასაბუთა), რომ საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლი (პუნქტი პირველი, მეორე წინადადება) კრძალავს უცხოელების მიერ საქართველოში მიწის საკუთრებაში ქონის შეზღუდ¬ვისა ან აღკვეთისკენ მიმართულ თუნდაც ერთ რომელსამე ფორმას. პირიქით. პირველი მუხლის ტექსტიდან ცალსახად ცხადია, რომ აკრძალვა ეხება მხოლოდ ამ მუხლშივე (პირველი წინადადება) დეკლარირებული საკუთრების ინსტიტუტის, როგორც ასეთის, კანონმდებლობით გაუქმების შესაძლო მცდელობას.
2. საკონსტიტუციო სასამართლომ ვერ დაამტკიცა (ვერ დაასაბუთა), რომ იმავე მუხლის მეორე პუნქტის გამოთქმა `საკუთრების არსი~ თუნდაც შესაძლებელი იყოს, რომ ნიშნავდეს ან გულისხმობდეს რასმე სხვას გარდა იმისა, რომ სუბიექტს ყველა პირობებში და ყველა შემთხვევაში უნდა შეუნარჩუნდეს მის საკუთრებაში მყოფი საგნის ღირებულებითი ექვივალენტი (განზოგადებულ შემთხვევაში – ფულის სახით), სასამართ-ლომ ვერ წამოაყენა ცნების `საკუთრების არსი~ ინტერპრეტაციის ვერც ერთი სხვა ვარიანტი, რომელიც შინაარსით სხვა იქნებოდა თუ არ `ფულადი კომ¬პენსაციის სავალდებულოობა მის საკუთრებაში მყოფი საგნის მისი საკუთ¬რების სფეროდან გამოყვანის შემთხვევაში~. პირიქით, სრული სიცხადით მტკიცდება, რომ ეს ცნება ტექსტში ფიგურირებს მხოლოდდამხოლოდ ამ აზრით და, შესაბამისად, საკუთ¬რე¬ბის სუბიექტის კონკრეტული საკუთრების სეფროდან ამა თუ იმ საგნის გამოყვანა მისი `ანაზღაურების~ (კომპენსაციის) შემთხვევაში (რასაც ამ მუხლის მესამე პუნქტი ადგენს) კონსტიტუციის ამ მუხლს არ ეწინააღმდეგბა.
3. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ თვითნებურად, დარგობრივი ექსპერტიზების გარეშე თავს იდვა საკითხის გადაწყვეტა, რა და რა გარემოებები ჩაითვლება ან ვერ ჩაითვლება `აუცილებელ საზოგადოებრივ საჭიროებად~ იმისათ¬ვის, რომ მიმდინარე კანონმა შემოიღოს შეზღუდვები ან აკრძალვები ამა და ამ კატეგორიის პირებისათვის (ამ შემთხვევაში – არამოქალაქეებისათვის) მათ მიერ ამა და ამ კატეგორიის საგნებზე (ამ შემთხვევაში – მიწაზე) საკუთრების უფლები¬სათ¬ვის. მან უსაფუძვლოდ მიისაკუთრა უფლება, თავისუფალი იყოს არა მხოლოდ მტკიცების ტვირთისაგან და მოსარჩელე გაათავისუფლოს მტკიცების ტვირთისაგან იმის გან¬საზღვ¬რაში, რა ჩაითვალოს და რა არ ჩაითვალოს `აუცილებელ საზოგა¬დოებ¬რივ საჭი¬როებად~, არამედ ასევე უსაფუძვლოდ მიისაკუთრა დასაბუთების ტვირ¬თისგა¬ნაც თავისუფლების უფლება. მოპასუხისა და `სასამართლოს მეგობრის~ (სტუდენტთა ჯგუფის) მიერ დამოწმებულ კონკრეტულ საშიშროებებზე, რასაც, მათი აზრით, სახელმწიფოსა და საზოგადოებისათვის წარმოადგენს მიწის განუკითხავი გასხვისება უცხოელებზე, სასამართლო თავისი გადაწყვეტილების `დასაბუ¬თე¬¬ბის ნაწილში~ პასუხობს სტანდარტული ფორმულირებით, რომ მითითებული გარემოებები `უმნიშვნელოა~ ან `ლოგიკურად არ უკავშირდება~ შეზღუდვის საჭი¬რო¬ებას, ისე რომ არც ამ შეფასების საფუძველს მიუთითებს, არც მისი (ამ საფუძვლის) განსაზღვრის მცდელობას ახდენს.
თქმული, იმ გარემოების ფონზე, რომ სასამართლოს მსჯელობა უხვად გაჯე¬რე¬ბუ¬ლია აბსურდული მსჯელობებით (თუმცა უაღრესად უაპელაციოთი), რომლებიც მოწმობენ მისს სრულ არაინფორმირებულობას თანამედროვე ცივილიზაციისათვის ფუნდამენ¬ტურ ჰუმანიტარული შეხედულებებისა და ამ დარგში გამოყენებადი ცნებითი აპა¬რა¬ტის სფეროში, ჩვენის აზრით, საკმარისია ძალიან მაღალალბათი დასკვნი¬სათ¬ვის: საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შემადგენლობა არ არის პირთა ის კრებული, რომელიც დამოუკიდებელსა და დემოკრატიულ სახელ¬მწი¬ფოში ჩაი¬თვ-ლება ოპტიმალურ გუნდად გადაწყვეტილებათა გამოტანისათვის, რომ¬ლებიც ეხე¬¬ბა სახელმწიფოს ცხოვრების ძირითად საკითხებს და რომლებზე გადაწყვეტი-ლე¬ბაც გადამოწმებასა და გასაჩივრებას არ ექვემდებარება. ესენი არიან შემთხ-ვევი¬თი ადა¬მიანები, მხოლოდ ყოვლისმკადრებლობისა და ყოვლისმკისრებლობის ნიშ¬ნით შერ¬ჩეულნი სააკაშვიილს გუნდის დიქტატურის მიერ და შეთქმულებად ორგა¬ნიზებულნი საქართველოსათვის, როგორც ეროვნული ისტორიულმასშტაბიანი ინტერესების გამთვალისწინებელი სახელმწიფოსათვის, ძირის გამოთხ¬რის მიზნით.

III. საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების `სამოტივაციო ნაწილის~ ტექსტობრივი სურათი

სიტუაცია გვავალებს სკრუპულოზობას, რათა შეგვეძლოს კონკრეტული კონს¬ტა¬ტაცია იმისაც, თუ თავის დებულებათა რომელი ნაწილის დასაბუთების მცდე¬ლობა სასამართლოს გადაწყვეტილებაში არის, და, იმისაც, რომლისა არ არის ან ტექსტში ფიგუ¬რი¬რებს მხოლოდ წარმოსახული ფაქტების, უშინაარსო გაუაზ¬რე¬ბე¬ლი სიტყვათკომბინაციებისა ან ასევე უაზროდ ყურმოკრული ფრაზების სახით. ამ უკანასკნელი ტიპის `დებულებებს~ შორის არის ისეთებიც, რომ¬ლებიც სა¬სა¬მართ¬ლოს გამოყენებული აქვს თავის დასკვნათა საყრდენ წა¬ნამ¬ძღვრებად. სუ¬რა¬თის სის-რულისათვის ტექსტის ანალიზს წავუმძღვარებთ შემდეგ ზოგად დაკვირ¬ვებას.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს ორივე ხსენებული დოკუმენტი (2012-ისა და 2014-ისა) ავლენს (ან გულწრფელად, ან სიმულაციით) მენტალიტეტის (ზოგადი სულისკვეთებისა და ორიენტაციის) იმ ტიპს, რომელიც მკაფიოდ გავრცე¬ლე¬ბულია მსოფლიოშიც და საქართველო¬შიც, როგორც პიროვნების ერთ-ერთი კონ¬კ¬¬¬რე¬ტული იმეჯის შემქმნელი, კერძოდ, – თანამედროვედ მოაზროვნე და დემოკ¬რა¬¬ტი¬ული სულისკვეთების მატარებელი პი¬როვ¬ნების იმეჯისას, რომელიც თავი¬სუ¬ფა¬ლია ეროვ¬ნული ინტერესებით მოტივაციისაგან და მთე¬ლი გულით დემოკრატიის იდეალებს მიჰყვება. ეს მენტალიტეტი ეხება ძირითა¬დად აქსიოლოგიის (ღირებულე¬ბა¬თა შკა¬ლის), ტელეოლოგიის (მიზანთ-სახვის) და პროგნოზირების სფეროს (ვი¬მეო¬რებთ: თქმული, ცხადია, არ ნიშნავს იმას, რომ ამა თუ იმ მენტალიტეტის მატარებელი ფსიქოლოგიური და მსოფლმხედვე¬ლობ¬რივი ტიპის პი¬როვ¬ნებანი ყვე¬ლა შემთხვე¬ვა¬ში გენუინურად (გულ¬წრ¬ფე¬ლად) ამ დეკლარირებული იდეოლოგიის მატარე¬ბელნი არიან). აქსიოლოგიური (ღირებულებითი) მხარე ამ მენტალიტეტისა მდგომა¬რე¬ობს, ძირითადად, იმაში, რომ ღირებულებათა შკალის სათავეში დაყენე¬ბუ¬ლია `დემოკ¬რა¬ტია~, გაგებული, რო¬გორც ლიბერალობის (სახელმწი¬ფოსაგან ინ¬დი¬ვიდის დამოუ¬კი¬დებლობის და ზნე-ჩვეულებათა ტრადიციებისაგან თავისუფ¬ლე¬ბის) მაღალი ხა¬რის¬ხი. პატრიოტული სულისკვეთება და პატრიოტული ქველობები ამ აქსიო¬ლო¬გი¬ურ შკალაზე ბევრად უფრო დაბლა დგანან, ვიდრე საშუალო კლასის მასის ცნო¬ბი¬ერებაში. ტელეოლო¬გიური (მიზანთ¬სახვითი) მხარე ხასიათდება უკიდურესად აქცენ¬ტირებული პრაგმატი¬ზმით, რომელშიც სიმდიდრის, პრესტიჟისა და გავლენის¬უნა¬რიანობის მიზნებს მაღალი ადგილები უჭირავთ, ისევე, როგორც საშუალო კლასის მასის ტიპიურ მენტა¬ლიტეტში დღეს მსოფლიოს უდიდეს ნაწილშიც და საქართ¬ველოს დიდ ნაწილშიც. პროგნოზის სფეროში კი ეს მენტალიტეტი ხასიათ¬დე¬ბა იმით, რომ სოციალური განვითარების ევოლუციის მაღალალბათ პერსპექ¬ტი¬ვად მას წარ¬მოდ¬გენილი აქვს ეროვნულ სახელმწიფოთა (პირველ ყოვლისა – სა¬შუა¬¬¬ლოთა და მცირეთა) სუვერენიტეტის ხარისხის, გავლე¬ნი¬სა და პოლიტიკური წო¬¬¬ნის თანდათანობითი კვეცა და ამაში არავისთვის ტრაგე¬დიას არ ხედავს. მენტალი¬ტეტის ამ ტიპის ანალიზის ადგილი აქ არ არის. ჩვენი საკითხისათვის – საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილებათა შეფასებისათ¬ვის – მოსამართლეთა ამ მენტალიტეტის რაგვარობას მნიშვნელობა არა აქვს. ჩვენთ¬ვის მნიშვნელობა აქვს საქართველოს მოქმედი კონსტიტუციის სულისკვეთე¬ბას, რომელსაც მოსამართლეებმა, უცაბედად თუ ბოროტი განზრახ¬ვით, თავისი ეს სულისკვეთება მიაწერეს. საქართველოს მოქმედი კონსტიტუციის სულისკვეთებას, ამ მოსამართლეთა პლენუმის აზრით, არ შეესაბამება საქართვე¬ლოს მიწის ყიდვის საქმეში უცხოელთა უფლების შემზღუდველი და ამკრძალავი საკანონმდებლო ნორ¬მები. სინამდვილეში ეს ასე არ არის: დასახელებულ სფე¬როებსა და პარამეტ¬რებში საქართვე¬ლოს დღეს მოქმედი კონსტიტუციის არც ასო, არც სულისკვეთება მოსამართლეთა ზემოხსენებულ სულისკვეთებას არ ემთხვევა, არამედ სავსებით ემთხ¬ვევა იმ კანონ¬მდებლებისას, რომელნიც უცხოელთა ამ უფლებას კვეცავენ ან არ აღიარებენ.
საკონსტიტუციო სასამართლოს მენტალიტეტის თვალსაჩინო ილუსტრაციაა შემდეგი:
საკითხზე მსჯელობისას სასამართლოს, როგორც მისი პირველი დოკუმენტის აღწერითი ნაწილიდან ჩანს, წინ ედო უხვი არგუმენტაცია ჩვენი ქვეყნისათვის კატასტროფული იმ შედეგებისა, რომლებიც გარდუვალად მოსდევს საქართველოს მი¬წის მასობრივად მიყიდვას უცხოელებისათვის. ეს არგუმენტები თავმოყრილია როგორც მოპასუხის ადვოკატის არგუმენტაციაში, დოკუმენტის მიერ ხსენებულში, ისე `სასამართლოს მეგობრებისაში~ სტუდენტთა ჯგუფის სახით (სასამათლოს გადაწყვეტილების აბზაცები 12 და 21-23). სასა¬მართლო ამ არგუმენტების ფაქტობ¬რივ ჭეშმარიტობას ეჭვის ქვეშ არ აყენებს (ანუ არ ეკამათება იმას, რომ ამა და ამ მოქმედებას მართლაც ესა და ეს შედეგი მოჰ¬ყ¬ვე¬ბა), მაგრამ ამგვარი შედეგის დად¬გო¬მას, როგორც ეტყობა, მიუღებლად არ თვლის, რის გამოც ამ შედეგთა გარ¬დუვალობის კონსტატაციას არგუმენტად არ თვლის. ეს, რა თქმა უნდა, მოსა¬მართ¬ლეთა პირადი საქმეა. სასამართლო, როგორც უკვე ვთქვით, ცრუობს მაშინ, როცა ამავე სულისკვეთებას კონსტიტუციის სულის¬კვე¬¬თებად რაცხს.
განმეორებით და ხაზგასმით აღვნიშნავთ, რომ წინამდებარე ტექსტის ძალის¬ხმე¬ვა ხსენებულ მენტალიტეტთან კამათისკენ მიმართული არ არის. იგი მიზნად ისა¬ხავს მხოლოდ იმის დასაბუთებას, რომ
– საქართველოს მოქმედი კონსტიტუცია არ კრძალავს და არ ეწინააღ¬მდე¬გება იმას, რომ კანონი უცხოელების მიერ საქართველოს მიწის ყიდვისა და საკუთრე¬ბაში ქონას ზღუდავდეს ან კრძალავდეს.
– სასამართლოს არგუმენტაცია ამ ფაქტის საწინააღმდეგოდ, ანუ მტკიცება იმი¬სა, რომ საქართველოს კონსტიტუციის ან ასო, ან სულისკვეთება, ან ორივე ერთად ეწინააღმდეგება შეზღუდვებს უცხოელების მიერ საქართველოს მიწის შესყიდვაზე და მათ მიერEსაქართველოს მიწის საკუთრების ქონაში შეზღუდვას ან აკრძალვას, უსაფუძვლოა. სასამართლოს დასკვნა აღნიშნული შინაარსისა არის სიყალბე (არაჭეშმარიტება), ხოლო მათი მსჯელობა შემთხვევათა დიდ უმრავლესობაში ანტიმეცნიერულია.
მოვყვებით ჯერ 2012 წლის დოკუმენტის ტექსტს, სახელდობრ, მის `სამოტივაციო ნაწილს~.
ქვემოთ მოგვყავს უკლებლივ ყველა აზრობრივი კონსტრუქცია სასამართლოს 2012 წლის გადაწყვეტილებისა, რომელსაც კი შესაძლებელია არგუმენტად გამიზ¬ნული დე¬ბუ-ლების ფუნქცია ჰქონდეს.
მსჯელობის აბზაცი 31 (გვ. 11). თავისი დადგენილების სამოტივაციო ნაწილში სასა-მართ¬ლო პირველ ყოვლისა `არკვევს~ ცნების `საკუთრების შეძენის საყოველ¬თაო უფლება~ შინაარსს. მისი პირველი დებულებაა `საკუთრების უფლება ბუნები¬თი უფლებაა, რომლის გარეშეც შეუძლებელია დემოკრატიული საზოგადოების არსე¬ბო¬ბა~. ეს დებულება სწორი არ არის არც თავისი პირდაპირ გამოთქმული აზ¬რით, არც ნაგულისხმევით. საკუთრება არ არის მხოლოდ მისი ის მხარე, რომ¬ლამ¬დისაც ადამიანი ბუნებრივად, შემოქმედებითი შრომის დაუხარჯავად მიდის (ისე, როგორც თანდაყოლილი აქვს, მაგალითად, თავდაცვის ინსტიქტი). საკუთრების ინსტი¬ტუტის ყოველ დეტალში შედის იმის გულისხმობა, რომელი ობიექტი არის საკუთრების საგანი და რომელი – არა. ვარსკვლავებზე საკუთრება არ არსებობს. ჰაერზეც არ არსებობდა, მაგრამ ახლა ისახება: კანონი მიკრძალავს არა მხოლოდ ჩემს ბაღში მყრალი ნივთიერების დაყრას, არამედ ხის უნებართვო მოჭრასაც, რომელიც ჩემი ეზოს გარეთ ეკოლოგიას ემსახურება. ამგვარად, ჰაერს, რომელსაც ჩემი ნაგავი აბინძურებს და ჩემი ნაძვი აუმჯობესებს, თავისი პატრონი ჰყავს ჩემს გარდა: ესაა სახელმწიფო, მუნიციპალიტეტი და ა.შ. დღეს საკუთრების ინსტი¬ტუ¬ტის გარეშე ვერ იარსებებს ვერც დემოკრატიული საზოგადოება (რაშიც პრიმი¬ტიუ¬ლად მოაზროვნე პლენუმი მართალია), ვერც დიქტატო¬რული (რასაც პლენუმი ვერ ხვდება). რაც შეეხება ნაგულისხმევ ყალბ აზრს – რომ საკუთრება აუცილებელი და საკმარისი პირობაა თანამედროვე საზოგადოებაში ინდივიდის სრულფასოვანი ფუნქ¬ციობი¬სათ¬ვის, – იგი ექსპლიციტურად ფორმულირებულია იქვე ქვემოთ (გვ. 12) ამავე სასამართ¬ლოს წინა პრაქტიკიდან დამოწმებულ ტექსტში (აბზ. 32):
`საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტი განამტკიცებს საკუთ¬რე-ბის, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლებას. საკუთრების უფლება ბუნებითი უფლებაა, რომლის გარეშე შეუძლებელია დემოკ¬რა¬ტი¬უ-ლი საზოგადოების არსებობა. „საკუთრების უფლება ადამიანის არა მარტო არსებობის ელემენტარული საფუძველია, არამედ უზრუნველყოფს მის თავისუფლებას, მისი უნა¬რი-სა და შესაძლებლობების ადეკვატურ რეალიზაციას, ცხოვრების საკუთარი პასუხის¬მგებ-ლობით წარმართვას. ყოველივე ეს კანონზომიერად განაპირობებს ინდივიდის კერ¬ძო ინიციატივებს ეკონომიკურ სფეროში, რაც ხელს უწყობს ეკონომიკური ურთიერ¬თო¬ბების, თავისუფალი მეწარმეობის, საბაზრო ეკონომიკის განვითარებას, ნორმალურ, სტაბილურ სამოქალაქო ბრუნვას“.
შეცდომაა, როგორც არგუმენტი, ამ ფრაზის მეორე ნაწილიც სიტყვებიდან `ყოველივე ეს~ სიტყვამდე `ბრუნვას~.
ციტირებული მსჯელობა, მასში მოცემული კონსტატაციების სახით და გამორჩე¬ნი¬ლი კონსტატაციების (ანუ ვერშემჩნეული ფაქტების) სახით, რეალობის განვი¬თა¬რე¬ბას ჩამორჩება მინიმუმ ნახევარი საუკუნით. სახელდობრ,
– საკუთრება არ არის ადამიანის `არსებობის ელემენტარული საფუძველი~. ჰო¬მო საპიენსი არსებობდა საკუთრების ინსტიტუტის შემუშავებამდეც. ეს გარემოება, სხვა მრა-ვალ¬თა შორის, იმ დასკვნასაც გვკარნახობს, რომ ადამიანს საკუთ¬რე¬ბას¬თან დაკავ¬ში-რებული და საკუთრების ინსტიტუტში რეალიზებული მახასია¬თებ¬ლე¬ბის (მოთ¬ხოვ-ნილებების, უნარების, ინტერესების…) გარდა აქვს სხვაც, რომელთა შეჯე¬¬რე¬ბასაც (სიძლიერის, ანუ ვიტალობის ხარისხის თვალსაზრისით) საკუთრე¬ბას¬თან დაკავშირებულებთან სასა¬მართ¬ლო არ ცდილობს, თუმცა საკითხი (ღი¬რე¬ბუ¬ლებრივი) მიმართებებისა მოქალაქეთა საკუთრებასა და საზოგადოების ინტე¬რე¬სებს შორის ამ მიმართულებით ანალიზს მოითხოვს. ანუ: სასამართლო `რკვევის~ პრო¬ცესში, რაც თავისი ბუნებით მეცნიერული შრომაა, თემის `მიფუჩეჩებას~, ყო¬ველ¬გვარი მეცნიერული ძალისხმევის გარეშე `გახტომას~ თუ `გაძრომას~ ლამობს, რაც, შრომის ეკონომიის გარდა, ყალბი დასკვნის მომზადების მიზანსაც ისახავს.
– გარდა ამისა, დებულება, რომ საკუთრება `უზრუნველყოფს ადამიანის თავი¬სუფ-ლებას~, სწორი არ არის. შესაძლებელია საკუთრების უფლება უხინჯოდ რეა¬ლიზ-დებოდეს, მაგრამ პიროვნება (პიროვნებები) თავისუფალი არ იყოს არა თუ ფილოსოფიური და ფსიქოლოგიური აზრით, არამედ მარტივი სოციალური და სამართლებრივი აზრითაც კი. სიტყვებს `მისი უნარისა …~ ციტირებულ ნაწყვეტში მოდევნებული ჩამო¬ნათვალი სოციალური და ფსიქოლოგიური სიკეთეებისა არა¬ფერს მეტყველებს საკითხზე, რომელსაც სასამართლო აფორმულებს სიტყვებით `განიმარტოს საკუთ¬რე¬ბის შეძენის საყოველთაო უფლების შინაარსი, განისაზღვ¬როს საკუთრების კონს-ტი¬¬ტუ¬ციური უფლების უცხოელებზე გავრცელების ფარგ¬ლები~. ეს `მეცნიერული~ ამბიცია სასამართლოს ფრაზეოლოგიაში მხოლოდ ფუჭსიტყვაობაა. არაფერი მსგავსის `განმარტებას~ და `განსაზღვრას~ სასამართ¬ლო ამ ტექსტში არ ეძებს. `საკუთ¬რე¬ბის შეძენის საყოველთაო უფლების~ ცნების შინაარსი, რომელ¬საც ვეძებთ (ის, რომ მე მაქვს პრინციპული უფლება ჩემი დღევანდელი მონაპო¬ვა¬რი სახვალიოდ დავიტოვო და მარადიულად განვკარგო) მხო¬ლოდ პრინციპული მიზე¬ზია (პრინცი¬პუ¬ლი პირობაა) იმ სოციალური სიკეთე¬ე¬ბისა, რასაც სასამართლო ჩამოთვლის, და არა მათი ფაქტობრივი გაჩენის საკმა¬რი¬სი მექანიზმი.
– რაც მთავარია, სასამართლო თავის მსჯელობაში უგულებელყოფს იმ ფუნ¬და¬მენ¬ტურ ფაქტს, რომ საკუთრების შეძენის უფლების განუყოფელი და გან¬მსაზღვ¬რელი ელემენტია იმ საგნის რომელობა და ბუნება (რაობა), რომელსაც პირი საკუთ¬რებაში იძენს ან ასხვისებს. როგორც ზემოთაც ითქვა, საგნები, რომელთა მიმართაც დასაშვებია, დაშვებულია, შესაძლებელია ან მოაზრებადია უფლება უტენდი ეტ აბუტენდი (`გამოყენებისა და გაფუჭებისა~), ჩვენს პლანეტაზე კანონ¬ზო¬მიერად და განუხრელად ცოტავდება ადამიანთა გამრავლების, სოციალურ ურთი¬ერ¬თობათა ინტენსიფიკაციის, ინფორმაციისა და ტრანსპორტის ზრდის და ა.შ., ჯამურად – ცხოვ¬¬რების ბუნებრივი გლობალიზაციის პროცესის შედეგად. საგანი, რომელსაც მე საკუთრებად ვიძენ, ე.წ. `საშუალო შემთხვევაში~ ანუ შემთხვევათა უმრავლესო¬ბა¬ში დაკავშირებულია სხვათა ინტერესებთანაც მრავალ¬გვა¬რი სავსე¬ბით კონკრე¬ტუ¬ლი გზებით. ჩემი უფლება მისი შეძენისა გულისხმობს ჩემ მიერ ამ საგნის შეძე¬ნის აქტის მორგებას ყველა ამ სხვათა ინტერესებზე (ეს გახლავთ ერთ-ერთი კერ¬ძო შემთხვევა, როცა მუშაობს პრინციპი: `ჩემი თავისუფ¬ლება მთავრ¬დე¬ბა იქ, სა¬დაც იწყება სხვისი~). როდესაც მე ვიძენ კვერცხს, მე ამით ვიძენ უფლებას, რომ შევჭამო იგი, სხვას ვაჭამო ან კლდეს მივახეთქო სეირის ყურების მიზნით. მის გამო¬ყე¬ნებასა და უკუგამოყენებაში (განადგურებაში) არავინ მზღუ¬დავს. მაგრამ რო¬ცა მე ვიძენ მიწის ნაკვეთს, მე მისი არც გაფუჭების უფლება მეგუ-ლისხმება მისი ნასყიდობის ფაქტში, არც მისი ფუნქციობის თუნდაც ერთი (მრა-ვალთაგანი. იხ. ზემოთ) მხარის შეჩერებისა. ამ გარემოების გამორჩენა სასა¬მართ¬ლოს მხრიდან არის რეალობის ფაქტთა უგულებელყოფა ანუ რეალობის ყალბი ხედვა (უცაბედი ან ბოროტგანზრახული), ხოლო ვინაიდან საქმე ეხება იმგვარ ფაქ¬ტებს, რომლებიც მეცნიერებისათვის დღესდღეობით უკვე ცნობილია, ეს არის (უცაბედი შეცდომის შემთხვევაშიც და ბოროტგანზრახვის შემთხ¬ვევაშიც), ამასთანავე, არა არამეც-ნიე¬რუ¬¬ლი მიდგომა საკითხისადმი მეცნიერუ¬ლის ნაცვლად, არამედ ანტიმეცნიერული მიდ¬გომა მეცნიერულის ნაცვლად (ისევ და ისევ ან უნე¬ბური ან წინასწარგანზ¬რა¬ხუ-ლი).
– დასასრულ, ციტირებული მსჯელობა სასამართლოსი მომდევნო პუნქტითურთ აბზ. 33. იკითხება: `იმისათვის, რომ პირმა შეძლოს საკუთრების უფლებით პრაქტი¬კუ¬ლი სარგებლობა, არ არის საკმარისი მისთვის აბსტრაქტული საკუთრებითი გარანტიის მინიჭება. მან ასევე უნდა ისარგებლოს იმგვარი სამოქალაქო, კერძოსამართლებრივი წეს-რიგით, რომელიც შესაძლებელს გახდის საკუთრების უფლებით შეუფერხებელ სარ¬გებ-ლობას და, შესაბამისად, სამოქალაქო ბრუნვის განვითარებას. საკუთრების კონს-ტიტუციურ-სამართლებრივი გარანტია მოიცავს ისეთი საკანონმდებლო ბაზის შექმნის ვალდებულებას, რომელიც უზრუნველყოფს საკუთრებითი უფლების პრაქტიკულ რეალიზებას და შესაძლებელს გახდის საკუთრების შეძენის გზით ქონების დაგრო¬ვე¬ბას~. ეს ტექსტი შეიცავს სასამართლოს მიერ თემის ან უცაბედ, ან მიზამი¬მართუ¬ლად `შემოპარებულ~ შეცვლას. სასამართლოს მიერ დასმული კითხვის და¬დე¬ბითი პასუ¬ხი, რომელიც იგულისხმება (`დიახ, ადამიანებს, უკლებლივ ყველას, გვაქვს საკუთ¬რე¬ბის შეძენის უფლება~), არ ნიშნავს იმას, რომ სახელმწიფო, ან საზოგა¬დო¬ე¬ბა, ან კაცობრიობა ვალდებულია, ყოველ ჩვენგანს შეგვიქმნას იმგვარი პრაქ¬ტი¬კული პირობები, რომ `საკუთრების შეძენის გზით ქონების დაგროვება~ შევძ¬ლოთ. ეს ამოცანა ყოველი ჩვენგანის კერძო, ჩვენს საკუთარ `მარი¬ფათზე~ დამოკი¬დე¬ბული ამოცანაა. სასამართლოს არგუმენტაციაში ამ გულუბრ¬ყვი¬ლო პუნქ¬ტის გა¬მო¬¬ყე¬ნება მეტყველებს მის ფართოდ გავრცელებულ, მაგრამ პრიმი¬ტიულ ილუზიაზე, თით¬ქოს თანამედროვე დემოკრატია (რომელზეც სასამართლოს, უკეთეს შემთხვე¬ვა¬ში, ძალიან ბუნდოვანი წარმოდგენა აქვს) სახელმწიფოს მხრი¬დან ყველა მსურვე¬ლის ყველა მოთხოვნისა და მოთხოვნილების დაკმაყოფილების მოვალეობას გუ¬ლისხ¬მობდეს.
აბზ. 35. `როგორც ზემოთ აღინიშნა, საკუთრების უფლება ადამიანის არსებო¬ბი¬სათ¬ვის განუყოფელ, უმნიშვნელოვანეს ბუნებით უფლებას წარმოადგენს~.
განცხადება, რომ საკუთრება ადამიანისათვის `უმნიშვნელოვანესი ბუნებითი უფლებაა~ არაჭეშმარიტია (ყალბია), ვინაიდან საკუთრების უფლება მხოლოდ ბუნებითი უფლება არ არის. გარდა ამისა, არანაკლებ მნიშვნელოვანია, მაგა¬ლი¬¬თად, სიცოცხლის დაცვის უფლება და არაერთი სხვა.
აბზ. 36. სასამართლოს განცხადება, რომ კონსტიტუციის `საკუთრების შეძე¬ნის უფლების ამომწურავი განმარტება არ წარმოადგენს მოცემული საქმის გადაწ¬ყვე¬ტი¬სათვის აუცილებელ პირობას~ ყალბია, რადგან გადაწყვეტა, სხვა საფუძველ¬თა შორის, დამოკიდებულია იმაზეც, განიხილება თუ არა შემძენის მიერ მიღე¬ბუ¬ლი უფლება, როგორც ჯუს უტენდი ეტ აბუტენდი (`გამოყენების და უკუგამოყენების უფ¬ლე¬ბა~), ანუ იმაზე, არის თუ არა სხვა მოაზრებადი სუბიექტი, რომელსაც შესა¬ძენი საგნის მი¬მართ თავისი კანო¬ნი¬ე¬რი და მავალდებულებელი დაინტერესება აქვს.
აბზ. 37. იკითხება: `საკუთრების შეძენის უფლება გულისხმობს პიროვნების შე¬საძ-ლებლობას, გახდეს მესაკუთრე. ადამიანის მისწრაფება საკუთრების მოპოვებისკენ მისთვის დამახასიათებელ ნორმალურ სოციალურ ქცევას წარმოადგენს. მისი ეს სწრაფ¬ვა პიროვნული თავისუფლების ერთგვარი გამოვლინებაა. საკუთრების შეძენის კონს¬ტი¬ტუ-ციური უფლება ადგენს სახელმწიფოს ნეგატიურ ვალდებულებას, ხელი არ შეუშა¬ლოს ადამიანს, შექნას მისი საკუთრება და ამის საფუძველზე უზრუნველყოს საკუთარი კეთილდღეობა. ეს უფლება თავისთავად ვერ იქნება პირის მიერ სახელმ¬წიფოსაგან გარკვეული მატერიალური სიკეთეების მოთხოვნის საფუძველი~.
ფრაზა, რომ ადამიანის სწრაფვა საკუთრების შეძენისაკენ `პიროვ¬ნუ¬ლი თავი¬სუ¬ფ¬ლების ერთგვარი გამოვლინებაა~ ჭეშმარიტი იქნებოდა მხოლოდ იმ შემთ¬ხ¬ვევაში, თუ მას მოჰყვებოდა სიტყვები (`მის სხვა გამოვლინება¬თა შორის~). პეტ¬რე თუ პავ¬ლეს ჯიბიდან ქისას აცლის, ესეც უდავოდ თავისუფლების გამოვ¬ლი¬ნე¬ბაა, მაგრამ თავისუფლების ლეგალურ ფარგლებში ვერჩატეული. შესაბამისად, აზროვ¬ნების¬თ¬ვის გაუწვრთნელი და გაყალბებისთვის, პიონერივით, მუდამ გამზადე¬ბუ¬ლი პლენუ¬მი უნდა ხვდებოდეს, რომ უცხოელისთვის მისი `თავისუფლების გამოვ¬ლინების~ იდეალურ პირობათა შექმნა არ არის იმგვარი `ღირებულება~, რომ¬ლის¬¬თვისაც სა¬ქართ¬ველოს თავის განწირვა ჰმართებს. ცი¬ტი¬რებული დებულებით ხელმძღვანე¬ლობა არის უწიგნური სიყალბე, რომელიც ვერ ითვალისწინებს პრინ¬ციპს, რომ ჩემი თავისუფლება თავდება იქ, სადაც იწყება სხვებისა. წიგნიერი იურისტისთვის ხილულია ისიც, რომ
– ადამიანის ერთ-ერთი ფუნდამენტური მოთხოვნილება და, შე¬სა¬ბამისად, უფ¬ლებაც (`საკუთრებაზე~ შეუდარებლად ძლიერი, რომლისთვისაც სა¬კუთრება მხო¬ლოდ საშუალებაა) არის მოვლენათა მართვის (გარესამყაროს ვითა¬რე¬¬ბაზე თავის ნებისაებრ გავლენის მოხდენის) თავისუფლება, რომელიც საქართვე¬ლოს ყველა მო¬ქა¬ლაქეს და მათს ყველა მოზარდ შთამომავალს ეზღუდება იმ აქტით, რომელიც მათს იდეალურად კუთვნილ მიწას უცხო პირს გადაუსაკუთრებს. ამას¬თა¬ნავე, ყოველი მეტ-ნაკლებად ჰორიზონტგახსნილი იურისტისათვის ცნობილია (ყურის¬მოკვ¬რით მაინც), რომ
– თანამედროვე მეცნიერულ ხედვაში ერთმანეთისაგან მკაფიოდ გასხვავებულია ფრეედომ ფრომ (თავისუფლება რისგან), ე.წ. `ნეგატიური თავისუფლება~, და ფრეედომ ტო (თავისუფლება რისთვის), ე.წ. `პოზიტიური თავისუფლება~ (კანონი მკაფიოდ განსაზღვრავს, ადამიანის ცხოვრების რა პარამეტრებში არის დასაშვები მასში გარედან ჩარევა, ვთქვათ, პოლიციის მხრიდან, და ამავე დროს ადამიანის ადამია¬ნურ უფლებათა ნორმები განსაზღვრავს, რომელი და რომელი `პოზიტიური თავი¬სუ¬ფ¬ლებით~ სარგებლობა შედის მის ამ უფლებათა რიცხვში). აგრეთვე ცნობილია და აღია¬რე¬ბულია, ვითარცა ანბანური ჭეშმარიტება, რომ მეორე ამათგანი (`პოზი¬ტი¬ური თავისუფლება~), რომლის ნაწილია (ერთ-ერთი გამოვლინებაა) მართვის, ანუ გარე¬მო¬ზე გავლენის თავისუფლება, `ჰომო საპიენსისათვის~ არც ერთ მატერიალურ ღი¬რე¬ბულებას, საკუთრებასთან დაკავშირებულთა ჩათვლით, არ ჩამოუვარდება სიძ¬ლი¬ე¬რით (ვიტალობის ხარისხით), მაგრამ აღემატება სიმაღლით (ადამიანის, რო¬გორც გონიერი და თავისუფალი არსების, ბუნებისაგან განუყოფლობის ხარის¬ხით).
აბზ. 38 იკითხება: `უმთავრესი კონსტიტუციური ღირებულების, ადამიანის ღირ¬სების პატივისცემა მისი სოციალური და ეკონომიკური კონტექსტის ფარგლებში, მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული საკუთრების უფლების სრულფასოვან რეალი-ზებაზე. საკუთრება წარმოადგენს ადამიანის პირადი დამოუკიდებლობის, პიროვნული განვითარების ერთ-ერთ წყაროს. საკუთარი დამოუკიდებლობისა და კეთილდღეობის მიზნით ადამიანის მისწრაფება, შექმნას საკუთარი ქონება, უდავოდ იმსახურებს სახელმწიფოს პატივიცემას, რაც საკუთრების შეძენის ისეთ საკანონმ¬დებ¬ლო რეგლამენ¬ტა-ციაში უნდა გამოიხატოს, რომელიც უზრუნველყოფს ერ¬თი მხრივ ცალკეული ინდი¬ვი¬დის საკუთრების უფლებით შეუფერხებელ სარგებლობას, ხოლო მეორე მხრივ ეფექ¬ტურ სამოქალაქო ბრუნვას~. პირველი ფრაზა ისევ უწიგნურად უგულებელყოფს იმას, რომ სა-კუთ¬რების გარდა და მასზე უწინა¬რე¬სად ადამიანის ყველაზე პირ¬ვე¬ლადი, ფუნ¬და-მენტური მახასიათებლებია და მისთ¬ვის ძალაში მყოფი ღირებუ¬ლე¬ბე¬ბია მისი ძალა, გონება, სიმამაცე, სამართ¬ლია¬ნო¬ბა, პატი¬ოს¬ნება, სიტყვის ერთგუ¬ლე¬¬ბა და არაერთი სხვა (ფსიქოლოგიურსა და ანთროპო¬ლო¬გი¬ურ პლანში), აგრეთ¬ვე თავმოყვარეობა (სოციალურ პლანში), საკუ¬თა¬რი საზო¬გა¬დო¬ების სამართლებ¬რი¬ო¬¬ბა, მისი მორალური პრესტიჟი და არაერთი სხვა. საკუთ¬რე¬ბა იმ თვისებათა შო¬რის, რომლებიც ღირსების გრძნობის შემუშავე¬ბის ფაქტორები არიან, არც ყვე¬ლაზე ადრეულია, არც ყველაზე არსებითი.
პლენუმი ვერ დებს და არც ცდილობს, ჩადოს კონკრეტული შინაარსი `ღირ¬სე¬ბის~ ცნებაში. დღევანდელი ხედვა ამ ცნების შინაარსის ერთ-ერთ ნაწილად რაცხს ჩემი მეობის დაცვასაც (იმას, რომ, ხალხურად რომ ვთქვათ, `ბუზს არ ვიფრენ~), მაგრამ ძირითადი ნაწილი ამ შინაარსისა ის არის, თუ როგორია ამ ჩემი მეობის ხარისხი. სახელდობრ, ჩემი ღირსება, როგორც პიროვნებისა, იმაში მდგომარობს, რომ მუდივად მზად ვარ ჩემს გარშემო მყოფი სივრცის `მართვისათვის~ – მასში სიკეთის თესვისა და ბოროტებასთან ბრძოლისათვის – ანუ სამყაროზე პასუხის¬მგებლობის ცნობიერება მაქვს (ეს ცნობიერება `რიგითს~ ახასიათებს ისევე, როგორც `მარშალს~).
ადამიანის ღირსების ცნობიერების ფორმირებისათვის როლი აქვს საკუთრების ელემენტებს შორის მხოლოდ მისი პრინციპის საზოგადოებრივ აღიარებას, მაგრამ არავითარი აზრით – მისით ხელშეწყობილ `ეფექტურ სამოქალაქო ბრუნვას~, რო¬გორც სასამართლოს პლენუმს ჰგონია (იხ. აბზ. 32 ზემოთ).
აბზ. 39. `სასამართლოს მეგობარს~ (თავისუფალი უნივერსიტეტი) მიუჩნევია (სასამართლო მას იმოწმებს), რომ `თუ საკუთრების შეძენის გზებზე, სამართლებ¬რივ გზებზე ადამიანებს ხელი არ მიუწვდებათ~ საკმარისად ეფექტიანი ფორმით, ეს იწვევს `საკუთრების სამოქალაქო კონცეფციის დაცარიელებას~. მიუღებლად ზერე¬ლე მსჯელობაა. პიროვნების სტატუსს მოცემულ საზოგადოებაში და საზოგა¬დოებ¬ის ადგილს აღმავალი სოციალური და მორალური განვითარების გზაზე (ანუ ისტო¬რიაში) განსაზღვრავს საკუთრების პრინციპული აღიარებულობა და არა მისი შეძენის პრაქტიკული სიადვილის ხარისხი.
აბზ. 40.
ამ პუნქტიდან იწყება და შემდგომ გვერდებზე გრძელდება არგუმენტაცია იმისა, რომ უცხო მოქალაქის მიერ რომელიმე სახის საგნის შეძენის უფლების შეზღუდვა (მით უმეტეს: არდაშვება) ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლს (სინამდვილეში ერთადერთი, რასაც ეს მუხლი 21 კრძალავს, არის საკუთ¬რე¬ბის, როგორც ინსტიტუტის, გაუქმება). ამ მუხლის შინაარსის ანალიზი იხ. ზემოთ. სასამართლოს არგუმენტაციას, რომელიც შედგება მხოლოდ ტავტოლო¬გიუ¬რი ფრა¬ზე¬ბისაგან აქ აღარ ვიმოწმებთ.
აბზ. 41. იკითხება „საკუთრების უფლება მნიშვნელოვან ადამიანურ ღირებულებას წარმოადგენს. თუმცა იმისათვის, რომ პირმა ისარგებლოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლით დადგენილი გარანტიებით, საჭიროა იგი წარმოადგენდეს ამ უფლების სუბიექტს. ძირითადი უფლებების დამახასიათებელი უმთავრესი ნიშანი არის მათი ორმაგი ფუნქცია, ორმაგი დატვირთვა. კერძოდ, ერთი მხრივ, ისინი წარმოადგენენ სუბიექტურ უფლებებს, ხოლო მეორე მხრივ, ქმნიან ღირებულებათა კონსტიტუციურ წესრიგს. იმ უფლებების კონსტიტუციურ-სამართლებრივი რეგლამენტაციის კონტექსტში, რომლე¬ბიც უცხოელებზე ვრცელდება, უპირველეს ყოვლისა, აღსანიშნავია თავად კონსტი¬ტუციის მიერ მოქალაქეებისა და უცხოელების გამიჯვნის შესაძლებლობა. „თითოეული კონსტიტუციური უფლება თავად განსაზღვრავს ამ უფლების სუბიექტებს“ (საქართ¬ვე¬ლოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2010 წლის 28 ივნისის გადაწყვეტილება #1/466 საქმეზე „საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-7).
ის, რომ საკუთრების უფლება ღირებულებაა, ფაქტია. მაგრამ ის, რომ `ვისარ¬გებლო 21-ე მუხლის მიერ დადგენილი გარანტიებით~, რათა საკუთრება მოვიპოვო, არაა კავშირში ამ ფაქტთან. თუ ქონება არა მაქვს, ეს უფლება მაინც ღირებუ¬ლებად მრჩება, როგორც პრინციპი. მეორე ფრაზა უზუსტოა: უფლებები არ ქმნიან ღირებულებათა არანაირ `წესრიგს~ (პრაქტიკულად – იერარქიას). კონსტი¬ტუ¬ციის მიერ დაფორმულებული უფლებები გარკვეულ შემთხვევაში ასახავენ საზო¬გადოე¬ბაში თავისთავად ჩამოყალიბებულსა და ძალაში მყოფ ღირებულებათა სიმრავ¬ლესა და იერარქიას (იმ შემთხვევებში, როცა ეს იერარქია საზოგადოების ამა და ამ ნაწილში გაცნობიერებულია), მაგრამ მხოლოდ ამ სისტემის იმ ნაწილ¬ში, რომელიც რეგულირებას ითხოვს. ღირებულებათა სისტემა ავტონომი¬უ¬რია და კანონთა სისტემას არ ემთხვევა. კანონები ადგენენ, რომელ შემთხვევაში რომელი ღირე¬ბუ¬ლების პრაქტიკულ რეალიზაციას უნდა მიეცეს პრიორიტეტი.
პირველ ფრაზაში ზედმეტია მაპირისპირებელი კავშირი `თუმცა~: არა¬ნაი¬რი წი¬ნა-აღმდეგობა ფრა¬ზის პირველ ნაწილსა და დანარჩენს რეგულაციას დაქვემდე¬ბარე¬ბულ¬თა შორის არ არის. დანარ¬ჩენი ნაწილი აბზა¬ცისა ტავტოლოგიაა.
მესამე ფრაზა გვეუბნება, რომ `აღსანიშნავია~, ამა და ამ კონტექსტში, კონს¬ტი¬ტუციის მიერ `მოქალაქეებისა და უცხოელების გამიჯვნის შესაძლებლობა~, მაგ¬რამ არ გვეუბნება, რა მხრივაა ეს ფაქტი `აღსანიშნავი~. ბოლო ფრაზა – ამავე სასამართლოს ერთ-ერთი წინა გადაწყვეტილებიდან ციტატი – `თითოეული კონსტი¬ტუ¬ციური უფლება თავად განსაზღვრავს ამ უფლების სუბიექტებს~ წმინდა ტავტო¬ლო¬გიაა. თუ კონსტიტუცია ამბობს, რომ ამ პირს ამის უფლება აქვს, ამით ისიცაა ნათქვამი, რომ ამ უფლების სუბიექტი ეს პირია.
აბზ. 42. გვახსენებს, რომ კონსტიტუცია მიჯნავს ერთის მხრივ უფლებებს, რომლებიც საქართველოს მოქალაქეებს აქვთ, მეორეს მხრივ კი, მისი აზრით, `უნი¬ვერ¬სალურ~ უფლებებს, რომლებიც `უნივერსალური ბუნებისაა~ და ყველაზე ვრცელ¬¬დება. საქმეს (განსჯის თემას) ეს ტექსტი არ ეხება. შთაბეჭ¬დი¬ლებაა, რომ ავტორთა ერთერთი მიზანია ცნების `უნი¬ვერ¬სალური~ ფსიქოლო¬გიუ¬რი `შემოცუ¬რე¬ბა~ შემდგომი მიზნებისათვის. თვით გამოთქმა უზუსტოა. უფლება, რომელიც საქართველოში ან სადმე სხვაგან ყვე¬ლაზე ვრცელ¬დება, ამით თავისთა¬ვად არ ხდება `უნივერსა¬ლუ¬რი~ და მისი მნიშვნე¬ლობა არ იძენს იერარქიულად უფრო მაღალი უფლების კონნოტაციას (თანა¬მნიშვ¬ნე¬¬ლო¬ბას, თანმხლებ მნიშვნე¬ლობას). მაგალითად, უფ¬ლე¬ბა, რომ სასამართლოში დაბა¬რე¬ბულმა პირმა თან ადვოკატი მიიყვანოს, ყველგან ყველას უფლებაა, მაგ¬რამ უნივერსალური (ადამიანთა მოდგმი¬სათ¬ვის სავალდებულო და გარდუვალი) არ არის. ამ მხრივ მას `უნივერსალობით~ სჯობ¬ნის უდანაშაულობის პრეზუმპციის უფლება. `უნივერსა¬ლუ¬¬რი~ (სამყაროული) ნიშ¬ნავს არა `ყველასათვის თითო-თითო ცალად ჩამორიგე¬ბულს~, არამედ `ადამია¬ნის ბუნებისაგან განუყოფელს~ ან `ადა¬მიანისათვის მიუცი¬ლებელს~. არის ძირითა¬დი ფუძე-უფლებები, დაწერილიც და დაუწერელიც, რომლე¬ბიც ასეთად იგულისხმება. მათი ძა¬ლი¬ან მნიშვნელოვანი ნაწილი სა¬ხი¬ერდება სა¬ხელმწიფოში. არის საკუთრების უფ¬ლე¬ბები, რომლებიც ბუნებრი¬ვადვე იგულისხ¬მება სახელწიფოსად, კონტინენტისად და კაცობრიობისად (მათ შორის – დე¬დამიწაზე კოლექტიური საკუთრების უფლება ერთის მხრივ ერების, მეორეს მხრივ კაცობრიობის მხრიდან). მაგრამ ის, რომ ესა და ეს კონკრეტული უფლება ყველას აქვს, ავტომატურად არ ნიშნავს, რომ ეს უფლება ადამიანისაგან განუყრელ უფლე¬ბათა კლასს ეკუთვნის.
აბზ. 43. იკითხება: `უნივერსალური ხასიათის ადამიანის უფლებებს ახასიათებს ამ უფლებათა თანაბარი გავრცელება ყველაზე და მათი განუყოფელი ხასიათი. უფლებათა განუყოფელი ხასიათი გულისხმობს იმას, რომ ეს უფლებები წარმოადგენენ თანდაყო¬ლილ უფლებებს, რომლებიც ადამიანს თავისთავად უკავშირდებიან. ადამიანის უფლებათა კონცეფცია ემსახურება უმთავრესი იმპერატივის, ადამიანის ღირსების დაცვას, რომელიც აისახება კიდეც აღნიშნულ უფლებებში და რომელთან დაკავშირებითაც სახელმწიფოთა საერთაშორისო თანამეგობრობის წევრებს შორის ფართო კონსენსუსი არსებობს~.
ამ პუნქტში გამოთქმა `უნივერსალური~ უკვე თავისი წინა პუნქტით უმართებუ¬ლოდ მოპოვებული მაღალფარდოვანი კონნოტაციის (თანმხ¬ლები შინაარ¬სის, თანა¬ში¬ნაარსის) რეალიზებას იწყებს. (გამო¬დის, რომ კინოთეატრის მფლობელის უფლება, შემომსვლელს ბილეთი აყიდინოს, რომელიც ყველგან გავრცელებულია, უფლებათა ამ უმაღლესი კლასის ნიმუში ყოფილა). ის, რომ ამგვარი უფლებები `თანდაყოლილია~, პირწმინდა აბსურ¬დია: ანბანური ჭეშმარიტება, რომ აზრისა და სიტყვის თავისუფლება ადამი¬ა¬ნის მოუცი¬ლებადი უფლებაა, ჩვენს გონებაში თავი¬სით არ შემოფრენილა, როგორც ის ჭეშ¬მა-რიტება შემოფრინდა, რომ, თუ გვშია, ჭამის უფლება გვაქვს. მას ჩვენი მოდგმის მრავალხნოვანი სოციალური და პოლი¬ტიკური ევოლუცია დასჭირ¬და. ამორალურად ყალბია შემდეგი კატეგორიული განცხადებაც სასამართლოსი: `ადა¬მი¬ანის უფლე¬ბათა კონცეფცია ემსახურება უმთავრესი იმპერატივის, ადამიანის ღირ¬სების დაც¬ვას~ (დათვალოს პატივცემულმა პლენუმმა, ადამიანის უფლებათა დოკუმენტებში რა მოცულობა უჭირავს ღირსების თემას და რა მოცულობა – სიცოცხლის, უსაფრთ¬ხოების, ჯანმრთელობის დაცვის, შიმშილისაგან დაცვის, ბავშვების დაც¬ვის თემებს (იურისტს, თუ აზროვნებს, ისიც უნდა ესმოდეს, რომ `ღირსების~ განსაზღვრაში (რომელიც ძალიან მაღალ ღირებულებათა რიცხვს ეკუთვნის) არსებითია პიროვნების ის პარამეტრი, თუ რამდენად ზრუნავს იგი სხვათა უსაფრთხოებაზე, შიმშილისაგან დაცვაზე დ ა.შ.). ეს გარემოება ცოტა ზემოთაც ვახსენეთ.
აბზ. 44. იკითხება: `კონსტიტუციის 21-ე მუხლით გარანტირებული უფლება ეკუთვნის ყველას და კონსტიტუციური ნორმა არ განსაზღვრავს უფლების სუბიექტთა ექსკლუ¬ზიურ წრეს, მათ შორის, მოქალაქეობის ნიშნით. საკუთრების უფლების საყოველთაო ხასიათი განმტკიცებულია სხვადასხვა საერთაშორისო აქტებით, მათ შორის, გაეროს „ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციით“, ევროპის საბჭოს „ადამიანის უფლე¬ბათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენციით“ და სხვ. საერთაშორისო აქტები მიუთითებენ, რომ საკუთრება „ყველას“ უფლებაა და არ არის დაკავშირებული ამა თუ იმ სახელმწიფოს მოქალაქეობასთან. თანამედროვე სამართლებრივი სახელმწი¬ფოს გაგება ეწინააღმდეგება საკუთრების უფლების სუბიექტის დასადგენად მოქალაქე¬ობის ვიწრო კრიტერიუმის გამოყენებას. თანამედროვე სახელმწიფო ამ კონტექსტში ტერი¬ტორიულ და სამართლებრივ საფუძვლებს ემყარება. აქედან გამომდინარე, ინ¬დი¬ვიდის განხილვა საკუთრების უფლების სუბიექტად უკავშირდება იმ უბრალო ფაქტს, რომ იგი ადამიანია და არ არის დამოკიდებული მის მოქალაქეობრივ კუთვნილებაზე~.
პირველი ფრაზა უაზროა. ვერც განსაზღვრავს, ვინაიდან მოქალაქეობა ამ თემასთან დაკავშირებული არ არის: პურს, სიგარეტს, მანქანას და კრუიზერს ყიდუ¬ლობს ყველა მოქალაქე ყველა ქვეყანაში. ამაში მდგომარეობს ის ფაქტი, რომ მოქალაქესა და არამოქალაქეს განურჩევლად აქვს საკუთრების უფლება. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმავდროულად, რომ სახელმწიფო ხელს იღებს იმის ურთიერთ¬გასხვავებაზე, თავისი და თავისი ხალხის სიმდიდრის რომელი ნაწი¬ლი გაიტანოს ბაზარზე და რომელი – არა, და რომლის გაყიდვა რომელი პირო¬ბე¬ბით შეზღუდოს. ამას მოსდევს დითირამბები მსოფლიო სისტემის მისამართით, სადაც საკუთრების აღიარება საყოველთაოა. შემდეგ მოდის პირწმინდად იაფ¬ფა¬სიან-დე¬მა¬გო¬გიური ფრაზა, რომელიც დიდ ტყუილს შეიცავს: ტყუილი ის გახ¬ლავთ, რომ არც ერთი სახელმწიფო არ `ეწინააღმდეგება~ საკუთრების სუბიექ¬ტად აღიარებაში მოქალა¬ქეობის ფაქ¬ტო¬რის გათვალისწინებას. ეს მას აზრად არ მოუვა იმიტომ, რომ საკუთრების საგანთა სიმრავლე სახელმწიფოში არ არის ქაო¬ტური გროვა, რომლი¬და¬ნაც ერთის აღება ყოველი მსურველის მიერ არ ახდენს გავლენას არც ერთი დანარჩენის ფუნქ¬¬ციობის ხასიათზე, შესაძლებლობებზე და, მაშასადამე, ამ საგან¬თა ღირებუ¬ლებაზეც. საკუთრების საგანთა სისტემა არის ერთიანი სტრუქ¬ტუ¬რა, რო¬მელ¬საც სახელმწიფოს მხრიდან მართვა სჭირდება, და ეს მართვა სახელმწი¬ფოს ევალება. ზოგი სა¬განი ამ სტრუქტურის ჩონჩხს ქმნის, ზოგი ნაკლებ მნიშვნე¬ლო¬ვა¬ნია. სიგარეტი, მანქანა და კრუიზერი ამ ჩონჩხის ელემენტები არ არიან, მიწა კი არის. კაცთა მოდგმის თანასწორობა სიგარეტისა და კრუიზე¬რის ყიდვის უფლებაში ე.წ. თავის¬თა¬ვად ცხადი ჭეშმარიტებების კლასს ეკუთვნის, რომელთაც ხსენება არ სჭირდებათ. იმას კი, რომ მოცემული სახელმწიფოს ეკონო¬მი¬კური, დემოგრაფიული, ფსიქოლოგი¬უ¬რი, კულტურული და, ჯამში, პოლი¬ტი-კური სტრუქ¬ტურა იტანს და აიტანს მიწათ¬მფლო¬ბელობაში დანარჩენი მსოფლიოს ჩართ-ვას, დამტკიცება სჭირდება (რასაც სასამართლო არც ცდილობს და არც საჭიროდ რაცხს). ყველა სხვა სახელმწიფოში რომ ამ პროცესში საშიშროებას ხედავენ და დაცვის სათანადო სისტემას აგებენ, ხსე¬ნე¬ბუ¬ლი დანართიდან #1 მკაფიოდ ჩანს.
ციტირებული ფუყე და, როგორც დავი¬ნა¬ხეთ, შეცდომების მომცველი, ჯამში – აბსურდული ფრაზეო¬ლო¬გიით მთავრდება სასამართლოს მიერ ღია კარების მტვრე¬ვის წესით წარმო¬ე¬ბული `დასაბუთება~ იმისა, რომ ყველა ადა¬მი¬ანს საკუთრების უფლება, მიუხე¬და¬ვად მოქალაქეობისა, გვაქვს. ამით ფსიქოლოგიუ¬რად (მაგრამ მხოლოდ ფსიქო-ლო¬გი¬¬უ¬რად. ლოგიკურად აქ არანაირი პოზიცია გამზადებული არ გახლავთ) მზადდება ტრამპლინი ლოგიკური ნახტომისათვის (`სკუპისათვის~) იქ, სადაც სასამართლოს მისვლა სწადია – იმ `დასკვნის~ გამოტანისკენ, რომ, რაკი საკუთრების უფლება გვაქვს მოქალაქეობის მიუხედავად, საქართველოს მიწის მი¬მართ საკუთრებაც ყვე¬ლას ერთნაირად `უნივერსალურად~ გვქონია. ეს იდიოტების¬თვის, ამასთან – უთავ¬მოყ¬ვა¬რეო, უპასუხისმგებლო და თავდაცვის ინსტინქტატრო¬ფირე¬ბული იდიოტები¬სათ¬ვის განკუთვნილი დასკვნაა. ეს `ლოგიკური ნახტომი~, ანუ სიყალბე, ხილულია ყველა ადამიანის გონებისათვის ყველაზე პრი¬მი¬ტიულის გარდა (სასამართლოს ქმე¬დე¬ბა, როგორც ჩანს, სწორედ ამ უკანასკნელი ტიპის აუდი¬ტორიას გულისხმობს). თემის მთა¬ვა-რი პარამეტრი – გვაქვს თუ არა ყველას ყველა ჩვენს მიერ მოწადინებული საგნის ყიდვის უფლება? – მოსამართლეთა პლენუმს არ აგონდება. ეს არმოგონება და ვერმოგონება გონების იმგვარი წუნ¬დე¬ბადი პრო¬დუქ¬ტია, რომლის გაჩენაც მხოლოდ ბუნებისმიერი მექანიზმებით ვერ აიხსნება – ამ ფაქტს სასამართლოს მოქმედებაში დამატებითი მოტივაციების ძიებისაკენ მივყა¬ვართ.
აბზაციდან 45 (გვ. 16) იწყება იმის არგუმენტირება სასამართლოს მიერ, რომ მიწის კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი ანტიკონსტიტიციურია. ეს არგუმენ¬ტაცია შედგება მხოლოდ შემდეგი ელემენტებისაგან.
ა. კონსტატაციებისაგან, რომლებიც ფაქტებს არ შეესაბამება, ანუ დეზინფორ¬მა-ცი¬ისაგან. სახელდობრ:
აბზ. 45. ,,საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლი იცავს უცხოელის მიერ საკუთრების შეძენის შესაძლებლობას, რაც უდავოს ხდის იმ გარემოებას, რომ სადავო ნორმით იზღუდება მოსარჩელის აღნიშნული უფლება”.
ეს ასე არ არის. `უცხოელის~ თემა კონსტიტუციის 21-ე მუხლში არ არის. უცხოელის მიერ საკუთრების შეძენის შესაძლებლობას იცავს და არეგულირებს მიმდინარე კანონი.
აბზ. 47. `ის წარმოადგენს საკუთრების ინსტიტუტის გარანტიის გარკვეულ დაზუსტებას, აკონკრეტებს ამ ინსტიტუტს, უზრუნველყოფს რა საკუთრებითი ურთიერთობების სფეროში ინდივიდის მოქმედების თავისუფლების გამოვლინებათა ხელშეუხებლობას და ავალდებულებს კანონმდებელს, შექმნას ნორმათა იმგვარი სისტემა, რომელიც ეჭვქვეშ არ დააყენებს ამ ელემენტების არსებობას. შესაბამისად, კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტი მიმართულია კერძო საკუთრების ეფექტური უზრუნველ-ყოფი¬სკენ (დაცვისკენ)~.
ტყუილია. ამ პუნქტში მსჯელობა ეხება მხოლოდ საკუთრების ინსტი¬ტუ¬ტის კანონმდებლობით გაუქმების აკრძალვას და არაფერს სხვას (იხ. ზემოთ).
აბზ. 49. `21-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადება განავრცობს ამავე პუნქტის პირველ წინადადებაში მოცემულ საკუთრების ინსტიტუტის გარანტიას, შინაარსს, რადგან ის ეხება საკუთრებითი ურთიერთობების სფეროში ინდივიდის თავისუფლების გამოვლენის ფორმებს, რომლებიც სწორედ იმ სივრცეს განეკუთვნებიან, რომელსაც საკუთრების ინსტიტუტის გარანტია იცავს. ამასთანავე, აღნიშნული გამოვლინებების გაუქმების აკრძალვით კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადება ემსახურება ზოგადად კერძო საკუთრების ინსტიტუტის გამყარებას, რომლის გარანტიასაც კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება შეიცავს~.
სიტყვები `აღნიშნული გამოვლინებების გაუქმებას აკრძალვით~ დეზინფორმა¬ციაა. პუნქტი კრძალავს მხოლოდ უფლების გაუქმებას, როგორც ასე¬თი¬სას, ანუ საკუთრების ინსტი¬ტუ¬ტის გაუქმების საკანონმდებლო აქტს, მაგრამ არა რომელ¬სამე შეზღუდვას საკუთრების შესაძლო სუბიექტთა ვინაობის მხრივ, ან საკუთ¬რების საგანთა რომელობის მხრივ (იხ. ზემოთ. გვ. 4-8).
აბზ. 50. `საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ პუნქტთან დაკავშირებით განაცხადა, რომ „კონსტიტუციის აღნიშ¬ნული ნორმა პირველ რიგში გულისხმობს საკუთრების უფლების ყველასათვის თანაბ¬რად აღიარებასა და უზრუნველყოფას, იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რა სახით ვლინ¬დება საკუთრების უფლება … კონსტიტუციით აღიარებული და უზრუნველყოფილი საკუთ¬რე¬ბა გულისხმობს ყველასათვის ერთიანი და თანასწორი საკუთრების უფლების დამ¬კვი¬დ-რებას. საქართველო პოსტსაბჭოური ქვეყნებიდან ერთ-ერთი პირველი სახელმ¬წი¬ფოა, რომელმაც უარი თქვა საკუთრების ფორმებზე და, შესაბამისად, პრივილეგიური მესაკუთრის ინსტიტუტზე. ასეთ მესაკუთრეს საბჭოთა სინამდვილეში წარმოადგენდა სახელმწიფო. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლ¬ში ჩადებული საკუთრების იდეა სახელმწიფოს, როგორც მესაკუთრეს, უფლებ¬რივად ათანაბრებს სხვა მესაკუთრეებთან. ამის შესაბამისად ჩამოყალიბდა ქართული სამოქალაქო კანონმდებლობა” (საქართვე¬ლოს საკონსტიტუციო სასამართ¬ლოს 2005 წლის 28 ივლისის გადაწყვეტილება № 1/4/184, 228 საქმეზე „სააქციო საზოგადოებები – „საქგაზი“ და „ანაჯგუფი“ (ყოფილი „თბილგაზოაპარატი“) საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, 2)~.
პრეცედენტად ციტირებული გადაწყვეტილება ამავე სასამართლოსი აცხადებს სიცრუეს. `ყველასათვის თანაბრად~ ფუნქციობს მხოლოდ საკუთრების ინს¬ტი¬ტუ¬ტი, როგორც პრინციპი, ხოლო იმის გარჩევა, ვის რა საგანზე აქვს საკუთ¬რე¬ბის უფლება და რა პირობებში, მიმდინარე კანონის დისკრეციაა. სამოქმედო ჩარჩო – ის, რომ არ უნდა დაირღვეს `საკუთრების უფლების არსი~ და რომ გამო¬ნაკ¬ლისი უნდა განხორციელდეს `ანაზღაურებით~, – მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტთა თემებია.
5. (აბზაცი 51). სიტყვები `ამ ელემენტების (იგულისხმება: საკუთრების, მისი შეძე¬ნის და ა.შ. უფლების) გაუქმება დაუშვებელია~ სიცრუეა იმ შემთხვევაში, თუ `გაუქმებაში~ იგულისხმება კონკრეტული მიმართებითი წყვილის (მესაკუთრე-სა¬კუთ¬რების საგანი) ამ მიმართების დარღვევა, და არაფრის მთქმელი ჭეშმარი¬ტებაა, თუ იგულისხმება საკანონმდებლო აქტი საკუთრების ინსტიტუტის წინააღმ¬დეგ.
6. (აბზ. 53). ენობრივი გაუმართაობის მიუხედავად, შეგვიძლია ამოვიცნოთ 53-ე და 54-ე აბზაცის აზრი. ტექსტი გახლავთ:
,,კონსტიტუციის 21-ე მუხლის კონტექსტში მოცემული „საყოველთაო უფლების გაუქმება“, როგორც სამართლებრივი საკითხი, არ წარმოადგენს საკუთრების უფლებაზე ზემოქმედების იმგვარ მექანიზმს, რომელსაც კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტები ითვალისწინებენ. საკუთრების უფლების შეზღუდვისას ან საკუთრების ჩამორთმევისას საქმე გვაქვს უფლებაში ჩარევასთან, რომლებიც, შემოწმების კონსტიტუციურ სტანდარტებთან მიმართებით, მათი შეფასების შედეგად, შესაძლოა გამართლდნენ ან პირიქით. რაც შეეხება საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმებას, ამ შემთხვევაში სახეზეა მთლიანად კონსტიტუციურ ღირებულებათა წესრიგის გარკვეული „დაძლევა“.
აბზ. 54. `აღნიშნულს ადასტურებს ის გარემოება, რომ უშუალოდ კონსტიტუციის 21-ე მუხლთან ერთად, საკუთრების უფლების სამართლებრივ გარანტიას, უპირველეს ყოვლისა, ზოგადად კონსტიტუცია წარმოადგენს. ამ კონტექსტში, საუბარია კონს-ტიტუციის ძირითად პრინციპებზე, რომლებიც განსაზღვრავენ სახელმწიფოს განვითარების მიმართულებებს. ამ პრინციპებიდან ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანესს წარმოადგენს ეკონომიკური თავისუფლება, რომლის რეალიზებაც კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადებით განსაზღვრულ საკუთრებითი ურთიერთობების სფეროში ინდივიდის მოქმედების თავისუფლების გამოვლინების გარეშე წარმოუდგენელია. ეს გარემოება კიდევ ერთხელ ადასტურებს სახელ¬მწი¬ფოს განვითარებისთვის კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადებაში მოცემულ საყოველთაო უფლებათა გაუქმების აკრძალვის მნიშვნელობას. ეს ნორმა იცავს კერძო საკუთრებას როგორც ასეთს და განამტკიცებს სახელმწიფოს განვითა¬რების შესაბამის მიმართულებას~ .
სიცრუე ფაქტებთან მიმართებაში აქ, პირველ ყოვლისა, აბზ. 53-ის ბოლო ფრაზაა. ჯერ ერთი, კონსტიტუციური აკრძალვა ეხება მხოლოდ სა¬კუთრების, როგორც ინსტიტუტის, და მისი ელემენტების (შეძენა, გასხვისება…) შესაძლო კანონმდებლობითს გაუქმებას და არაფერს სხვას (იხ. ზემოთ. გვ. 4-8), მეორეც, სა¬კუთრების (კერძოდ, მიწის საკუთრების) შეზღუდვა და, ზოგადად, რეგულირება მესაკუთრის ვინაობისდა მიხედვით არ არის და ვერ იქნება `მთლიანად კონსტი¬ტუ¬ცი¬ურ ღირებულებათა წესრიგის დაძლევა~, რასაც, სხვათა შორის, მსოფლიო პრაქ¬ტიკაც მოწმობს (იხ. დანართი). აბზაცი 54 არა თუ სიცრუეა მთლიანობაში, არა¬მედ, შეიძლება ითქვას, ავთვისებიანი სიცრუეა. ეკონომიკური თავისუფლება (რომლის ხარისხი და ფორმები დაუძინებელი სიფხიზლით უწყვეტი რეგულირების საგანია მთელ დემოკრატიულ მსოფლიოში) არის არა თავისთავადი მიზანი, არა¬მედ საშუალება. მის მიღმა და მის ზევით საკუთრივ ჰუმანიტარულ ღირებუ¬ლე¬ბა¬თა, როგორც მიზანთა, მარადცოცხალი გუნდი დგას. პლენუმს არ ესმის, რომ საკუთრებითი ურთიერთობები კონსტიტუციაში ვერ განიხილება `თავისუფლების~ კატეგორიის ქვეშ, არამედ განიხილება მხოლოდ იურიდიული და ეკონომიკური კატეგორიების ქვეშ.
ბ. კონსტატაციებისაგან, რომლებიც ფაქტებს შესაბამება, მაგრამ საკითხთან კავშირი არა აქვთ.
1. აბზ. 48. `მნიშვნელოვანია საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის ერთიანი აღქმა, ნორმის სტრუქტურის მხედველობაში მიღება. აღნიშნული მუხლის პირველი პუნქტის პირველი წინადადება შეიცავს დანაწესს, რომლის თანახმადაც, საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება აღიარებულია და ხელშეუვალ სიკეთედ ცხადდება. სა¬კუთ-რებაზე ზემოქმედების კონსტიტუციით დაშვებულ მექანიზმებს კი მუხლის მე-2 და მე-3 პუნქტები აწესრიგებენ, რაც განსაზღვრავს საკუთრების უფლების შეზღუდვისა და საკუთრების ჩამორთმევის შესაძლებლობებს~.
2. აბზ. 49. `რაც შეეხება კონსტიტუციური ნორმის პირველი პუნქტის მე-2 წინადა¬დე-ბას, რომელიც დაუშვებლად აცხადებს საკუთრების, მისი შეძენის, გასხვი¬სების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმებას, ეს დანაწესი ორ უმთავრეს ფუნქციას ასრულებს. როგორც უკვე ითქვა, ერთი მხრივ, ის გარკვეულწილად განავრ¬ცობს საკუთრების ინსტიტუტის შინაარსს და მიუთითებს მის ძირითად ასპექტებს, მეორე მხრივ, კონსტიტუციის აღნიშნული დანაწესი, რომელიც დაუშვებლად აცხადებს ზემოხსენებული გამოვლინების, საყოველთაო უფლების გაუქმებას, შეიცავს ზოგადი ხასიათის დებულებას, რომელშიც გაცხადებულია სახელ¬მწი¬ფოს არჩევანი კერძო საკუ¬თ-რების სასარგებლოდ. აქედან გამომდინარე, აღნიშნული კონსტიტუციური ნორმა წარ-მოადგენს კერძოსამართლებრივი წესრიგის, საკუთრებითი ურთიერთობების საფუძ-ველს~.
ციტირებული სიტყვები არაფერს მეტყველებს განსახილველ თემაზე, ანუ იმაზე, ვის შეიძლება შეეზღუდოს საკუთრების უფლება, რა საგნის მიმართ და რა მიზე¬ზის გამო.
გ. ერთი ჭეშმარიტი დებულებისაგან, რომელიც ეწინააღმდეგება სასამართლოს პოზიციას, თუმცა ეს არ უშლის სასამართლოს ხელს ეს წინააღმდეგობა უყურად-ღე¬ბოდ დატოვოს. ეს დებულებაა
აბზ. 52. `მოსარჩელის მიერ საკითხის იმგვარად დაყენება, რომ არსებული საკანონ-მდებ¬ლო რეგულირება იწვევს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით გარან¬ტი-რებული საკუთრების შეძენისა და მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლე¬ბე¬ბის გაუქმებას, მცდარია. მოსარჩელე ახდენს 21-ე მუხლის პირველ პუნქტში მოცემული ფრაზის, „საყოველთაო უფლების გაუქმება“, არასწორ ინტერპრეტაციას. საყოველთაო უფლების გაუქმებაზე საუბარი შესაძლოა იყოს იმ შემთხვევაში, როდესაც სახეზეა კანონ-მდებლის მიერ გამოხატული სახელმწიფოს პოლიტიკური გადაწყვეტი¬ლე¬ბა, რო¬მელიც აუქმებს კერძო საკუთრებას, როგორც ადამიანთა თანაარსებობის ეკონომიკურ ბაზისს~.
ბოლო ფრაზა სრული ჭეშმარიტებაა. აზრი იმის ტოლძალია, რომ 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის მე-2 წინადადების თემა არის მხოლოდ პირველ წინადადებაში გა¬მო-ხატული საკუთრების კანონმდებლობითი აღიარების შესაძლო კანონმდებ¬ლო¬ბითი ხელყოფის მცდელობა, და ერთადერთი, რაც იკრძალება, სწორედ ეს მცდე¬ლობაა. ამ კამათის კონტექსტში უცაბედად გამოთქმულ ჭეშმარიტ დებულებას აქვე, შემდგომ წინადადებაშივე მოსდევს სიცრუე.
`საკუთრების შეძენისა და მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქმება ნიშნავს კანონმდებლის მიერ საკუთრებითი ურთიერთობების სივრცეში ინდივიდის მოქმედების თავისუფლების სხვადასხვა სახით გამოვლენის დაუშვებლად გამოცხადებას. სახელმწიფოს ამგვარი ქმედება კი, თავისი არსით, ადრესატთა წრეს არ შემოფარგლავს და საკუთრების კონკრეტული ობიექტისაგან დამოუკიდებლად იწვევს შესაბამის შედეგებს. საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით განმტკიცებული უფლება, თავისი პოზიტიური დატვირთვით, „ყველასთვის“ და საკუთრების კონკრეტული გამოვლინებისგან დამოუკიდებლად მოქმედებს, ის ზოგადად საკუთრების საყოველთაო უფლებას განამტკიცებს~.
ეს მსჯელობა, უბრალოდ, აბსურდია (როგორც ჩანს, მიზანმიმართული აბსურ¬დი). საიდან გამომდინარეობს, რომ მიწის კანონის მიერ სუბიექტთა გარკვეული კატეგორიისათვის (უცხოელებისათვის) საგანთა გარკვეულ კატეგორიაზე (მიწაზე) საკუთრების უფლების შეზღუდვა ან, სულაც, აკრძალვა საკუთრების ინსტიტუტის მიერ ნაგულისხმევი `საყოველთაო უფლების~ ხელყოფაა? რას ემყარება უაპელა¬ციო განცხადება, რომელიც ამ ციტატის პირველ ფრაზას შეადგენს? მიწის კანო¬ნი `საკუთრების შეძენისა და მისი მემკვიდრეობით მიღების `საყოველთაო უფლებას~ არ ეხება, არამედ იგი მხოლოდ ზღუდავს (ან გამორიცხავს) პირთა გარკვეული წრის მიერ (უცხოელების მიერ) საგანთა გარკვეული კლასის მიმართ (მიწის მი¬მართ) საკუთრების უფლებას გარკვეული საზოგადოებრივი საჭიროებიდან გამომ¬დინარე. რაც შეეხება სახელმწიფოს პოზიციას, კონსტიტუციაში განსახიე¬რე¬ბულს, იგი, სასამართლოს აზრით, `თავისი არსით~ გულისხმობს, რომ უფლების ადრე¬სატ¬თა (უფლების სუბიექტთა) წრის შემოფარგვლის უფლებით აღჭურვილი ვერ იქ¬ნება და მისი ეს პოზიცია, ლოგიკურად და ბუნებრივადვე, `საკუთრების კონკრე¬ტული ობიექტისგან დამოუკიდებლად იწვევს შესაბამის შედეგებს~. ეს აბსურდული აზრი ერთადერთი შესაძლებელი ინტერპრეტაციაა 52-ე აბზაცის ზემომოყვანილი ენობრივად გაუმართავი ფრაზისა, რომ `სახელმწიფოს ქმედება კი, თავისი არსით, ადრესატთა წრეს არ შემოფარგლავს და საკუთრების კონკრეტული ობიექტისგან და¬¬მოუკიდებლად იწვევს შესაბამის შედეგებს~. რით ამოიცნო სასამართლოს პლე¬ნუმ¬მა, რაში მდგომარეობს `სახელმწიფოს~ ან მისი `ქმედების~ `არსი~, ან რა აძ¬ლევს სასამართლოს უფლებას ივარაუდოს, რომ (წინააღმდეგ მსოფლიო პრაქტი-კისა) იურიდიული ნორმები საკუთრების სფეროში დგება ყოველთვის და გარდუვა-ლად საკუთრების საგნის რომელობისაგან დამოუკიდებ¬ლად?
ჩამოთვლილი დებულებებით ამოიწურება ის არგუმენტაცია, რომელიც სასა¬მართ-ლოს აქვს კონსტიტუციის 21-ე მუხლთან მიწათმფლობელობის კანონის შეუ¬სა¬ტყვი¬სობის საილუსტრაციოდ გამოყენებული ზემოხსენებული პირველი და მეორე სიყალბის დასამტკიცებლად. ვიდრე მესამის დასაბუთებას განვიხილავდეთ (აბზ. 57 და შემდგომი), მოკლედ შევაჯამოთ თქმული.
კონსტიტუცია აღიარებს საკუთრების უფლებას, მაგრამ ადგენს საზოგა¬დოებ¬რი¬ვი საჭი¬რო¬ებისათ¬ვის გამონაკლისის დასაშვებობას, რასაც განსაზღვრავს კანონი (იხ. ზემოთ გვ. 4-8). კონსტიტუციის ამ მუხლის პირველი პუნქტი არ ეხება მიწათმფლობელობის არც პრაქტიკას, არც მის მომწესრიგებელ კონკრე¬ტულ ნორ¬მებს მიწათმფლობელობის ამა თუ იმ უფლების შეზღუდვის სახით. მისი ერთად¬ერთი თემაა საკუთრების პრინციპი, როგორც მთლიანად სახელმწიფო წყო¬ბის, მთლი¬¬ანად საზოგადოებრივი ვითარების რეგულირების ზოგადი პრინციპი. როცა კონსტიტუცია ამბობს, რომ `დაუშვებელია საკუთრების, მისი მემკვიდრეობად მიღე¬ბის, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქ¬მება~, იგი ამით კრძალავს ერთადერთს – შესაბამის საკანომდებლო აქტს, რომელიც საქართველოში ამ უფლებას გააუქმებდა. სიტყვა `გაუქმება~ აქ გა¬მო¬ყენებულია მხოლოდ თავისი პირდაპირი მნიშვნელობით და არა მეტაფორუ¬ლით, როგორც იქნებოდა, მაგალითად, ჩვენ რომ გვეთქვა `ამ უგნურმა მოსამართლემ გააუქმა უდანაშაულობის კლასიკური პრეზუმპციის პრინციპი, როცა გუშინდელ პროცესში მტკიცების ტვირთი, ფაქტობრივად, დაცვას გადააკისრა ბრალდების ნაცვლად~. თუ უმე¬ტა¬ფოროდ ვლაპარაკობთ, მაშინ ვიტყვით `უგნურმა მოსამართ¬ლემ უდანაშაულობის პრეზუმპციის პრინციპი დაარღვია~ (და არა `გააუქმა~). შესაბამისად, საკუთრების უფ¬ლების ვერც ერთი დარღვევა ან შელახვა საქართ¬ველოს ტერიტორიაზე, რაგინ¬და¬რა მძიმე, ვერ იქნება ჩათვლილი და სახელდებული 21-ე მუხლის პირველი პუნქტის ციტირებული ნორმის დარღვევად. მისი დარღვევა იქნებოდა მხოლოდ შესა-ბამისი საკანონმდებლო აქტი.
არგუმენტაციის აბზაცები 45-46 (გვ. 17-18) შედგება ხსენებულ სიყალბეზე (ანუ არაჭეშ-მარიტო¬ბაზე. ამ სიტყვას ჯერჯერობით მხოლოდ მისი გნოსეოლოგიური და ლოგიკური აზ¬რით ვხმარობთ) დამყარებული ფუჭსიტყვაობისაგან, რომელშიც გა¬რე¬¬ულია ეფექ¬ტის-თვის გან¬კუთვ¬ნილი ფილოსოფიური გამოთქმები (`ინდივიდის მოქ¬მე¬დების თავისუფლების გამოვლინებათა ხელშეუხებლობა~). საკუთრების ინს¬ტი¬ტუტ¬ში შემავალ უფლებებს (შეძენა, გასხვისება, მემკვიდრეობით მიღება) კონს¬ტი¬ტუცია ასახელებს სწორედ როგორც ამ ინსტიტუტის ელემენტებს, და არა `თავი¬სუფ¬ლები¬სას~, რომელთანაც ამ თემას შეხება არა აქვს. სიყალბეა, რომ 21.1-ის მეორე ფრაზა `განავრცობს~ პირველის შინაარსს. იგი მხოლოდ იმეორებს (უფრო ვრცლად და აკრძალვის ფორმით) ამ შინაარსს.
აბზ. 50 მოიცავს ციტატს ამავე სასამართლოს მანამდელი გადაწყვეტილე¬ბის ტექსტიდან, რომელიც, თავის მხრივ, მოიცავს ტყუილს: 21-ე მუხლის პუნქტი პირველი არ ეხება საკუთრების ფორმათა რომელობასა და რაგვარობას. ამ პათეტიკური პასაჟის ციტირების მიზანი სასამართლოს წინამდებარე დადგენილება¬ში, უნდა ვივარაუდოთ, ის არის, რომ ნიადაგი მოუმზადოს ტირადას 51-ში (გვ. 19-), რომელიც ამავე პათოსით განადიდებს საქართველოს სახელმწიფოს მიერ კერძო საკუთრების პატივისცემის ფაქტს თავისი მომავალი ანტისახელწმიფოებრივი დად¬გე¬ნილებისათვის ფსიქოლოგიური შემზადების ფარული მიზნით. სინამდვი¬ლე¬ში, საქართველოს მიერ საკუთრების ინსტიტუტის აღიარებით თემის პოლიტიკური მხა¬რე ამოწურულია: არანაირი იურიდიული შედეგები მიმდინარე კონკრეტული კანონ¬მდებ¬ლობისათვის აქედან არ გამომდინარეობს.
აბზ. 52. სასამართლო აღიარებს, რომ `გაუქმება~ 21-ე მუხლის პირველ პუნქტში გულისხმობს მხოლოდ საკანონმდებლო აქტს. ეს სწორია (ეს სწორედ ისაა, რაც აღვნიშნეთ ზემოთ. გვ. 4-8). მაგრამ შემდეგ სასამართლო ახორციელებს არასწორ ლოგიკურ სვლას, ანუ ე.წ. `ლოგიკურ სკუპს~: იმ ფაქტიდან, რომ კონს¬ტიტუციის მიერ საკუთრების, როგორც ინსტიტუტის, გაუქმების აკრძალვა არ ახ¬დენს საკუთრების ცნების ექს¬პლი¬კაციას სრულად ანუ არ ასახელებს (არ ჩამოთვლის) ყველა იმას, ვინც შეიძ¬ლება იყოს მესაკუთრე, და ყველაფერ იმას, რაც შეიძლება იყოს საკუთრების სა¬გა¬ნი, სასამართლო ასკვნის, რომ მესაკუთრე შეიძლება იყოს ნებისმიერი სუ¬ბიექ¬ტი და მისი საკუთრების საგანი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ობიექტი უგამო¬ნაკ¬ლისოდ, ყველა შემთხვევაში და ყველა პირობებში. ამ დასკვნი¬სათ¬ვის საკ¬მა¬რისი საფუძველი (ანუ წანამძღვართა საკმარისი ანაკრები) არ არსე¬ბობს, რამდე¬ნა¬დაც კონსტიტუციის ფორმულირება, რომ აკრძალულია საკუთ¬¬რე¬¬¬ბის ინსტიტუტის გაუქმება, აზრიანი იქნებოდა იმ შემთხვევაშიც, თუ შეზ¬ღუ¬დუ¬ლი იქნებოდა, რაგინდარა ზო¬მამ¬დე, საკუთრების სუბიექტთა წრე ან ობიექ-ტთა წრე ან ორივე ერთად. ის, რომ ეს უსაფუძვლო დასკვნა ფაქტებს არ ემთხ¬ვევა, ჩანს იქიდან, რომ (იქვე, პუნქტი მეორე) კონსტიტუცია ადგენს საკუთ¬რე¬¬¬ბის ინსტიტუტის ფუნქციონირების მექანიზმ¬თა შეზღუდვის პრინციპულ უფლებას და ამ შეზღუდვათა განსაზღვრის დისკრე¬ცი¬ას აძლევს კანონს (ამ უკანასკნელის კატეგო¬რიის დაუკონკრეტებლად, ანუ კანონს, როგორც ასეთს), აგრეთვე უთითებს ჩამორთმევის უფლებას კომპენსაციის პირო¬ბით და ზოგადი ფორმულირებით (`აუ¬ცი¬ლე¬ბელი საზოგადოებრივი საჭიროები¬სათ¬ვის~) უთითებს ამ ნაბიჯისთვის საკმა¬რის მოტივს.

* * *

ცნობილია, რომ ერთი ლოგიკური შეცდომა არგუმენტაციის ჯაჭვში საკმარისია ყველა შემთხ¬ვე¬ვა¬ში, რათა არგუმენტაციიდან გამომდინარე (გამოყვანილი) დასკვნა გაუქმდეს. თუ შეცდომა სიმულირებულია (ანუ ვითარების გაყალ¬¬ბე¬ბის მიზნითაა წინასწარგანზრახულად ჩადენილი), მაშინ ამ ფაქტიდან ცალსახად დაისკვნება, რომ ყალბ დასკვნასთან მსჯელობის მიყვანა ამ შეცდომის დამშვების წინასწარი განზრახვა ყოფილა. წინამდებარე შემთხვევაში ვითარება ნათელია: სა¬სა¬¬მართლო იმისთვის მიაწერს კონსტიტუციის სიტყვებს `დაუშვებელია საკუთრე¬ბის, მისი შეძენის, გასხვისების ან მემკვიდრეობით მიღების საყოველთაო უფლების გაუქ¬მება~ იმ აზრს, თითქოს კონსტიტუციით
ა) თანასწორია და უპირობოდ მისაღებია უკლებლივ ყველა მესაკუთრე,
ბ) საკუთრების უფლება და ფორმები თანასწორად ვრცელდება ყველა საგანზე და
გ) არ არის დასაშვები არც ერთი კორექტივი ამ ორი დებულების საფუძველზე დამყარებული სასოფლო-სამეურნეო მიწათსარგებლობის ცოცხალი პროცესის მიმ¬დი-ნარეობაში, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში უცხოელი საქართველოში მიწის ყიდვის უფლებით სრულყოფილად აღ¬ჭურვილი ვერ იქნება, და საქართველოს მიწის ბაზარი უცხოელებს დაუბრკოლებლად ვერ გაეხსნებათ. ამ მიზნით (აბზაციდან 57) სასამართლო მსჯელობს `აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭირო¬ე¬ბის~ ცნებაზე.
იმის შემდეგ, რაც უკვე აღნიშნულ იქნა (სახელდობრ, აღინიშნა ის, რომ კონს-ტიტუციური აკრძალვა `დაუშვებელია~ ეხება მხოლოდ გაუქმების საკანონმდებლო აქტს და არა რაგინდარა შეზღუდვას ან თუნდაც ჩამორთმევას), სასამართლოს მიერ დასახული ამოცანა `სასამართლომ უნდა გადაწყვიტოს, შეესაბამება თუ არა საკანონმდებლო რეგულირებით გათვალისწინებული შეზღუდვა საქართველოს კონს¬ტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტს~, ლოგიკურად, აღარ არსე¬ბობს. სახელ¬დობრ, კანონს მ. 21-ის მიხედვით აქვს იმის დისკრეცია, რომ შემოი¬ღოს რა¬გინ¬დარა შეზღუდვა რაგინდარა პირობებში და ყოველთვის – კომ¬პენსაციის პირო¬ბით, თვით ჩამორთმევის ჩათვლით. მაგრამ სასამართლოს არ ჰსურს შეურიგ¬დეს ამ თვალნათ¬ლივ მოცემულ ფაქტს, ამიტომ ლამობს აბსოლუტურად ნათელი საკით¬ხის გაბუნ¬დო¬ვანებას ტერმინთან `საკუთრების არსი~ დაკავშირებით (ამაზე ვიმსჯელეთ ზემოთ) და ფალ¬სი¬¬ფიკაციას (შესაძლოა, აბსოლუტურად გულწრფელს) ტერმინთან `საზოგადოებ¬რი¬ვი საჭირო¬ე¬ბა~ დაკავშირებით. ზემოთ ხსენებული ნათელი აზრი გამოთქმისა `საკუთ¬რე¬ბის არსი~ ცალსახაა: მასში იგულისხმება ის, რომ მესაკუთ¬რეს, თუკი მი¬წა ჩამოართვეს კანონის თანახმად, თავისი მონაპოვარი ხელთ რჩება, თუმცა არა მატე¬რი¬ა¬ლუ¬რი საგნის სახით, არამედ `ღირებულების საყოველთაო ექვივალენ¬ტის – ფუ¬ლის~ სახით. სასამართლოს მსჯელობა ამ `საკუთრების უფლების არსის~ ცნებაზე აცხადებს მისი განსაზღვრის მიზანს, მაგრამ ვერ ახორციელებს მას (რა არის `საკუთ¬რების არსი?~, ამ კითხვაზე პასუხს იგი არ იძლევა. გაუმართავი ფრაზა, რომელსაც ტექსტის 57-ე აბზაცი შეიცავს ამ თემაზე ვერაფრის მთქმელია). აი ეს ტექსტი:
`საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, ამავე მუხლის პირველ პუნქტში რეგლამენტირებულ უფლებათა შეზღუდვა დაიშვება აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის კანონით განსაზღვრულ შემთხვევებში და დადგენილი წესით. ამასთანავე, აღნიშნული პუნქტის მოთხოვნას წარმოადგენს შეზღუდვის პროცესში საკუთრების უფლების არსის შენარჩუნება: კანონმდებლის მიერ საკუთრების უფლების შეზღუდვისას არ უნდა დაირღვეს საკუთრების უფლების არსი. საკუთრების უფლება, რომელიც კანონმდებლის მიერ განსაზღვრებად უფლებას წარმოადგენს, კანონმდებლის მიერ საკუთრების შინაარსისა და ფარგლების განსაზღვ¬რის შედეგად არ უნდა გადაიქცეს უფლებად, რომელიც უმეტესწილად სწორედ საკანონმდებლო რეგული¬რე¬ბა¬ზე იქნება დამოკიდებული. საბოლოო ჯამში, თავიდან უნდა იქნეს აცილებული თავად უფლებით დაცული სფეროს ძირითადი არსის გამოფიტვა~. სასამართლო ოპერირებს განუსაზღვრავი ტერმინებით (`უმეტესწი¬ლად~ და `გამოფიტვა~) და სასამართლოს მსჯელობა წინააღმდეგობას შეიცავს: თუ შეზღუდვებს ადგენს კანონი, მაშინ გარდუვალია, რომ მათი მატერიალური (ფაქტებში განსახიერებადი) შინაარსი `უმეტესწილად~ განსაზღვრული იქნება კანონის მიერ, ხოლო უფლების მისტიკური `არსი~, რომელიც ამ მატე¬რია¬ლური მხარის მიღმაა და მას საფუძვლად უდევს, განუსაზღვრავი ვერ დარჩება. ეს იმას ნიშნავს, რომ სასამართლომ – რაკი სხვას ვერ გვთავაზობს – ამ ცნების (`არსი~) მოარული, ყველაზე ბუნებრივი შინაარსი უნდა ცნოს: – ჩემი საკუთრების უფლება არის ჩემი უფლება ჩემი დღევანდელი მონაპოვრის სამარა¬დი¬სოდ შენახვისა და გადაცემისა თუნდაც ზემოხსენებული `საყოველთაო ექვივალენ¬ტის~ – ფულის სახით. ცნების ამ შინაარსით მუხლი 21. პ. 2 ამომწურავად გასაგებია და მისგან ვერანაირი გზით ვერ გამოიყვანთ დასკვნას, რომ უცხოელი ქართული მიწის ბაზარზე დაუბრკოლებლად უნდა მიუშვათ. ამ საკითხში სასამართლოს პოზიცია წაგებულია ცალსახად. ამის შემდეგ სასამართ¬ლო (აბზ. 57) უშუალოდ გადაინაცვ¬ლებს `აუცილებელი საჭიროების~ ცნებაზე. თა¬ვის დასკვნას, რომ საქართველოს მიწის კანონი თავისი შეზ¬ღუდ¬ვებით არამოქა¬ლა¬ქეების უფლებების მიმართ ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, სასამართლო ამყარებს იმაზე – და მხოლოდ იმაზე, – რომ კანო¬ნის მიერ დამოწმებული და და¬მოწ¬¬მე¬ბა¬დი (პროცესში სხვათა მიერ გამოტანილი) `აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებები~ არ წარმოადგენენ ასეთებს და, ამდენად, ვერ გადაწონიან უცხოე¬ლის საკრალურ უფლებას, რომ თავისი `თა¬ვი-სუფლებისა~ და `თანასწორობის~ რეა¬ლიზაცია მოახდინოს საქართველოს მიწის საკუთრებაში შეძენით და ამ საკუთ¬რების შენარჩუნებით აწ და მარადის. (58 და ქვემოთ). სასამართლო მიიჩნევს, რომ კანონისმიერი შეზღუდვა განსა¬ხილ¬ველ სფეროში დასაშვებია, რომ იგი უნდა იყოს საჭიროების `თანაზომიერი~, რომ `საჯარო ინტერესი~, რომელსაც საქმე ეხე¬ბა, უნ¬და თითოეულ შემთხვევაში შეფასებული იყოს მისი კონკრეტული კომპონენ¬ტე¬ბის გათვალისწინებით, რომ `საჭი¬როე¬ბა~ შეიძლება მდგომარეობდეს როგორც ბორო¬ტე¬¬ბისაგან საზოგადოების დაც¬ვა¬ში, ისე მისთვის სარგებლობის მოტანაშიც. ყოვე¬ლივე ეს სწორია. სასამართლოს სიცრუე ამ თემასთან დაკავშირებით იწყება იქ, სადაც ის ერისა და სახელმწიფოსათვის კატასტროფულ მოსალოდნელ ხდომი¬ლებებს `უმნიშვნელოდ~ სახავს (იმავე ინტელექტუალური ოპერაციით, რომლითაც გზირი ერთ ქართულ საბავშვო კომედიაში (`კომბლე~) ძროხას თხად აცხადებს), მისი კრიმანალი კი იქ, სადაც იგი ამ კითხვას – არის თუ არა მოცემული კონკრეტული `საზოგადოებრივი საჭი¬როე¬ბა~ მართლაც `აუცილებელი~? – პასუ¬ხობს თვითნებურად, ექსპერტიზის გარეშე. სასა¬მართლო აღნიშნავს, რომ `საზო¬გადოებრივი საჭიროების~ მკაცრ დეფინიციას კონ¬სტი¬ტუ¬ცია არ იძლევა, და მიიჩ¬ნევს, რომ `მზღუდავი საკა¬ნონ¬მდებლო რეგულირება უნდა წარმოადგენდეს ღირე¬ბუ¬ლი საჯარო (ლეგიტიმური) მიზნის მიღწევის გამო¬სა¬დეგ და აუცილებელ საშუა¬ლებას~ (გვ. 23). დასაბუთების ტვირთი, ტექსტის მიხედვით, ეკუთვნის შეზღუდვის შემოღების მომხრეს (აბზ. 61). პროცესში, რომელსაც საკონსტიტუციო სასა¬მართ¬ლოს წინამდებარე დადგენილება ეხება, მოპასუხე (ე.ი. კანონში მიწის საკუთრების შესახებ მოცემული შეზღუდვების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის მამტკიცებე¬ლი) იმოწმებს პირველ ყოვლისა ამ კანონის მიზნების კონკრეტულ ჩამონათვალს. ამგვარად, სასამართლოს საკითხი მიყვანილი აქვს იმის განსაზღვრასთან, არის თუ არა მოპასუხის მიერ მითითებული ან, საერთოდ, რეალობაში არსებული `საჭიროე¬ბები~ – ცალცალკე და ჯამურად – საშიში და, ამდენად `აუცილებლად~ მისაჩნე¬ვი. ეს გახლავთ სასამართლო განხილვის ის პუნქტი, სადაც ზემოხსენებული მესამე სიყალბის განხორციელება იწყება. დასახელებული კითხვისათვის პასუხის ძებნაში სასამართლოს ტაქტიკური არჩევანი ისაა, რომ იგი განხილვას იწყებს მოპასუხის ერთადერთი სისუსტის მომცველი პუნქტით. სახელდობრ, მიიჩნევს რა, რომ კანონში არსებული შეზღუდვების გამართლე¬ბი¬სათ¬¬ვის კონსტიტუციასთან შესა¬ბამისობის თვალსაზრისით `აუცილებელია არსებობდეს ლოგიკური კავშირი საკანონმდებლო რეგულირებასა და მისაღწევ მიზანს შორის~, სასამართლო გან¬ხილვას იწყებს საქმის აგრარული მხარით. ციტირებულ პირობას, სასამართლოს აზრით, ვერ ასრულებს მიწის კანონის მიერ გაცხადებული პირველი ლეგიტიმური მიზანი – `აგრარული სტრუქტურის გაუმჯობესება~, რადგან ამ თვალსაზრისით მოქალაქესა და არამოქალაქეს შორის სხვაობა არ არის. თემა, რომ მიწის მესაკუთრე კომპეტენტური მეურნე უნდა იყოს, სასამართლოს ამ მსჯელობაში არ ფიგურირებს. არ ფიგურირებს არც ის თემა, რომ მოქალაქე და უცხოელი თავისი მიწის პრო¬დუქტს შესაძლებელია სხვადასხვა¬გვა¬რად გეგმავდნენ და განკარგავდნენ ქვეყნის სასურსათო საშიშროების პირო¬ბებში. სასამართლოს დასკვნაა:
აბზ. 65. `სასამართლო მიიჩნევს, რომ არ არსებობს ლოგიკური კავშირი უცხოელისათვის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე საკუთრების უფლების აკრძალვასა და აგრარული სტრუქტურის გაუმჯობესების საჯარო ინტერესს შორის, რაც, ამ თვალსაზ¬რი¬სით, სადავო ნორმას მიზნის მიღწევის გამოუსადეგარ საშუალებად აქცევს~.
ჩვენი კომენტარი ამ დისკუსიისათვის ორია. 1. შეზღუდვის მომხრის ციტირე¬ბუ¬ლი არგუმენტი ყველაზე სუსტია მისი პოზიციის არგუმენტთა შორის. იგი სხვა არა არის რა თუ არა ხარკი იმ არაოფიციალური იდეოლოგიისათვის, რომელიც ეკონომიკურ მოტივებს უფრო საპატიოდ რაცხს, ვიდრე ქვეყნის (საქართველოს) ისტორიულმასშტაბიანი ინტერესებით განპირობებულს. 2. ეს არგუმენტი სუსტია, მაგრამ არა უძლური. მაგალითად, თუ უცხო მესაკუთრენი მასად იქცნენ, სახელმ¬წიფოს გაუჭირდება მათი იძულება, რომ სასურსათო კატასტროფის პირობებში მიწა დაუთმონ არა ძვირად ღირებულ ვარდებს, არამედ იაფად ღირებულ მარცვ¬ლე¬ულს.
მოპასუხის პოზიციის მეორე მოტივაციას, რომელიც ზემოთ მოვიყვანეთ (`სახელ-მწიფოს ეკონომიკური უსაფრთხოება~, `გარემოს და ქვეყნის უშიშროების დაცვა~, `მდიდარი ქვეყნის მოქალაქეების მიერ … მიწის მასობრივი შეძენის პრე¬ვენ¬ცია~…) სასამართლო შემდეგი არგუმენტაციით იგერიებს (აბზაცები 66-67):
,,მოპასუხე მხარე აღნიშნავს, რომ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის უცხო-ელ¬თა მიერ მასობრივი შესყიდვა საფრთხის შემცველია სახელმწიფოს ეკონომი¬კური უსაფრთხოებისათვის და სახელმწიფოს უშიშროებისათვის. ამავე დროს მოპასუხე პრობლემატურად არ მიიჩნევს უცხოელის მიერ კონტროლირებადი, საქარ¬თ¬ველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირის მიერ მიწის შესყიდვას, ვინაიდან, მათი გან-მარტებით, ასეთი სუბიექტი უფლებამოსილებას იძენს როგორც საქართველოს კანონ-მდებლობით დადგენილი წესით საქართველოში რეგისტრირე¬ბუ¬ლი იურიდიული პირი და, ამდენად, სრულად ექცევა საქართველოს კანონმდებლობის ქვეშ. ასეთი სუბიექტი სამართლებრივ ურთიერთობებში მონაწილეობს როგორც საქართველოს იურიდიული პირი და სახელმწიფოს წინაშე სამართლებრივი ვალდებულებები გააჩნია”.
,,საქართველოს კოსტიტუციის 21-ე მუხლიდან გამომდინარე, პარლამენტი უფლება-მოსილია, არეგულიროს საკუთრების უფლება, კონსტიტუციით დადგენილ ფარგლებში განსაზღვროს საკუთრების უფლების შინაარსი, მოქმედების ფარგლები და საკუთრების ჩამორთმევის შემთხვევები. ამავე დროს, კანონმდებლის მიერ შემოღებული რეგული-რების მექანიზმები შესაძლებელია თანაბრად იყოს მავალდებულებელი როგორც უცხო-ელების, ასევე საქართველოს იურიდიული პირების მიმართ. უცხოელი შესაძლე¬ბელია იმავე სამართლებრივი შეზღუდვის ფარგლებში მოექცეს, როგორიც შეიძლება განსაზღვ-რული იქნეს საქართველოს იურიდიული პირისათვის თუ საქართველოს მოქალაქი¬სათ-ვის. ამავე დროს, უცხოელს აქვს შესაძლებლობა თავისი მონაწილეობით შექმნილი სა-ქართ¬ველოს იურდიული პირის საშუალებით განახორციელოს იმავე ტიპის ბატონობა სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთზე, როგორც ამას მოახერებდა, აღნიშნული ნაკვეთის მესაკუთრე რომ ყოფილიყო. საკუთრების უფლება, კონსტიტუციიდან და კანონმდებ¬ლო-ბიდან გამომდინარე, თანაბრად ვრცელდება როგორც ფიზიკურ, ასევე იურიდულ პირებზე. შესაბამისად, საკუთრების ობიექტზე ისინი ზუსტად ერთი და იმავე ხარისხის ბატონობას ახორციელებენ. აღნიშნული მატერიალური სიკეთის სარგებლობის და განკარგვის ფარგლებიც ერთნაირი აქვთ. თუ უცხოელის მიერ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრებაში ქონა სახელმწიფოსათვის რაიმე რისკების შემცვე¬ლია, მაშინ იმავე ხასიათისა და ხარისხის რისკი იარსებებს უცხოელის მონაწილეობით დაფუძნებული იურიდიული პირის მიერ საკუთრების შეძენის შემთხვევაში. აღნიშნუ¬ლი-დან გამომდინარე, უცხოელისათვის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძე¬ნის აკრძალვა იმ პირობებში, როდესაც ამავე უცხოელს აქვს შესაძლებლობა, მის კონტროლ ქვეშ მყოფი იურიდიული პირის საშუალებით იყიდოს ხსენებული მიწა, ალო¬¬გიკურია და მიზნის მიღწევის გამოუსადეგარ საშუალებას წარმოადგენს”.
რო¬გორც ვხედავთ, სასამართლო მიუთითებს იმ ფაქტზე, რომ მიწის კანონში უკვე შესულია, როგორც თემა, რეალური საფრთხე საქართველოს მრავალმხრივი სახელ¬მ¬წიფო ინტერე¬სები¬სადმი. სახელდობრ, ამ კანონის იმ დებულებებში, რომ¬ლებ¬იც საქართველოში უცხო იურიდიული პირების უფ¬ლე¬ბა¬მოსილებებს ეხება. ეს სი¬მართლეს ასახავს იმ მხრივ, რომ საქართველოს მიწის კანონში მართლაც არის ხსე¬ნებული ნორმა, რომელიც საქართველოს სახელმწიფოსათვის პოტენციურად საფრ¬თ¬ხეა და რომ¬ლის დაკანონებაც დიდი დანაშაულია მისი მიმღები პარლა¬მენტის მხრიდან. მაგრამ ამ ფაქტის არგუმენტად გამოყენება იმის სასარგებლოდ, რომ კონსტიტუციის ყალბად ინტერპრეტირებული 21 მუხლის ყალბი ინტერპრეტა¬ცი¬იდან გამომდინარე, ამ უაღ¬რესად სახიფათო ნორმას ახალი სახიფათო ნორმა დავუმა¬ტოთ, ლოგიკას ეწი¬ნა¬აღმდეგება.
ლოგიკა, რომლითაც სასამართლო ამ თავის შეპასუხებაში ხელმძღვანელობს, არ ეწინააღმდეგება მოპასუხის თეზისს, რომ საქართველოს მიწაზე უც¬ხო¬ელ¬თათვის მიწის მიყიდვა უსაფრთხო არაა, და ასევე არ ეწინააღმდეგება თეზისს, რო¬მელიც საკონსტიტუციო სასამართლოს დადგენილების შინაარსს წარმოადგენს: რომ ამ საკუთრების შეზღუდვა სასამართლოს მიერ ან აკრძალვა კანონის მიერ კონს¬¬ტი¬¬ტუ¬ციის საწინააღმდეგოა. მას თავისი – არა იურიდიული და არაარის¬ტო¬ტე¬ლური – ლოგიკა აქვს. ეს გახლავთ მორალისაგან პირწმინდად თავისუფალი პი¬რის ლოგიკა `შენც ცხვირი მოთხვრილი გაქვს ისევე, როგორც მე. ამიტომ მე თავი დამანებე. შენც სუ და მეც სუ~. ეს არის გარიგება საქართველოს ახლო და შორი მომავლის სარჯზე, რომელიც ტექსტის ავტორებს, ანუ საქართველოს საკონსტიტუ¬ციო სასამართლოს პლენუმს, მოქალაქეობრივ, იურისტულ და პიროვნულ მორა¬ლამდე ვერგანვითარებულობაში ამხილებს.
ვრცელ ციტატს, რომელიც მოვიყვანეთ, სხვა დეფექტიც აქვს. მოსამართლეს არა აქვს უფლება, გადაწყვეტილება მიიღოს იმის მიხედვით, რას რა მოჰყვება. მან იგი უნდა მიიღოს იმის მიხედვით, რა გამომდინარეობს კანონიდან. პლენუმის განს¬ჯა – საქმე მაინც გაფუჭებულია და ბარემ ქვეყანას ეს ერთი ყულფიც ჩამო¬ვაც¬ვათო! – არც მოსამართლის, არც მოქალაქის მიდგომა არ არის. სასამართ¬ლოს ეს მსჯელობა აგებულია
ა) მოწინააღმდეგის არგუმენტის ვერგა¬გე¬ბაზე. როცა მოწინააღმდეგე ახსენებს მიწის `რაციონალურ~ გამოყენებას, იგი გუ¬ლისხმობს არა მხოლოდ მოსავლის მოყვანას (იხ. ზემოთ) და
ბ) ფაქტების გაუთვალისწინებლობაზე, უფრო ზუსტად – გულგრილობაზე ერისა და სახელმწიფოს ისტორიულმასშტაბიან ინტერესთა მიმართ. საშიშროებები, რომლებიც მიწის გაყიდვას ახლავს, არა მხოლოდ აგრარულია, არამედ, ძირითა¬დად, სხვა (მათ შორის დემოგ¬რა¬ფიული). მოწინააღმდეგის იმ არგუმენტს, რომ მიწის საკუთრების რადიკალურად გადასვლა უცხოელთა ხელში ქვეყნისათ¬ვის თავისთავად კატასტროფაა, სასამართლო არ ეკა¬მა¬თება. იგი მას უგულებელყოფს გულგრილობის ნიადაგზე.
ეკონომიკურ უსაფრთხოებასა და სახელმწიფოს უსაფრთხოებას შორის `ლოგი¬კუ¬რი კავშირი~, წინააღმდეგ პლენუმის აზრისა, თვალსაჩინოა ყველა შემთხვევაში გარდა იმ ერთადერთისა, თუ ქვეყანას გარანტია აქვს, რომ მას საჭირო სურსათის 100% იმპორტად შემოუვა და ეს იმპორტი დაუფინანსდება. ასეთი ვითარება პრაქტი¬კუ¬ლად გამორიცხულია სა¬ქართ¬¬ველოსთვისაც და დედამიწის ყველა სხვა რეგიო¬ნის¬თვისაც. თუ სასამართ¬ლოს წარმოუდგენია, რომ სახელმწიფოს უცხო მესაკუთ¬რის იძულება, თავისი მეურ¬¬ნეობა სახელმწიფო ინტერესების შესაბამისად წარმარ¬თოს, და შესაბა¬მისი კონტროლის მძიმე ამოცანის ტვირთის აღება, სათი¬თა¬ოდ ყვე¬ლა უცხო მესაკუთრეზე კონტროლის დამყარების სახით, შემდეგ მოუხდება, ანუ: თუ სასამართ¬ლო მიიჩნევს, რომ სიფრთხილის ზომის ნაცვლად კანონმა ორიენტა¬ცია სამომავლო იძულების ზომაზე უნდა აიღოს, ეს უპასუხისმგებლო შეც¬დო¬მაა. გარდა ამისა, როგორც ითქვა, საშიშროება ძირითადად დემოგ¬რა¬ფი¬უ¬ლია და არა ეკონომიკური. რა მექანიზმი აქვს საქართველოს სახელმწიფოს, რომ მომავალ კრიტიკულ ვითარებაში უცხო მიწათმფლობელი აიძულოს, მის ხელთ არ¬სე¬ბული რესურსი საქართველოს სასიცოცხლო ამოცანათა სასარგებლოდ გამო¬ი¬¬ყე¬ნოს? მით უმეტეს, თუ ამგვარმა მესაკუთრეებმა რომელიღაც რეგიონში უმრავ¬ლე-სობა შეად¬გინეს? (ამ თემას ზემოთაც შევეხეთ). პოტენციურ მყიდველთა კონტინგენტის შეზ¬ღუდვა ახლა უმ¬ჯო¬ბესია, ვიდრე შემდგომში `მათი საკუთრების უფლების შინაარ¬სისა და ფარგ¬ლე¬ბის საზღვრა~ სახელმწიფოს მიერ, როცა ისინი უკვე მესაკუთრე¬ნი არიან და ქვეყანაში რაოდენობრივად ძალად არიან ჩამოყალიბებულნი. `კერძო საკუთ¬რების არსებობას~ არ შეუძლია `სახელმწიფო სუვერენიტეტის რაიმე ფორმით დამცრობა~, მაგრამ ამ საკუთრების რომელობას, რაგვარობასა და მასშ¬ტა¬ბებს დიაღაც შეუძ¬ლია! გამოთქმა `ამის საპირისპიროდ~, რომელიც ამ მსჯელო¬ბას მოსდევს და 21-ე მუხ¬ლის ხსენებას უსწრებს, დამახასიათებლად მოწმობს, რომ სახელმწიფოს სა¬სიცოცხ¬ლო ინტერესი სასამართლოს ცნობიერე¬ბა¬ში ფიგურირებს, როგორც უც¬ხო¬ელთა ინტერესების მოპირისპირე, და ეს უკანასკნელი, პირველი¬საგან განსხვა¬ვე¬ბით, საკრალურია, ყოველ შემთხვევში – უპირატესია. ბოლო ფრა¬ზა რომ სიცრუეა, ეს უკვე აღნიშნული გვაქვს: 21-ე მუხლი კრძალავს საკანომდებ¬ლო აქტს (და არა `უზრუნველყოფს საკუთრების არსებობას~), რადგან თეორიუ¬ლად შესაძ¬ლე¬ბელია, კერძო საკუთრება არ ყვაოდეს და ჩამჭკნარიც კი იყოს დაკანონებუ¬ლობის პირობებ¬შიც კი.
აბზაცი 69 გვეუბნება:
`პირის მიერ საკუთრების შეძენა, ისევე როგორც მისი ფლობა და განკარგვა, პიროვ-ნების კერძო ავტონომიის გამოვლინებაა და სახელმწიფო სუვერენიტეტთან შემხებლობა საერთოდ არ აქვს. იმისდა მიუხედავად, სახელმწიფოს ტერიტორიაზე არსებული მიწის რა ნაწილი იქნება კერძო საკუთრებაში და ვინ იქნებიან მისი მესაკუთ¬რეები, კერძო საკუთრების რეგულირება ყველა შემთხვევაში სახელმწიფოს ექსკლუზიურ კომპეტენ-ციად რჩება და, შესაბამისად, იგი უფლებამოსილია, ნებისმიერ დროს, კონსტიტუციური წესრიგის ფარგლებში მოაქციოს ამა თუ იმ საკუთრების ობიექტის შინაარსი და ფარგ¬ლები. შესაძლებელია არსებობდეს კონკრეტული მიწის ნაკვეთი, რომელზე საკუთ¬რების უფლებაც, თავისი სტრატეგიული მნიშვნელობიდან გამომდინარე, წარმოადგენდეს სა-ხელმწიფო უსაფრთხოების ნაწილს, თუმცა ზოგადად სასოფლო-სამეურნეო დანიშნუ-ლების მიწა ასეთად ვერ იქნება განხილული. მსგავსია სასამართლოს პოზიცია გარემოს დაცვის საჯარო ინტერესთან დაკავშირებით. სასამართლო არ გამორიცხავს, რომ გარკ¬ვეუ-ლი კატეგორიის მიწის, მაგალითად, სარეკრეაციო ზონების გასხვისების აკრძალვა ემსახურებოდეს გარემოს დაცვის მიზნებს. თუმცა ზოგადად სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე უცხოელის საკუთრების შესაძლებლობის აკრძალვასა და გარემოს დაცვას შორის ლოგიკური კავშირი არ იკვეთება~.
ციტირებული ბავშვურად უტოპისტური და გულუბრყვილო ტიტინის გარდა, ცინიკური გულგრილობით შეზავებულის, პლენუმს სხვა არგუმენტი მიწის გაყიდ¬ვაზე ზღუდეების მოსახსნელად არა აქვს. პლენუმის არგუმენტაციის ციტი¬რება სწორედ ამ გარემოების სადემონსტრაციოდ დაგვჭირდა. რაც ციტირებულს კიდევ მოსდვეს (რამდენიმე გვერდი), ის მხოლოდ უშინაარსო ცურვაა ავტორთათვის უც¬ნობ თემათა სფეროში, აქა-იქ უწიგნური შეცდომებით შეზავებუ¬ლი.
პრინციპული აბსურდია, მაგალითად, პირველი ფრაზა: `კერძო ავტონომიის გამოვლინება~ (ამასთან – არც ერთადერთი, არც მთავარი, არც გამორჩეულად სასახელო და არც ყველაზე რთული) კერძო საკუთრება არის მხოლოდ მოცე¬მული პიროვნების ქმნადობის ისტორიის (მისი ბიოგრაფიის) თვალსაზრისით, მაგ¬რამ იგი სოციუმის სტრუქტურული ელემენტია ქვეყნისა და კაცობრიობის ბედის განვი¬თა¬¬რების თვალსაზრისით. უტოპისტური ბოდვაა (უფრო კი მიზანმიმართული სიც¬რუეა) სასამართლოს სიტყვები `წესრიგში მოყვანის თაობაზე~. `კერძო საკუთრების რეგულირება~, თუ სახელმწიფო ავტოკრატიული არაა, მას შეუძლია მხოლოდ კანონის შესაბა¬მისად, ასევე – ამა თუ იმ ობიექტის `მოქცევაც კონსტიტუციური წესრიგის ფარგ-ლებში~. კონსტიტუციური წესრიგი საქართველოში ორი წლის წინ იმგვარი იყო, რომ საშუალებას აძ¬ლევდა კანონმდებელს, სახელმწიფოს მიწა დაეც¬ვა ტოტალური გადასვლისაგან ნე¬ბის¬მიერი უცხოელის – მეგობრის, ნეიტრა¬ლუ¬რისა და მტრის – ხელში. კონსტი¬ტუ¬ციის ყალბი ინტერპრეტაცია, რაც სასამართ¬ლომ ქმნა და ახლაც იქმს, მიმართულია სახელმ¬წიფო¬სათ¬ვის ამ ბერკეტის წასართ¬მევად. ის, რომ `ზოგა¬დად სასოფლო-სამეურნეო მი¬წაზე~ უცხოელის საკუთ¬რების შესაძლებლობასა და სახელმწიფოს სასიცოცხ¬ლო ინტერესებს შორის `ლოგიკური კავშირი არ იკვეთე¬ბა~, როგორც უკვე ითქვა, სასამართლოს გადაწყვე¬ტილებაში მხოლოდ ზეპირი უარგუმენტო დებულებაა, რო¬მე¬ლიც არაფერს ასახავს მოსამართ¬ლეთა პირადი შთაბეჭ¬დი¬ლების გარდა მიუხედა¬ვად იმისა, რომ საკითხი ეხე¬ბა თემას, რომელზე¬დაც პოზიტიური მეცნიერული ცოდ¬ნის დიდი ფონდი არსე¬ბობს.
აბზაცი 70 იკითხება:
`უფლებაში ჩარევა უნდა გამართლდეს შესაბამისი საჯარო ინტერესით, თუმცა ეს არ უნდა მოხდეს ადამიანის უფლების ხელყოფის ხარჯზე. კანონმდებელმა სამართლიანად უნდა დააბალანსოს კერძო და საჯარო ინტერესი, ინდივიდის სამართლებრივი პოზიცია და საკუთრების სოციალური დატვირთვა. მოცემულ შემთვევაში არ არსებობს ლოგიკური კავშირი სადავო ნორმასა და მოპასუხის მიერ დასახელებულ ლეგიტიმურ მიზნებს შორის. სადავო ნორმით იზღუდება უფლება, რომლის ხარჯზეც არ ხდება მნიშვნელოვანი საჯარო ინტერესის უზრუნველყოფა. აქედან გამომდინარე, ირღვევა გონივრული ბალანსი კერძო და საჯარო ინტერესებს შორის და სადავო ნორმით დადგენილი შეზღუდვა არის არაპროპორციული, სცდება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის მე-2 პუნქტით განსაზღვრულ პირის უფლების შეზღუდვის დასაშვებ ფარგლებს და ეწინააღმდეგება მას~.
`საჯარო ინტერესი~ და `ადამიანის უფლება~, რომელიც აქ ფიგურირებს, რო¬გორც კერძო ინტერესი, პრინციპში, კმაყოფილდება მხოლოდ ერთიმეორის ხარჯზე, მათი ბალანსი კი ნიშნავს მხო¬ლოდ მათ შორის კომპრომისული პროპორციის კარგად გათვლას. ტექსტის მეორე ფრაზა არის თვითნებური პოზიცია საკითხზე, რომელზედაც არსებობს მეცნიერული ცოდნა (ამჯერად – მოუხმობლად დარჩე¬ნილი) მრავალი დარგის, მათ შორის – იურისპრუდენციის სფეროში. იგივე ითქმის მომდევნო ფრაზის სიტყვებზე `არ ხდე¬ბა მნიშვნელოვანი საჯარო ინტერესის უზრუნველყოფა~. სასამართლოს უპასუხის¬მგებ-ლობას მეცნიერული აკურატობის მოთხოვნის წინაშე, სახელმწიფოს სასი¬ცოცხ¬ლო ინტერესთა წინაშე და ყოველივე სჯისთვის სავალდებულო ლოგიკურ წესთა წინაშე ამძიმებს ის გარემოება, რომ დოკუმენტში (იხ. ზემოთ) ციტირე¬ბუ¬ლია `სასამართლოს მეგობარი~ სტუდენტთა ჯგუფის მიერ დასახელე¬ბული კონ¬კ¬¬რეტული სასიცოცხლო ინტერესებიც, რომელთა შელახვაც თითქმის ასპრო¬ცენ¬ტიანი ალბათობით ხდება, კატასტროფული მასშტა¬ბით, საქართვე¬ლოს მიწის უც¬ხოე¬ლებზე შეუზღუდავად გაყიდვის შემთხვევაში. მაგრამ პლენუმი მათ არ პასუხობს.
იმ `აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროების~ არც ერთი ასპექტი, რაც მიწის უცხოელებზე გაყიდვას საქართველოსთვის კატასტროფულად ხდის, სასა¬მართ¬ლოს არ მიაჩნია იმდენად მნიშვნელოვნად, რომ საკუთრების ინსტიტუტით ნაგულისხმევი საერთო ნორმებიდან გამონაკლისის დაშვებისათვის კმაროდეს. ვიმეორებთ: აქ, ჩვე¬ნის აზრით, სასამართლო აჭარბებს თავის უფლებამოსილებას და, ამდენად, კა¬ნონს არღვევს: ჯერ ერთი, იგი მიდის მეცნიერული ცოდნის წინააღმდეგ (რა და რა დემოგ¬რა¬ფი¬უ¬ლი, ეკონომიკური და სხვა სტრუქტურული ცვლილებები იწვევს სა¬ხელ¬მწიფო კა¬ტასტ¬როფას, მეცნიერებისთვის ცნობილია). მეორეც, სასამართლო არ ასრულებს თავის მოვალეობას, რომ არსებით საკითხზე, რომელშიც თვითონ ვერ ერკვევა, მეცნიერული ექსპერტიზა დანიშნოს.
შეგახსენებთ შემდეგსაც: სასამართლო დემონსტრატიულად არ ცნობს იმას, რომ საკუთრების ჩამორთ¬მევა ანაზღაურებით (კომპენსაციით) არ არის საკუთრების უფლების არსის დარღვევა (სხვა სიტყვით: სასამართლო ქვეყანასა და საზოგა¬დოე¬ბას თავხედურად, აშკარად `რქებით აწვება~ მის მიერ წარმოებული გაყალბების `შემკვეთისაგან~ მხარდაჭერის იმედით). შეგახსენებთ აგრეთვე: მიუხედავად გაც¬ხა¬დე-ბული განზრახვისა, რომ დაადგინოს, რას ნიშნავს ცნება `საკუთრების უფლე¬ბის არსი~, სასამართლოს ამ კითხვის პასუხი ნაპოვნი არა აქვს და, შესა¬ბა¬მისად, არც უფლება აქვს კონსტიტუციაში ამ ცნების აზრის საკუთარი ინტერპრე¬ტა¬ცია მოახდინოს.
(შევნიშნავთ ფრჩხილებში: თუ სასამართლო ფიქრობს, რომ მისი ფუყე სიტყვები
`მემკვიდრეობის უფლება განმტკიცებულია საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით და, ამდენად, იგი წარმოადგენს უმაღლესი რანგის სამართლებრივ სიკეთეს. მემკვიდრეობის უფლების გარანტია ავსებს საკუთრების გარანტიას როგორც ასეთს და ამ უკანასკნელთან ერთად ქმნის კონსტიტუციით გათვალისწინებული კერძო საკუთრებითი წესრიგის საფუძველს. საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება ერთად ქმნიან იმ საზოგადოებრივი წყობილების არსებით, ძირითად ელემენტებს, რომლებიც ადამიანის კერძო ავტონომიის პრინციპს ემყარება~, შეიძლება ცნების `საკუთრების უფლების არსი~ განსაზღვრების მაგივრობას წევდნენ, იგი ცდება. ამასთან, ეს სიტყვები შეცდომასაც შეიცავს: `მემკვიდრეობის უფლება“ რომც არ არსებობდეს, პატრონს მაინც რჩება საგნის განკარგვის უფლება გასხვისების სახით და, ამგვარად, `საკუთრების~ სამივე კომპონენტი – გამოყენება, ფლობა და განკარგვა – ხელთ გვრჩება).
დასკვნითი დებულება აბზ. 72, `აღნიშნულიდან გამომდინარე, „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის სიტყვები „ამ მუხლის 11, 12 და 13 პუნქტებით გათვალის¬წინებულ შემთხვევებში“, „უცხოელსა და“, რომელიც გრძელდება სიტყვებით „საზღვარ¬გა¬რეთ რეგისტრირებულ იურიდიულ პირს საკუთრების უფლება აქვთ მხოლოდ იმ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე…“, „ხოლო უცხოელს – აგრეთვე იმ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე, რომელსაც ის მართლ¬ზომიე¬რად ფლობდა, როგორც საქართველოს მოქალაქე“ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს~, უმინარევო სიყალბეა (არაჭეშმარიტებაა): კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პუნქტი 2 აწესებს კანონის უფლე¬ბას, რომ შეზღუდოს მიწის გაყიდვა უცხოელებზე, და `საკუთრების არსში~ გუ¬ლისხმობს კომპენსაციის არსებობას (უკომპენსაციო ჩამორთმევის გამორიცხულო¬ბას), საკონსტიტუციო სასა¬მართ¬ლოს დოკუმენტი კი შესაბამის კანონს ართმევს ამ ძალას, ხოლო `საკუთ¬რე¬ბის არსს~ განუსაზღვრელად ტოვებს.
სხვა არგუმენტაცია გარდა მოყვანილისა, რომელიც ყალბია, სასამართლოს 2012 წლის დოკუმენტში არ არის. ამგვარად, სასამართლოს დასკვნა, რომ მიწის კანო¬ნის აღნიშნული პუნქტები ეწინააღმდეგება საქართ¬ველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მეორე პუნქტს, არის სიცრუე და ცილისწამება კონსტიტუციის მიმართ.
* * *
აბზაცში 74 და მომდევნოებში სასამართლო ცდილობს დაასაბუთოს კონსტი¬ტუ¬¬ცი¬ას-თან შეუთავსებლობა მიწის კანონის იმ მუხლისა, რომელიც ეხება უცხოე¬ლის უფლებას მემკვიდრეობით წარმოშობილ საკუთრებაზე. (74-77. გვ. 29-30). არგუმენტაცია შედ¬გება: ა) ზოგადი მსჯელობისგან მემკვიდრეობის უფლებაზე და გულუბრ¬ყვი¬ლოდ (საქმის არსში ჩაუხედავად) ზოგადი ფრაზებისგან ამ თემაზე, აგრეთვე ფრაზებისგან, როლებიც ინგლისური ენიდან ცუდად (არასწორად, უაზ¬როდ) თარგმნილობის შთაბეჭდილებას ტოვებენ (მაგალითად, 76-ის პირველი ფრა¬ზა). არც პირველთაგან, არც მეორეთაგან არაფერი გამომდინარეობს მიწის კანონის სადავო პუნქ¬ტთა მიმართებაზე კონსტიტუციასთან. ამასთან, ერთნიც და მეორენიც უხვად შეიცავენ აბსურდებს და გაუგებრობებს.
აბსურდია, კერძოდ, ფრაზა `საკუთრება და მემკვიდრეობის უფლება ერთად ქმნიან იმ საზოგადოებრივი წყობილების არსებით, ძირითად ელემენტებს, რომ¬ლე¬ბიც ადამიანის კერძო ავტონომიის პრინციპს ემყარება~ (აბზ. 74). პლენუმს ვეკით¬ხებით: ეკუთვნიან თუ არა თანამედროვე დასავლური დემოკრატიები `ადამიანის კერძო ავტონომიის პრინციპზე დამყარებულთა~ კლასს? პასუხია, ალბათ, `ჰო~. თუ ასეა, მაშინ საკითხავია: რატომ რაცხთ `საკუთრებას~ და `მემკვიდრეობის უფლე¬ბას~ ამ წყობილების `ძირითად~ ელემენტებად მაშინ, როცა ადამიანის, ინდივიდის თვითმართვას (`ავტონომიას~) სხვა, არანაკლებ არსებითი ელემენტები გააჩნია – მაგალითად, ის, რომ ჩემით ვახდენ არჩევანს კანონმორჩილებასა და კრიმინალურ ცხოვრებას შორის, საარჩევნო სუბიექტთა შორის, სარეფერენდუმო პასუხთა შო¬რის (დასახელებული ელემენტები ჩემი ავტონომიისა, სხვათა შორის, ძალაშია იმ შემ¬თხ¬ვევშიც, თუ ბერად შემდგარი ვარ რომელსამე `მათხოვართა ორდენში~ და საკუთრება პრინციპულადვე არ გამაჩნია). არანაკლებ აბსურდულია ამავე აბზაცის პირველი ფრაზა `მემკვიდრეობის უფლება განმტკიცებულია საქართველოს კონსტი¬ტუ¬ციის 21-ე მუხლის პირველი პუნქტით და, ამდენად (ხაზი ჩვენია) წარმოადგენს უმაღლესი რანგის სამართლებრივ სიკეთეს~ (როგორ გავიგოთ ეს დებულება: იმგვა¬რად, რომ 21-ე მუხლით განმტკი¬ცე¬ბული უფლება არის `უმაღლესი რანგის~ სამართლებრივი სიკეთე, სხვა მუხლით განმტკი¬ცე¬ბული კი არა? თუ იმ აზრით, რომ კონსტიტუციისმიერი ნორმა `უმაღლესი რანგის~ სიკეთეა, მიმდინარე კანონის¬მიერი კი არა? ორივე შემთხვევაში დებულება აბსურდულია). უაზროა (წარმოდგე¬ნილი ტექსტით) ფრაზა `მემკვიდრეობის უფლების გარანტია განამტკიცებს პირთა მიერ საკუთრების შეძენის სპეციფიკურ შესაძლებლობას~. იგი გასაგები ხდება მხო¬ლოდ იმ შემთხვევაში, თუ (ვარაუდით) აღვადგენთ მისი ინგლისური დედნის ტერმინოლოგიას, ზმნის `განამტკიცებს~ დედნად ვიგულისმებთ ზმნას აფფირმს, ხოლო ზედსართავის `სპეციფიკური~ დედნად ინგლისურ ზედსართავს `სპეციფიც~, რომე¬ლიც ინგლისურში ნიშნავს `მოცემულ კერძოს~, `კონკრეტულს~, ამ შემთხ¬ვევაში `მოცემულს~, `შესაბამისს~.
აბზაცებში 78-79 სასამართლო აცხადებს, რომ უცხოელის მიერ ნაკვეთზე სა¬კუთ¬რების მიღების შემდეგ კანონის თანახმად მასთან დაკავშირებული ნორმა¬ტიული რეგუ-ლირებები `სცდება ამ ადამიანის მემკვიდრეობის მიღების უფლებით დაცულ სფეროს და გადადის ფლობის და განკარგვის უფლების სფეროში~. აბზაცში 79 სასა¬მართლო აცხადებს, რომ კანონისმიერი ნორმა მე-4 მუხლის 1-1 პუნქტისა ზღუდავს არა საკუთრების მემკვიდრეობით მიღების უფლებას, არამედ მისი ფლო¬ბი¬სა და განკარგვის უფლებას, `რაც, თავის მხრივ, ასევე შეფასებადია კონს¬ტი¬ტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მეორე პუნქტებთან~. ეს მართალია, მაგრამ არც თემასთან კავშირი, არც რამე იმპლიკაცია კონსტიტუციასთან მიმართების თვალ¬საზრისით არა აქვს.
აბზაცი 80 და მომდევნონი აცხადებენ, რომ მიწის ორივე კანონისეული შეზღუდ¬ვა – მიწის საკუთრებაში მიღებისაც და მისი გაყიდვის დავალ¬დებუ¬ლე¬ბისაც – ემსახურება ერთ მიზანს – `გამოირიცხოს სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე უცხოელის საკუთრება~. გამეორებულია, კონსტიტუციის 21-ე მუხლიდან გამომდი¬ნა¬რე, ფრაზაც, რომ ნებისმიერი შეზღუდვის შემთხვევაში `სახელმწიფო ვალდებულია დაასაბუთოს, რომ არსებობს აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროება, რომლის დაც¬ვასაც კანონით გათვალისწინებული შეზღუდვა ემსახურება~. სასამართლო ფიქრობს, რომ `უკვე არსებული საკუთრების გასხვისების ვალდებულების დადგენა, საკუთრების შეძენის აკრძალვასთან შედარებით, გარკვეულწილად უფლების შეზღუდვის უფრო მძიმე ფორმადაც შეიძლება იქნეს განხილული, ვინაიდან ამ შემთხვევაში უკვე არსებობს მნიშვნელოვანი სამართლებრივი კავშირი პირსა და ქონებას შორის~. დასკვნაა `სასა¬მარ¬თ-ლოს მიერ „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტის სადავო ნაწილების არაკონსტი-ტუციურად ცნობასთან ერთად გადაწყვეტილად უნდა ჩავთვალოთ 11 პუნქტის კონსტი-ტუ¬ცირობის საკითხიც. კერძოდ, უცხოელის დავალდებულება 6 თვის ვადაში გაასხვი¬სოს მის საკუთრებაში არსებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა და ამ გზით დაკარგოს მასზე საკუთრების უფლება, წარმოადგენს ლეგიტიმური მიზნის მიღ¬წე¬ვის უვარგის საშუალებას, რაც მას საკუთრების უფლების არაპროპორციულ შეზღუდ¬ვად აქცევს. შესაბამისად, „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის 11 პუნქტის სიტყვები „უცხოელი და“ ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციის 21-ე მუხლის პირველ და მე-2 პუნქტებს~. რით არის `ლეგიტიმური მიზნის მიღწევის~ ხსენებული საშუალება `უვარგისი~, ტექსტში არ საბუთდება, მათ შორის არც იმით, რომ `საზოგადოებრივი საჭიროე¬ბა~, რომ¬ლი¬თაც გამოწვეულია შეზღუდვა, `ლოგიკურად არ იწვევს~ შეზღუდვის საჭიროებას.
ციტირებულ მსჯელობაში ჩვენთვის არსებითია ორი რამ. პირველი ის, რომ, სასამართლოს აზრით, აუცილებელი `საზოგადოებრივი საჭიროების~ არსებობის დამტკიცების ტვირთი სახელმწიფოს აწევს. ის ფაქტი, რომ სასამართლო პროცეს¬ში სახელმწიფო ამ ტვირთს გაერიდა ნაწილობრივ ან სრულად (და ამ გარემოებას სასამართლო იყენებს თავის გასამართლებლად იმაში, რომ თემას `არის თუ არა რეალური ესა და ეს კონკრეტული საზოგადოებრივი საჭიროებები?~ არ იხილავს) მეტყველებს იმ დროის პარლამენტის ორგულობაზე საქართველოს ინტერესებისად¬მი. მეორე. სასამართლო თვითონ ახდენს იმის განსაზღვრას, არის თუ არა ესა და ეს გარემოება, `აუცილებელ საზოგადოებრივ საჭიროებად~ დამოწმებული მოპასუ¬ხის მიერ, მართლაც ამ ცნების ადექვატური საგანი. ეს განსაზღვრა ხდება უსაბუ¬თოდ. სასამართლოს გადაწყვეტილების `სამოტივაციო ნაწილში~ არ არის არც ერთი მოტივაცია, ანუ დასაბუთება, სასამართლოს აზრისა ამ რიგის რომელიმე გარემოების შესახებ.
ჩვენ, ქვემორე ხელის მომწერნი, სასამართლოს ამ ქმედებაში ვხედავთ ორ ანომალიას სამართალწარმოების პროცესუალურ ნორმებთან მიმართების თვალ¬საზ¬რი¬სით. პირველი. თუმცა სასამართლო თემაზე `არის თუ არა ესა და ეს `საზო¬გადოებრივი საჭიროება~ აუცილებელი?~ მტკიცების ტვირთს მთლიანად მო¬პა¬სუხეს აკისრებს, ეს არ ათავისუფლებს თვით სასამართლოს თავისი პოზიციის არგუმენტირების მოვალეობისაგან. უარგუმენტო კატეგორიული განცხადებები სასამართლოსი თავისი გადაწყვეტილების სამოტივაციო ნაწილში პრო¬ცესის ამ ძირითად საკითხზე სასამართლოს მიკერძოებულობის შთაბეჭდილე¬ბას ქმნის და, ჩვენის აზრით, დაკვალიფიცირებადია, როგორც არსებითი პრო¬ცე¬სუ¬ა¬ლუ¬რი დარღვე¬ვა. ამ ფაქტში ცხადდება (რა თქმა უნდა, არაფორმალურად) სასამართლოს სულისკვეთება, როგორც დიამეტრულად დაპირისპირებული იმ სულისკვეთებასთან, რომელსაც იგი მიწის კანონს მიაწერს ასეთი ფორმულირებით (აბზ. 80):
`სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის 11 პუნქტში მოცემული უცხოელის ვალდებულება, 6 თვის ვადაში გაასხვისოს მის საკუთრებაში არსებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთი, ემსახურება იმავე მიზნების მიღწევას, რასაც „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-4 მუხლის პირველი პუნქტი. ორივე შემთხვევაში სადავო რეგულირებების მიზანი და ფაქტობრივი შედეგი ერთი და იგივეა: გამოირიცხოს სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე უცხოელის საკუთრება. ~
სასამართლოს სულისკვეთებაც, ისევე როგორც მის მიერ მიწის კანონისთვის (საფუძვლიანად თუ უსაფუძვლოდ) მიწერილი სულისკვეთება, მათი არაფორ¬მალური მახასიათებლებია და ჩვენ მათთან პრეტენზიის უფლება არა გვაქვს. მეორე. ის ფაქტი, რომ სასამართლო ექსპერტიზის გარეშე წყვეტს საკითხს, რომე¬ლიც ექსპერტიზას მოითხოვს, დაკვალიფიცირებადია, როგორც დანაშაულებ¬რივი პროცესუალური დარღვევა, როგორიც იქნებოდა, მაგალითად, ის, სასამართ¬ლოს რომ განსასჯელის შერაცხადობა-შეურაცხადობის საკითხი გადაეწყვიტა ფსი¬ქიატრიული ექსპერტიზის გარეშე. ეს სასამართლოს ქცევის სავსებით ფორმალური მახასიათებელია, რომელზეც სახელმწიფოს (ამ შემთხვევაში – პირველ ყოვლისა პარლამენტის სახით) რეაგირება ძალუძს და ჰმართებს.
აბზაცი 92 და მომდევნოები ახდენს სადავო ნორმების კონსტიტუციურობის შეფასე¬ბას კონსტიტუციის 47-ე მუხლის პირველ პუნქტთან მიმართებით. ეს მუხ¬ლია: `საქართველოში მცხოვრებ უცხოელ მოქალაქეებს და მოქალაქეობის არმქონე პირებს საქართველოს მოქალაქის თანაბარი უფლებანი და მოვალებანი აქვთ, გარდა კონსტიტუციითა და კანონით გათვალისწინებული გამონაკლისებისა~. სა¬სა¬¬მართ¬¬ლოს არგუმენტაცია მიდის იმ დასკვნასთან, რომ `სადავო ნორმები, სასარჩელო მოთხოვნიდან გამომდინარე, არ არის შეფასებადი კონსტიტუციის 47-ე მუხლის პირველ პუნქტთან და საქმის განხილვა იმ ნაწილში, რომელიც ეხება სადავო ნორმებით საქართველოს კონსტიტუციის 47-ე მუხლის პირველი პუნქტის დარღვევის საკითხს, უნდა შეწყდეს~. ამიტომ სასამართლოს შემდგომი მსჯელობა ამ მუხლის ინტერპრე¬ტაციაზე ჩვენი ამოცანის თვალსაზრისით საინტერესო არ არის. მაგრამ ჩვენი თემის კონტექსტში სასამართლოს მსჯელობა საყურადღებოა ორი რამით.
პირველი: იგი კიდევ ერთხელ ავლენს სასამართლოს პლენუმის აზროვნების პრიმიტიუ¬ლო¬ბას, რომელიც გასაგებს ხდის, ნაწილობრივ მაინც, მოსამართლეთა პრინციპულ ვერგაკვევას ჩვენთვის საინტერესო საკითხში. აბზაც 97-ში ვკითხუ¬ლობთ: `კანონის წინაშე თანასწორობის უფლება განმტკიცებულია კონსტიტუციის მე-14 მუხლით, რაც გულისხმობას იმას, რომ კანონი არსებითად თანასწორ პირებს ერთ¬ნაირად უნდა მოეპყროს, არსებითად უთანასწოროებს კი პირიქით. კონსტიტუციის მე-14 მუხლი მიემართება კანონს და ადგენს, თუ როგორი არ შეიძლება იყოს იგი”. (პლენუმი ვერ ხვდება, რომ რაკი მუხლის ჩამონათვალში, კანის ფერსა და რასასთან ერთად, არ არის დასახელებული მოქალაქეობა, ეს ნიშნავს, რომ მოქალაქეობის მიხედვით ადამიანთა განსხვავებას მე-14 მუხლი უშვებს. ხელისმომწერნი). ,,ამისგან განსხვავე¬ბით, კონსტიტუციის 47-ე მუხლის პირველი პუნქტი მიემართება თა¬ვად კონს¬ტი¬ტუ¬ციური უფლებების შინაარსს და მიუთითებს, რომ მათი სუბიექტი მოქალაქე¬ებ¬თან ერთად საქართველოში მცხოვრები უცხოელიცაა და, ამავე დროს, კონკრეტული კონსტიტუციური უფლების დაცვის, უფლებით სარგებლობის ხარისხი საქართველოში მცხოვრები უცხოელისა და საქართველოს მოქალაქისათვის ერთნაირია, თუკი კონს¬ტი¬ტუციური უფლების გავრცელების სხვა საწინააღმდეგო წესი უშუალოდ კონსტიტუ¬ციიდან არ მომდინარეობს~. (14-ე მუხლის ტექსტი იხ. ზევით). გამოდის, რომ, პლენუმის აზრით, არსებობენ ან შეიძლება არსებოდნენ დანარჩენთა არათა¬ნას¬წორი ადამია¬ნები, რომელთაც კანონი სხვადასხვანაირად უნდა მოეპყროს. სინამ¬დვილეში ჰუმა¬ნიზ¬მის ეს კლასიკური ტრადიციული ფორმულირება ნიშნავს, რომ ადამიანები თანასწორნი ვართ პრინციპში (მიუხედავად იმისა, რომ პრაქტი¬კუ¬ლად პარამეტრთა აურაცხელ რაოდენობაში შესაძლებელია უთანასწორონი ვიყოთ. თუ ზოგნი შერაცხადნი ვართ და ზოგნი შეურაცხადნი, ესეც ჩვენი სხვადასხვა მდგომა¬რე¬ობებია და არა პრინცი¬პული სხვადასხვაობა). ჩვენი ამ თანასწორობიდან გამომ¬დინარე (ერთერთი) დასკვ¬ნაა, რომ კანონის წინაშეც, ანუ ჩვენს ადამიანურ ფუნქ¬ციებსა და უფლე¬ბებ¬ში და ჩვენს სტატუსში, რომელიც კოსმოსში გვიკავია, თანას¬წორნი ვრჩე¬ბით. მეორეა ის უცნაური ფაქტი, რომ კონსტიტუციის 47-ე მუხ¬ლის დამოწ¬მებისას მისი სხვადასხვა იმპლიკაციების ანალიზის პროცესში პლე¬ნუ¬მი სამჯერ ზედიზედ აყალბებს მის ტექსტს (თუმცა ერთხელ, მსჯელობის თავში, როცა მისი ანალიზი არ ხდებოდა, იგი სწორად ციტირებული აქვს). სახელდობრ, სიტყვები `საქართველოში მცხოვრებ უცხოელებ¬ზე ვრცელდება საქართველოს მო¬ქა¬ლაქეთა თანაბრად, თუ საწინააღ¬მდე¬გო თვით კონსტიტუციიდან და კანონიდან არ გამომდინარეობს~ მოყვანილია სიტყვების `და კანონი~ გამოტოვებით. ძალიან ძნე¬ლია შეებრძოლოთ ეჭვს, რომ ეს ფსიქო¬ლო¬გიუ¬რი `ილეთი~ თუ `ხრიკიც~ განპი-რო¬ბებულია პლენუმის ტენდენციით, მიჩქმალოს მისს გადაწყვეტილებასთან შეუ¬¬თავ-სებადი ფაქტი, – ის, რომ კანონს აქვს უფლე¬ბამოსილება, დაადგინოს, უან¬გა¬რიშო რაოდენობით, ის განსაკუთ¬რე¬ბუ¬ლი შემთხვე¬ვე¬ბი (გამონაკლისები), რომ¬ლებ¬შიც რეგულირება კონსტიტუციაში მითი¬¬თებუ¬ლი პრინციპისგან განსხვავებუ¬ლად ხდება.
IV. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის დოკუმენტი

ზემოთ აღნიშნული გვქონდა, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილება, რომელმაც არაკონსტიტუციურად ცნო, კონსტიტუ¬ცი¬ის ასოსა და სულისკვეთების არსის მიზანმიმართულ გაყალბებაზე დაყრდნობით, სა¬ქარ¬თველოს კანოონმდებლობაში არსებული ყოველგვარი შეზღუდვა უცხოელე¬ბის უფლებაზე, საქართველოში საკუთრებაში ჰქონდეთ მიწა, დამყარებულია სამ ძირი¬თად სიყალბეზე. ამათში ყვე¬ლა¬ზე ფართოდ გამოყენებული (მრავალ ეპიზოდში განმეორებული) არის ის, რომ
– ა) სასამართლო ან ლიტონი სიტყვით (ანუ უარგუმენტოდ) უარყოფს ყველა იმ `აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებების~ `მნიშვნელოვნებას~, რომლებიც მიმდინარე კანონისთვის იმის საფუძველს წარმოადგენენ, რომ კონსტიტუციის 21-ე მუხ-ლის მესამე პუნქტის თანახმად საქართველოს მიწის საკუთრებაზე არამოქა¬ლა¬ქე¬ების უფლება შეიზღუდოს ან უარყოფილ იქნას,
– ბ) ან აცხადებს, რომ ვერ დგინდება `ლოგიკური კავშირი~ კონკრეტულ მიწის განუკითხავ გაყიდვასთან დაკავშირებული ხიფათის შემცველ გარემოებასა და, კონს-ტიტუციის ტერმინოლოგიით, `აუცი¬ლებელ საზოგადოებრივ ინტერესს~ შორის. ზოგჯერ ასეთი ლიტონი მსჯე¬ლო¬¬ბა გარეგნულად დამაჯერებელი ჩანს, სახელდობრ, იმ ერთადერთ შემთხვევაში, როცა სასამართლო ფიქრობს, რომ სასოფლო-სამეურნეო შრომის კარგი ორგა¬ნი¬ზე¬¬ბისათვის არ არის გადამწყვეტი, ვის ეკუთვნის შესაბამისი მიწა – მოქალაქეს თუ უცხოელს (თუმცა, როგორც ზე¬მოთაც აღინიშნა, სასამართლოს ამ მსჯე-ლობაში სრულებით უგულებელყოფი¬ლია საქართველოს მიწის სხვა, არა აგრარულ ფუნქციათა არსებობა, რომლებიც სა¬ხელ¬მწიფოსა და ერისათვის არა თუ არსე¬ბი¬თნი, არამედ სასიცოცხლოდ არსებითნი არიან). ყველა სხვა შემთხვევაში სასა¬მართ¬ლო თავის უარგუმენტო არა¬კომ¬პე¬ტენტურ აზრს გამოთქვამს იმგვარ თემებზე, რომელზედაც მეცნიერული ცოდნა არსებობს, რის შედეგადაც სასამართ¬ლოს არა აქვს უფლება უარყოფითი გადაწყვეტილებების მიღებისა (სახელდობრ, მოხმობილ გა¬რემოებათა მნიშვნელოვნობის უარყოფისა) ექსპერტიზის გარეშე. მაგალითად, იმა¬ზე, თუ საქართველოს მიწის თავისუფალი გაყიდვის შემთხვევაში რა ვადაში მიწის რა პროცენტი აღმოჩნდება უცხოელთა ხელში, სასამართლოს არა აქვს უფ¬ლე¬ბა იმსჯელოს ეკონომისტური ექსპერტიზის დასკვნის გარეშე, ხოლო იმაზე, მი¬წის რა პროცენტი უნდა გადა¬ვი¬დეს უცხოელთა ხელში, რათა სახელმწიფომ სტრა¬ტე¬გიული ან სოციალური კრახი განი¬ცადოს, სასამართლო ვერ განსაზღვრავს (და არა აქვს უფლება, განსაზღვ¬როს) ვერც ეკონომისტური, ვერც პოლიტიკური, ვერც გლობალურ-პროგ¬ნოზის¬ტუ¬ლი და ვერც სტრატეგიული ექსპერ¬ტი¬ზის გარეშე. ამას¬თანავე, რა ზომისა და რა სოციალური შედეგების მომტანი იქნება მიწის ამ გადანაწილებით მოყენე¬ბული ფსიქიკური, მორალური და მსოფლ¬მხედველობრივი ტრავმა (საქართველოს სოფ¬ლის მოსახლეო-ბი¬სათვის ცალკე და მთლიანად მოსახლეობისათვის – ცალკე), სასამართლო ვერ იმსჯელებს ვერც აქსიოლოგიური (ღირებულებათმცოდნეობითი), ვერც ფსიქოლო¬გიური, ვერც სოციო-ფსიქოლოგიური და ვერც სოციოლოგიური ექსპერ¬ტი¬ზის გარეშე, ისევე, რო¬-გორც ვერც ერთი სასამართლო ვერ იმსჯელებს ბრალ¬დე¬ბულის შერაცხა¬დობა-შეურაცხადობის საკითხზე მანამდე, სანამ ფსიქიატ¬რიუ¬ლი ექსპერტიზის დასკვნა არ ექნება. 2012 წლის გადაწყვეტილებაში სასამართ¬ლო დე¬მონს¬ტრა¬ტიულად, ჯიუტად, ურიდოდ მიდის მეცნიერებისა და სასამართლო პრო¬ცესში მეც¬ნიე¬რების არსებულ მონაცემთათვის ანგარიშგაწევის სავალდებუ¬ლო¬ობის წინააღმ¬დეგ. 2014 წლის გადაწყვეტილებაში სასამართლო თავის ამ დანაშაულებ¬რივ მიდგომას აღრმავებს და მისი განზოგადების თითქოსდა სამართლებრივი ბაზის შექმნას ლამობს. დადგენილებაში ვკითხულობთ (სამოტივაციო ნაწილი, აბზაცი 9):
,,საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევისას ის ითვალისწინებს კონკრეტული საქ-მის გარემოებებს და ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში აფასებს, იმეორებს თუ არა ახალი ნორმა საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ წარსულში არაკონსტიტუციურად ცნო¬ბილი ნორმის შინაარსს. თუ საკონსტიტუციო სასამართლო მივა დასკვნამდე, რომ სადავოდ გამხდარი ნორმა შინაარსობრივად მსგავსია იმ ნორმისა, რომელიც საკონსტი¬ტუ¬ციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით უკვე ცნობილ იქნა არაკონსტიტუციურად, იგი სადავო ნორმას არსებითი განხილვის გარეშე კონსტიტუციასთან შეუსაბამოდ ცნობს. ამასთან, საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედ¬ვით, ,,სადავო ნორმების მსგავსება არა მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით უნდა შეფასდეს, არამედ იმ სამართლებრივი შედეგის მიხედვით, რომელიც შესაძლოა სადავო ნორმებს აერთიანებდეს” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 14 დეკემბრის N1/5/525 განჩინება საქმეზე „მოლდოვის მოქალაქე მარიანა კიკუ საქართვე¬ლოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11)“.
გამოდის, რომ, თუ შემთხვევით პირთა კრებულმა, რომელსაც დღეს ` საქართ¬ვე¬ლოს საკონსტიტუციო სასამართლო~ ეწოდება, ჩათვალა (ვიმეორებ: მეცნიერების უკითხავად), რომ სოფლის მიწის 5%-ის გადასვლა უცხოელთა ხელში არ არის საკმარისად `მნიშვნელოვანი~, რათა კანონმა მიწის გაყიდვაზე შეზღუდვა შემოი¬ღოს, ეს იმას ნიშნავს, რომ ამიერიდან ასევე `უმნიშვნელოდ~, ანუ საკანონმდებლო `გამონაკლისისათვის~ `არასაკმარისად~ ჩაითვლება უცხოელთა მიერ სოფლის მი¬წის 30%-ის, 50%-ის და 100%-ის დაკავებაც. სასამართლოს მსჯელობა ამ შემთხვევაშიც, ისევე, როგორც თითქმის ყველა სხვათა უმრავლესობაში, ანტიმეც¬ნიერულია თავი¬სი ფორმითაც (და არა მხოლოდ შინაარსით), ანუ მოსამართლეები ვერ ფლო¬ბენ ვერც მეცნიერული აზროვ¬ნების, ვერც, საერთოდ, გამართული აზროვნების ტექნიკას. მაგალითად, სიტყვას `მსგავსი~ მეცნიერული მსჯელობისთვის (და, საერ¬თოდ, აზრობრივად გამართული მსჯელო¬ბის-თვის) აზრი აქვს მხოლოდ იმ შემთხ¬ვევაში, თუ უთითებთ, რომელ პარამეტრში იდენტობას ნიშნავს ეს `მსგავ¬სება~. მაგალითად, სამკუთხედები მსგავსნი არიან, თუ ფორმით იდენტურნი არიან, მაგრამ ზომით სხვადასხვა. ლიტერატურული სიუჟეტები მსგავსნი არიან, თუ მოქმედების განვითარება ამა და ამ მონაკვეთებში იდენტურია, ან ინტ¬რი¬გა რაღაცა შემთხვე¬ვებში იდენტურია, თუმცა მოქმედ პირთა სახელები განსხვავებულია, და ა.შ. გარ¬და ამისა, მოსამართლე ვალ¬დე¬ბუ¬ლია იცოდეს, რომ თუ გინდათ რაღაცა ხდომი¬ლე¬ბის თაობაზე სასამართლოს მიერ ერთხელ მიღე¬ბული გადაწყვეტილება მექანი¬კუ¬რად გაავრცელოთ სხვა ხდომი¬ლე¬ბაზე (ხდომი¬ლებებზე), ამ ხდომილებათა იურიდი¬ული შინაარსში (სტრუქტურა) ურთიერთმსგავსი კი არ უნდა იყოს, არამედ ერთი და იგივე უნდა იყოს, ანუ იდენ¬ტუ¬რი (მაგ. შერაცხადი და შეურაცხადი დამნაშავის მიერ ჩადენილი ქმედება თუ ორი წვეთი წყალივით ურთიერთმსგავსია, ეს არ აძ¬ლევს სასამართლოს, რაგინ¬და¬რა პრიმიტიულად მოაზროვნეს, იმის საშუალებას, რომ მეორე ხდომილების შემთ¬ხ¬ვევაში პროცედურაში `ეკონომია~ მოინდომოს და მეო¬რე საქმეზე გადაწყვე¬ტი¬ლება, როგორც იტყვიან, `გონების შეუწუხებლად~ პირ¬ვე¬ლის თარგზე წარმართოს. საკონსტიტუციო სასამართლოს, რომელსაც 2012 წლის 26 ივნისის ზემოხსენებული ყალბისქმნა, ჯერჯერობით, დაუსჯელად შერჩა, როგორც ჩანს, იმედი მისცემია, რომ თავის ამ ერთხელ წარმატებულ ხრიკს სტაბილურ მეთოდად გახდის და ამიე¬რი¬დან ყველა მცდელობას, რომ საქართ-ველოს მიწა განიავებისაგან დაცულ იქნას, ამ ერთი თაღლითური ხრიკით მოი¬გერიებს. ეს სასამართლოს მხრიდან არა მხოლოდ შეგნებული არაკეთილსინ¬დი¬სიე¬რე¬ბაა, არამედ არაკომპეტენტურად (უმეცრულად) დაგეგმილი არაკეთილსინდისიე¬რე¬ბაც. კონკრეტულად: სასამართლოს ჰგონია, რომ, რაკი მან ერთხელ გადაწყვიტა ერთხმად, რომ უცხოელთა მიერ მიწის შეძენის საშიშროება `უმნიშვნელოა~, და ეს მოხდა მაშინ, როცა უცხოელთა ხელში იყო საქართველოს მიწის 0,5%, მას შეუძლია ამ საფუძველზე არსებითი განხილვის გარეშე გადაწყვიტოს, განჩინების წესით, რომ ეს საშიშროება უმნიშვნელოა მაშინაც, როცა ეს პროცენტი იქნება 50%.
რა ჰმართებს საქართველოს უზენაეს საკანონმდებლო ორგანოს დღეს, რომ ხსე¬ნე¬ბული შეთქმულება საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ მოიგერიოს? ამ კითხ¬ვის პასუხი სირთულეს არ წარმოადგენს, მაგრამ მის გაცემამდე ერთი კითხ¬ვათ¬აღმძვრელი გარემოება უნდა აღვნიშნოთ.
2012 წლის პროცესზე, რომელიც 2012 წლის 26 ივნისის გადაწყვეტილებით დამ-თავრდა, `მოპასუხე~, ანუ საქართველოს პარლამენტი არასაკმარისად აქტიური და არასაკმარისად პრინციპული პოზიციით გამოდის, რაც საკმარისია იმ ეჭვისათვის, რომ იმ დროის პარლამენტი (როგორც ცნობილია, ტოტალური გაყალბებით არჩე¬უ¬ლი და დანაშაულებრივად ერთპარტიულ-ერთსულოვანი) თანახმაა შერიგებისა საქართველოს მიწის ტოტალურად უცხოელების ხელში გადასვლის პროცესთან, რომელიც სახელმწიფოსათვის კატასტროფულია და სწრა¬ფად მიმდინარეობს. მისი, ანუ მოპასუხის, წინააღმდეგობა დუნეა და მთავარი იარაღის შეხებას ერიდება. როცა მოწინააღმდეგე სთავაზობს აბსურდულ არგუ¬მენტს, ამა და ამ მძიმე პერს¬პექ¬ტივაში გამონაკლისის კანონმდებლობითი განსაზღვრის საჭიროებას ვერ ვხედა¬ვო, მოპასუხე არ იმოწმებს თვალსაცემად კატასტროფულ გარემოებებს, რომლებიც ზე¬დაპირზე დევს და რომელთაც სასა¬მართ¬ლო, რაგინდარა ინტელექტსუსტი და ამორა¬ლუ¬რი, ვერ შეეკამათება. ასევე იქ¬ცევა, დაახლოებით, დღევანდელი მოპასუხე – დღე¬ვანდელი პარლამენტი. სახელ¬დობრ, მოპასუხე იშველიებს მხოლოდ ერთ არგუ¬მენტს – რომ უცხოელთა მიერ საქართველოს მიწის შეძენის შეჩერების ნორ¬მა მხოლოდ დროებითია, ისიც – მოკლე¬ვა¬დი¬ა¬ნი, რის გამოც უცხოელის უფლების შელახვა არის à`არაინტენსიური~, ხოლო იმ დაბრკოლებებზე კანონის პასუხი, რომლებიც მდგო¬მარეობს კადასტრის ჯერჯე-რო¬ბით გაუმართაობაში, და ა.შ. – `პროპორ¬ციუ¬ლი~. პარლამენტს შეეძლო და ვალ-დებულიც იყო, რამდენადაც მიწის კანონ¬მდებ¬ლობა მხოლოდ მისი კომპე¬ტენ¬ციაა კონსტიტუციის თანახმად, ახალ კონ¬ტექს¬ტში და ახალ გარემოებათა მოხმო¬ბით დაესაბუთებინა ახლა, არსებულ მდგომარეობაში მიწის თავისუფალი ვაჭრობის კატასტროფული ხასიათი საქართვე¬ლოს სახელმწი¬ფოსათ¬ვის. სხვა სიტყვით: პარლამენტს შეუძლია კანონისმიერი რე¬გუ¬ლირების ახა¬ლი ფორმულრებები შემოიტანოს იმ საფუძველზე, რომ ჰორიზონტ¬ზე ახალი კატასტ¬როფული შედეგების კონტურები დავინახეთ. ინტელექტით სუსტი სასამართ¬ლოს კრიმინალური გემოვნების მოსათოკად კი ის კმარა, რომ მოპასუხემ ყველა საჭირო შემთხვევაში ექსპერტიზა მოითხოვოს. გარდა ამისა, პარლამენტი ვალ¬დებული იყო და დღესაც არის, რომ მოიაზროს და განახორციელოს საკანონ¬მდებ¬ლო ნაბიჯთა პაკეტი, რო-მე¬ლიც საკმარისი იქნება, რათა აღკვეთოს დაწყებუ¬ლი დივერსიის რეალიზაცია და გაღრმავება კრიმინალური ჯგუფის (შეთქმულების) მიერ, რომლებიც ცალსახად იმხი-ლებიან საქართველოს სახელმწიფოს ღალატში სხვა ეპიზოდებშიც (სახელ¬დობრ, სააკაშვილი და პაპუაშვილი) და თავის დღევან¬დელ ფუნქციებთან მისულნი არიან იმ პროცედურის გაუვლელად, რასაც დემოკ¬რატიულად არჩეული კანონიერი პარლამენტის მიერ დამტკიცება ეწოდება.
საქართველოს პარლამენტს ჰმართებდა და ჰმართებს ამავე არსე¬ბითი შინაარსის კანონი – საქართველოში მიწის მესაკუთრედ (მცირე გამო¬ნაკ¬ლისით) მხოლოდ საქართველოს მოქალაქის ყოფნის კანონი – ჩამოაყალიბოს და მიიღოს იმდენჯერ, სხვადასხვა სიტყვებითა და სხვადასხვა გარემოებათა დამოწ¬მებით, რამდენჯერაც მტე¬რი შეძლებს ამა თუ იმ ხროვის ხელით და ამა თუ იმ ხრიკით ამ ნორმის გაუქ¬მე¬ბას, როგორც ამჯერად შეძლო. მაიძულებელი გარემოებები მრა¬ვა¬ლია, ერთი¬მეორეზე ტრაგიკული, და ყველა მათგანი ბრძოლის საშუალებას იძ¬ლევა. მა¬გა¬ლი¬თად, არგუმენტს, რომ მიწის გაყიდვას საქართველოს მოსახლეობის შეცვლა მოსდევს, საქართველოს დექართველიზაცია მოსდევს, შეთქმულთა ვერც ერთი ჯგუ¬ფი, თუკი პარლამენტმა იბრძოლა, ვერ დაუპირისპირებს დებილები¬სათ¬ვის განკუთვნილ შეპასუხებას, `ეს საკმარისად მნიშვნელოვანი გარე¬მოე¬ბა და `საზოგა¬დოებ¬რივი საჭიროება~ არ არისო~. ასეთი გარემოებები მრავალია (იხ. ზე¬მოთ). პარალელურად, რა თქმა უნდა, პარლამენტმა უნდა შეიმუშავოს საკა¬ნონ¬მდებ¬ლო ცვლილებები დივერსიისა და ღალატის იმ ტიპის აღსაკვეთად, რომ¬ლის მაგალითი ახლა ვიხილეთ, ანუ კანონმდებლობითი წესით ბოლო უნდა მოუღოს
– საკონსტიტუციო სასამართლოს დაკომპლექტების არაგამჭვირვალობას და
– მისს სრულ თავისუფლებას `კონტროლირებისა და საპირწონეების~ (ცჰეკს ანდ ბალანცეს) მექანიზმის მოქმედებისაგან.

* * *
იმის თაობაზე, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს 2014 წლის 24 ივნისის დოკუმენტში გაიგივება 2012 წლის სარჩელის თემისა (უცხოელებისათვის მიწის საკუთრების აკრძალვა) და 2014 წლის სარჩელის თემისა (დროებითი მორატორიუ¬მის შეჩერება) იურიდიული ნონსენსია, დავიმოწმებთ მეცნიერულ პრესაში არსებულ პუბლიკაციას: (პ. კოღუაშვილი, ზ. ჯინჯოლავა, ან. ფირცხალაშვილი `კონსტიტუციის სწორად გააზრება სავალდებულოა – პირველ რიგში, მიწის საკითხში~. ჟურნ. `ეკონომიკა და ბიზნესი~, 2014, #5), რო¬მელ¬საც სავსებით ვეთანხ¬მებით. აქ ვკითხუ¬ლობთ:
„საქართველოს ახლად არჩეული პარლამენტი (2012, 01. 10) ვერ მიიღებდა იგივე შინაარსის გადაწყვეტილებას, რაც საკონსტიტუციო სასამართლომ გააუქმა. კანონმ¬დებ¬ლობის შემუშავებისთვის პარლამენტმა (2013 წლის 26 ივნისი) უცხოელებზე სასოფლო-სამეურნეო მიწის გასხვისება დროებით შეაჩერა. ფაქტობრივად, კანონმდებელმა დრო ით¬ხოვა ახალი (და არა იგივე) რეგულაციის შესაქმნელად. ამასთან, მთავრობას ექვსი თვის ვადაში (2014 წლის 31.12-მდე) უნდა უზრუნველეყო:
– სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ ერთინი სახელმწიფო პოლიტიკის შემუშავება მიწის რესურსების რაციონალურად გამოყენებისა და დაცვის მიზნით;
– სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ფონდის გამოყენებისა და დაცვის სახელ¬მწიფო რეგულირების განსაზღვრა;
– სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწასთან დაკავშირებული ურთიერთობების საჯა¬რო – სამართლებრივი მოწესრიგება;
– საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის კადასტრისა და მიწათმოწყობის ერთიანი სისტემის ორგანიზება სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთების საკადასატრო მონაცემების სრულყოფნის მიზნით.
სამწუხაროდ, დღეისთვის ამ გადაწყვეტილების თითქმის არცერთი პუნქტი არ არის შესრულებული, რადგან ქვეყანაში სასოფლო-სამეურნეო მიწის ფაქტობრივი მდგო¬მა¬რეობა გასული ხელისუფლების წყალობით „სამაგალითოდ“ იყო აღწერილი (2004 წლიდან საქარ¬თ-ველოში შეწყდა ყველაზე ძვირფასი ბუნებრივი სიმდიდრის – მიწის ერთიანი ბალანსის (ანუ, მიწის აღრიცხვის და კონტრო¬ლის) შედგენისა და დამუშავების აპრობირებული პრაქ¬ტიკა), ახალი საკანონმდებლო რეგულაციის შემუ¬შავების საშუალება საკონსტიტუციო სასამართლომ პარლამენტს არ მისცა.
2014 წლის 24 ივნისს საკონსტიტუციო სასამართლომ გადაწყვიტა, რომ მის მიერ 2012 წელს გაუქმებული ნორმისა და პარლამენტის მიერ კვლავ მიღებული ახალი ნორმის ში¬ნაარსი იდენტური იყო, ერთი და იგივე მიზანს ემსა¬ხუ¬რებოდა და შესაბამისად, არსე¬ბი-თი განხილვის გარეშე, განჩინებით, არაკონსტი¬ტუ¬ცი¬უ¬რად ცნო და ძალადაკარგუ¬ლად გამოაცხადა სადავო მორატორიუმი.
საკონსტიტუციო სასამართლოს განჩინება, რომელიც მორატორიუმის შინა¬არ¬სი¬სა და მის მიერ 2012 წელს გაუქმებული ძირითადი აკრძალვის შინაარსებრივ იდენტურობას ადგენს, სამართლებრივად სრული Nნონსენსია. სასამართლოს უნდა გაეთვალისწინებინა ორი მნიშვნელოვანი ფაქტორი: პირველი, გასხვისების აკრძალ¬ვის მიზანი მოცემულ საქმეებში ცალსახად სხვადასხვა იყო. თუ პირველ დავაში სახელმწიფო უკრძალავდა უცხოელებს სასოფლო-სამეურნეო მიწის ფლობას ქვეყ¬ნის ეკონომიკურ-სოციალური ინტე¬რე¬სიდან გამომდინარე, მეორე სადავო ნორმის მიზანი მხოლოდ ახალი საკანონმდებლო რეგულაციის შექმნა იყო, რომელიც თვის მხრივ უზრუნველყოფდა მიწის კადასტრისა და მიწათმოწყობის ერთიანი სისტემის ორგანიზებას საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე. და მეორე, სასამართლოს შეუძ¬ლებელია ვერ დაენახა „ხანგრძლივობის“ განსხვავება უცხო ქვეყნის მოქალაქის მიერ მიწის ფლობის სამუდამოდ აკრძალვასა და მის მხოლოდ დროებით შეჩერე¬ბას შორის. შესაბამისად, არამხოლოდ მიზანია სხვადასხვა ამ ორი ნორმისა, არამედ მათი მოქმედების ხანგრძლივობაც.“
საკონსტიტუციო სასამართლო კვლავ, ისევე როგორც თავის 2012 წლის გადა¬წყვე¬ტი-ლებაში, მიჰმართავს წინასწარგანზრახულ სიყალბეს (სავარაუდოდ) იმის იმედით, რომ მოპასუხე (პარლამენტი) მას ამ სიყალბეში არ ამხელს (და არა ვერ ამხელს). სახელდობრ, იმოწმებს რა კანონის ნორმას, სასამართლოს განჩინება გვეუბნება (სამოტივაციო ნაწილის აბზ. 3-4): „საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს შესახებ“ საქართველოს ორგანული კანონის 25- ე მუხლის 41 პუნქტის მიხედვით, თუ საკონსტიტუციო სასამართლო განმწესრიგებელ სხდომაზე დაადგენს, რომ სადავო ნორმატიული აქტი ან მისი ნაწილი შეიცავს იმავე შინაარსის ნორმებს, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართლომ უკვე ცნო არაკონსტიტუციურად, მას გამოაქვს განჩინება საქმის არსებითად განსახილველად მიუღებლობისა და სადავო აქტის ან მისი ნაწილის ძალადაკარგულად ცნობის შესახებ.
შესაბამისად, საკონსტიტუციო სასამართლომ წინამდებარე საქმეში, პირველ რიგში, უნდა გადაწყვიტოს სადავო ნორმა წარმოადგენს თუ არა იმავე შინაარსის ნორმას, რომელიც საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმმა 2012 წლის 26 ივნისის N3/1/512 გადაწყვეტილებით, საქმეზე „დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, არაკონსტიტუციურად ცნო”. სასამართლო ახორციელებს პატარა `სკუპს~ (`ლოგიკური სკუპის~ ტიპისას) და ციტატში ხსენებული `იგივეობის~ ნაცვლად `მსგავსე¬ბაზე~ მსჯელობას იწყებს იქვე, აბზ. 9):
,,საკონსტიტუციო სასამართლო განმარტავს, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევისას, ის ითვალისწინებს კონკრეტული საქ-მის გარემოებებს და ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში აფასებს, იმეორებს თუ არა ახალი ნორმა საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ წარსულში არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის შინაარსს. თუ საკონსტიტუციო სასამართლო მივა დასკვნამდე, რომ სადავოდ გამხდარი ნორმა შინაარსობრივად მსგავსია იმ ნორმისა, რომელიც საკონს¬ტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებით უკვე ცნობილ იქნა არაკონსტიტუციურად, იგი სადავო ნორმას არსებითი განხილვის გარეშე კონსტიტუციასთან შეუსაბამოდ ცნობს. ამასთან, საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ დადგენილი პრაქტიკის მიხედ¬ვით, ,,სადავო ნორმების მსგავსება არა მხოლოდ ფორმალური თვალსაზრისით უნდა შეფასდეს, არამედ იმ სამართლებრივი შედეგის მიხედვით, რომელიც შესაძლოა სადავო ნორმებს აერთიანებდეს” (საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 14 დეკემბრის N1/5/525 განჩინება საქმეზე „მოლდოვის მოქალაქე მარიანა კიკუ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“, II-11. ციტირებულია ზემოთაც).

იმის დასაბუთება, რომ იგივეობის (იდენტობის) მოთხოვნის ჩანაცვლება `მსგავსე¬ბის~ მოთხოვნით
ა) იურიდიულ დოკუმენტში მიუღებელია და რომ
ბ) ამგვარი ჩანაცვლება ტექსტის ავტორთა სრულებით მიუღებელი ლოგიკური გაუნათლებლობის სამხილია,
შეგვიძლია ვიხილოთ აქვე ზემოთ.
აბსურდული (და კანონსაწინააღმდეგო) წანამძღვარი, რომ კანონის მიერ მოთხოვნილი ან ნაგულისხმევი `იდენტობის~ (იგივეობის) ჩანაცვლება `მსგავსე¬ბით~ დასაშვებია, გასდევს 2014 წლის სასამართლოს გადაწყვეტილების საბოლოო ნაწილს გვერდების მანძილზე და განაპირობებს სასამართლოს ვრცელ ისევ და ისევ აბსურდულ მსჯელობებს, რომელთაც არ ახლავთ არავითარი მითითება რაგინდარა სახის საკანონმდებლო საფუძველზე. მათ შორის (იქვე, აბზ. 12-13):
,,შესაბამისად, სადავო ნორმის „დამძლევ ნორმად“ მიჩნევა და მისი არსებითი განხილვის გარეშე არაკონსტიტუციურად ცნობა, ნორმათა შორის არსებითი შინაა¬რ-სობრივი მსგავსების შემთხვევაშია დასაშვები, როდესაც სადავო ნორმა სასა¬მართლოს მიერ არაკონსტიტუციურად ცნობილი ნორმის მსგავსად, იწვევს იგივე კონსტი¬ტუ¬ციური უფლების შეზღუდვას, შეიცავს უფლების მზღუდავ მსგავს სამართ¬ლებრივ სა¬შუა¬ლებებს და იდენტურ სამართლებრივ შედეგს იწვევს. ამასთან, არ არსებობს სხვა ფაქტობრივი ან სამართლებრივი გარემოებები, რომლებიც სადავო ნორ¬მის ხელახალი შეფასების საფუძველს /წინაპირობას/ შექმნიდა.
სადავო ნორმის, საქმის განხილვის პროცესში წარმოდგენილი ინფორმაციის, მოსარ¬ჩე-ლისა და მოპასუხის არგუმენტების ანალიზი წარმოაჩენს მნიშვნელოვან მსგავსებებს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმებსა და წინამდებარე საქმეში სადავოდ გამხდარ ნორმას შორის. კერძოდ, ისევე როგორც პლენუ-მის გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად გამოცხადებული ნორმები, მოცემულ საქმეშიც სადავოდ გამხდარი ნორმა ზოგადად კრძალავს სასოფლო-სამეურნეო დანიშ-ნულების მიწაზე უცხოელის საკუთრების უფლებას. სადავო ნორმით განსაზღვრული აკრძალავა, მსგავსად წინა შემთხვევისა, ეხება ყველა კატეგორიის სასოფლო-სამეურნეო მიწას და წარმოადგენს ზოგად და აბსოლუტურ (თუმცა დროში შემოფარგლულ) აკრ-ძალვას. ამ კუთხით მასში არ არის მოცემული რაიმე განსხვავებული რეგული¬რებები. უფრო მეტიც, არაკონსტიტუციურად გამოცხადებული ნორმებისგან განსხვავებით, მოქმედი რეგულირება უფრო ამძიმებს უცხოელი ფიზიკური პირის მდგომარეობას, რად-გან არ იძლევა საშუალებას, რომ პირმა, თუნდაც დროებით, მემკვიდრეობით მიიღოს სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა საკუთრებაში. ამდენად, სადავო ნორ¬მაში მოცემული ქცევის წესი, არსებითად, იგივე შინაარსის შემცველია, როგორი ში¬ნა¬არსიც გააჩნდა საკონსტიტუციო სასამართლოს 2012 წლის 26 ივნისის N3/1/512 გადაწყვეტილებით არაკონსტიტუციურად ცნობილ ნორმებს.”

საყურადღებოა, რომ იმავე აზრობრივად აბსურდულსა და მიზამიმართულობით თაღლითურ ოპერაციას – იგივეობის (იდენტობის) მოთხოვნის ჩანაცვლებას `მსგავ¬სე¬ბის~ მოთხოვნით – სასამართლო აგრძელებს მაშინაც, როცა იმეორებს თავისი თაღ¬ლითობის მესამესა და ყველაზე მძიმე სახეს – უტიფრად ამტკიცებს, რომ სა¬ქართ¬ველოში მიწის განიავების პროცესის შეწყვეტის `აუცილებელი საზო¬გა¬დოებ¬რივი საჭიროება~ (კონსტიტუციის სიტყვებია) არ არსბობს, სახელდობრ, იგი ან `უმნიშვნელოა~ ან მისი კავშირი `ლეგიტიმურ მიზნებთან~ `ლოგიკურად~ `არ იკვე¬თება~. ამას სასამართლო იქმს მიუხედავად იმისა, რომ კანონის და მისი განმარ¬ტებითი ბარათის მიერ დამოწმებული საშიშროება ამჯერად შეუდარებლად უფრო მძი¬მეა, ვიდრე 2012 წელს იყო (იხ. ზემოთ ციტატში). აი, ამ არგუმენტაციის ამჯე¬რად, 2014 წლის ტექსტი (იქვე, აბზ. 14, 16):
„სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილებების შეტანის თაობაზე“ 2013 წლის 28 ივნისის N795-IIს საქართველოს კანონის პროექტის განმარტებით ბარათში აღნიშულია, რომ „დღევანდელი მდგომა¬რეო-ბით, არსებობს მიწების არარაციონალურად გასხვისების საფრთხე, რამაც შეიძლება უარყოფითი ზეგავლენა მოახდინოს სახელმწიფოს ეკონომიკურ უსაფრთხოებაზე, გარემოს დაცვასა და ქვეყნის უშიშროებაზე, ასევე, შესაძლოა მნიშვნელოვნად დააზარა-ლოს სოფლის ადგილობრივი მცხოვრებლები. აღნიშნული გარემოებებიდან გამომდი¬ნარე, განმარტებითი ბარათის თანახმად, მიზანშეწონილად იქნა მიჩნეული, გარკვეული პერიოდით, 2017 წლის 1 იანვრამდე, სახელმწიფოს მიერ შესაბამისი პოლიტიკის შემუ-შავე¬ბამდე, …. უცხოელებსა და უცხო ქვეყანაში რეგისტრირებულ იურიდიულ პირებს შეუჩერდეთ მიწებზე საკუთრების უფლების მოპოვება“. როგორც განმარტებითი ბარა¬თი-დან ირკვევა, აღნიშნული შეზღუდვის დაწესება თავდაპირველად 2017 წლის 1 იანვრამდე იგეგმებოდა, თუმცა სადავო ნორმის მოქმედების ვადა საბოლოოდ 2014 წლის 31 დეკემბრით განისაზღვრა. სწორედ ამ შინაარსით იქნა იგი გასაჩივრებული საკონსტიტუციო სასამართლოში. ამასთან, განმარტებით ბარათში ასევე აღნიშნულია, რომ „ამ უფლების გარკვეული ვადით შეზღუდვის მიზანს, წარმოადგენს სახელმწიფოს საჯარო ინტერესი, უზრუნველყოს მიწის რაციონალური გამოყენების საფუძველზე ორგანიზებული მეურნეობა და აგრარული სტრუქტურის გაუმჯობესება, ასევე, შესაბა-მისი სახელმწიფო პოლიტიკის შემუშავებამდე და საკადასტრო მონაცემების მოწესრი-გებამდე, თავიდან იქნეს აცილებული მიწების არარაციონალურად გასხვისება და იაფი მიწის უცხო ქვეყნის მოქალაქეების მიერ მასობრივი შესყიდვა”.
,,ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საკონსტიტუციო სასამართლო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხის მიერ დასახელებული ლეგიტიმური მიზნები, რომელთა უზრუნველყოფასაც სადავო ნორმა ემსახურება, არსებითად მსგავსია იმ მიზნებისა, რაც საქართველოს პარლამენტის წარმომადგენლის მიერ N512 კონსტი¬ტუცი¬უ-რი სარჩელის („დანიის მოქალაქე ჰეიკე ქრონქვისტი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ“) განხილვისას იქნა დასახელებული”.
სასამართლო თავის უფლებად რაცხს. ამ საშიშროების განხილვის თემის არ¬ა¬სოდეს აღარ დაუბრუნდეს (ეს თემა გამორიცხულად ჩათვალოს) იმ შემთხვევაშიც კი, თუ დამოწმებული საზოგადოებრივი საჭიროება ის იქნება, რომ საქართველოში N ან M აზიური ქვეყნიდან იმიგრანტმა მოსახლეობამ უკვე 49%-ს მიაღწია და, თუ პროცესი გაგრძელდება, იგი კანონიერი რეფერენდუმით იმ დიდი აზიური ქვეყნის 101-ე შტატი გახდება!
(ფრჩხილებში შევნიშნავთ, აქვე, რომ მოპასუხე, ანუ დღევანდელი პარლამენტი, თავისი ადვოკატის სახით ან წევრების სახით, ან მოსარჩელის მხარეზე იბრძვის, ან თავის არაკომპეტენტურობას ავლენს, როცა აცხადებს, რომ მისი დასახე¬ლე¬¬ბული `ლეგიტიმური მიზნები~ იგივეა, რაც 2012 წლის მოპასუხეს ჰქონდა. ამჟა¬მად ეს ასე არ არის. (აბზ. 16). ახალი გარემოება ის არის, რომ უცხოელთა მიწების ჯა¬¬¬მი გამრავალკეცებულია, დანარჩენი გარემოებები კი ისაა, რომ კანონის განმარტებაში შა¬ვით თეთრზე დაფიქსირებული საშიშროებები სხვაა და შარშანწინდელთან შედა¬რებით უფრო მძიმე.
მე-17 აბზაციდან დაწყებული და ქვემოთ სასამართლო ცდილობს იმის დამტ¬კი¬ცებას, რომ დროებითი ხასიათი დავის ახალი საგნისა – (2014 წლის დეკემბრამდე) უცხოელებზე მიწის მიყიდვის შეჩერებისა – არ კმარა იმის საფუძვლად, რომ კიდევ ერთხელ არსებით განხილვას დაექვემდებაროს საკითხი უცხოელებზე მიწის გაყიდვის შეზღუდვის ან აღკვეთის კონსტი¬ტუცი¬ურობის შესა¬ხებ. ეს მცდელობა აგებულია, როგორც მინიმუმი, ერთ აშკარად ყალბ წანა¬მძღვარზე მაინც. 2012 წელს უცხოელთა საკუთრების განსა¬ხილ-ველი შეზღუდვის გადაწყეტილების ერთ-ერთი აუცილებელი წანამძღვარია ის, რომ ყველა ის კონკრე¬¬ტუ¬ლი `აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროება~, (კონსტიტუციის სიტყვე¬ბია), რომელიც კანონის აზრით, აუცილებელს ხდის მიწაზე უცხოელთა საკუთრების შეზ¬ღუდვას ამა და ამა სახით, აღიარებულია არაუცილებლად (`არამნიშვნე¬ლოვ¬ნად~, `ლოგიკურად არდაკავშირე¬ბუ¬ლად~ შეზღუდვის რაობასთან) ცალცალკე, 2014 წლის საქმეში რამდენიმე¬თვი¬ა¬ნი მორატო¬რიუმის განმაპირობებელ `აუცილე¬ბელ საზოგა¬დოებ¬რივ საჭიროებად~ კი დასახელებულია სხვა გარემოება – სახელ¬მწიფოს მიერ თავისი შინაგანი ადმინისტრაციული მეურნეობის მოწესრიგების საჭიროება (კადასტრის განხორციელება და სხვა). მაშ რა ლოგიკით მსჯელობს სასამართლო, როცა უნდა ა, ბ და ც მოტივთა `უმნიშვნელობის~ დამტკიცების ბაზაზე (იგულისხმება – დინჯი, კვალიფიციური, მეცნიერულად გამართული დამტკი¬ცების, რაც, როგორც ვთქვით, არც 2012 წელს მომხდარა) დაასკვნას, რომ უმნიშვნელოა სხვა, 2014 წელს მოპა¬სუხის მიერ დასახელებული გარემოებე¬ბიც? სასამართლოს უფლება ჰქონდა ეს ახა¬ლი გარემოებაც განეხილა მისი არსებითობის თვალსაზრისით, მაგრამ არ ჰქონ¬და უფლება მისი (და აურაცხელი სხვა მომავალში აღმოჩენადი გარემოებების) არსებით განხილვაზე უარის თქმისა. ეს გახლავთ კიდევ ერთი იურიდიულად, ზნეობრივად და პოლიტიკურად მიუღებე¬ლი შემთხვევა `რქებით~ შეტევისა ჭეშმა¬რი¬ტების ფაქიზ კონსტრუქციაზე უპასუ¬ხის¬მგებ¬ლო და უპატიოსნი მოპასუხის – ამ შემთხვევაში, დღევანდელი პარლამენ¬ტის – ჩუმ-ჩუმი დახმარების იმედით. ამ მძიმე ბრალდების რეალურობის ილუსტრა¬ციისათვის საკმარისია განჩინების შემდეგი სიტყვები (აბზ. 41):
,, მოცემულ შემთხვევაშიც, მოპასუხემ ვერ წარმოადგინა არგუმენტაცია, რომელიც წარმოაჩენდა კავშირს უცხო ქვეყნის მოქალაქისთვის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენის აკრძალვასა და სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის აღრიცხვას ან სახელმწიფოს საკუთრებაში არსებული მიწის განკარგვის პოლიტიკის შემუშავებას შორის”.
მაგრამ ეს `კავშირი~ ამ შემთხვევაში იმდენად თვალსაჩინოა, რომ სასამართ¬ლო, რაგინდ დაბალი IQ-ს (`ინტელექტუალობის ხარისხის~) მქონე, ვალ¬დებული იყო, იგი საკუთარი გონებით დაენახა.
სასამართლოს ამ მანკიერი სტრატეგიის ბუნებრივი თანმხლებია ისეთი აბსურდული განმარტებები, როგორიცაა მაგ. აბზ. 22, რომელიც სასამართ¬ლოს აზრით, აღნიშნული მიზნის დამამდაბლებელი არგუმენტია: ,,კადასტრის დაზუს¬ტება, სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის სარგებლობის კრიტერიუმების განსაზღვრა და სახელმწიფო პოლიტიკის ჩამოყალიბება, თავისთავად, არ შეიძლება იქნეს განხილული როგორც თვითმყოფადი ლეგიტიმური საჯარო მიზანი. აღნიშნული ზომები/ქმედებები წარმოადგენს კონკრეტული მიზნის, საჯარო ინტერესის მიღწევის საშუალებებს.” (მიზნის მისაღწევი საშუალებაც მიზანია, თუმცა შუალედური, არათავისთავადი. ეს მეოთხეკლასელისთვის ცნობილია).
სახელმწიფოს წინააღმდეგ მიმართული ცინიზმის და ამავე დროს აბსურდის ზეიმია დოკუმენტის სამოტივაციო ნაწილის 23-24-ე აბზაცები. ცინიზმი ის არის, რომ სახელმწიფოს `ეკონომიური უსაფრთხოება~ და `სახელმწიფო უშიშროება~ არის ის `არსებითად იდენტური მიზნები~, რომლებიც საკონსტიტუციო სასამართ¬ლომ, თავისი აზრით, სამუდამოდ ამხილა, როგორც არასაკმარისად მნიშვნელოვანი მოტივები მიწის გაყიდვის პროცესის რეგულირების ამოცანის კონტექსტში, რომ¬ლე¬ბიც რაიმე `აუცილებელი საზოგადოებ¬რივი საჭიროების~ სტატუსს ვერ დაიმსახურებენ. აბსურდი კი (სახელ¬დობრ, იურიდიული აბსურდი) ისაა, რომ `არ¬სე¬ბითად იდენტური~ და `არსებითად მსგავსი~ კვლავ გაიგივებულია და ეს უწიგ¬ნური გაიგივება განჩინებას საფუძვლად ედება, როგორც ერთ-ერთი წანამძ¬ღვა¬რი.
დასასრულ, უნდა აღინიშნოს, რომ 2014 წლის პროცესის მოსარჩელე ვერ მიეკუთვნება ინტელექტუალურად წონადი პირების რიცხვს, რომელთაც შესაძ¬ლებლობა აქვთ, ბუნებისაგან ბოძებული, რომ საქართველოს კანონმდებლობის კორექციას შეეწიონ. ეს ცალსახად ჩანს იქიდან, რომ თავის თავხედურ პრეტენ¬ზიაში, იგი უცხოელთათვის საქართველოს მიწის შეძენის უფლების შეზღუდვის საწინააღმდეგოდ იმოწმებს კონსტიტუციის მე-14 მუხლს, თუმცა ამ მუხლის მკაფიო ჩამონათვალში, თუ რის განურჩევლად ვართ ადამიანები თანაწორნი, მოქალაქეობა არ არის და ვერ იქნება.

V. საერთო დასკვნა

I. როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოს ორივე დოკუმენტის ანალიზმა გვიჩვენა, ამ სასამართლოს მიერ მიწის უცხოელებისათვის მიყიდვის შეზღუდვისა და აკრძალვისაკენ მიმართული ყველა საკანონმდებლო ნორმის ანტიკონ¬სტი¬ტუციურად ცნობის ორივე ეს აქტი არის მიზანმიმართული და ამავე დროს უწიგნური (შეცდომებსა და ულოგიკობაზე აგებული) დივერსია საქართველოს სა¬ხელ¬მ¬წიფოსა და ქართველი ერის მომავლის წინააღმდეგ. მოპასუხეთა (საქართვე¬ლოს 2012 წლის პარლამენტისა და დღევანდელი პარლამენტის) მოქმედება ორსავე სასამართლო პროცესში (2012 და 2014 წ.წ.) არის ამოცანისადმი არაადექვატური როგორც პასიურობის (მასალის მიზანმიმართულად არასრული მოხმობის), ისე მთა¬ვარ, გამანადგურებელ კონტრარგუმენტთა და არგუმენტთა არგამოყენების მხრივ. დღევანდელმა პარლამენტმა, კერძოდ, შეარჩინა საკონსტიტუციო სასა¬მართ¬ლოს უხეში ულოგიკობები და კანონდარღვევები პროცესუალურის ჩათვლით. დღეს პარლამენტი, რომელსაც სპიკერი სპეციალობით იურისტი ჰყავს, ვალდებულია
1. იქიდან გამომდინარე, რომ
– გამოჩნდა და გაცნობიერდა ახალი კატასტროფული შედეგები, რომლებიც გარდუვალად მოჰყვება საქართველოს მიწის უცხოელებზე გაყიდვის ფართოდ გაშლილ პროცესს, და,
– როგორც გამოირკვა, მიწის უცხოელებზე გაყიდვის შეზღუდვისა და აკრძალვის პრაქტიკა, რეალურად, უფართოესად გავრცელებულია მსოფლიოს დემოკრატიული ქვეყნების კანონმდებლობაში,
შეიმუშაოს და მიიღოს ახალი საკანონმდებლო ნორმები, რომლებიც დაიცავენ საქართველოს მიწას განიავებისაგან, და დააკანონოს ეს ნორმები.
2. საკონსტიტუციო სასამართლოს მხრიდან ხსენებული ახალი მარეგუ¬ლი¬რე¬ბელი ნორმების არაკონსტიტუციურად ჩათვლის მცდელობის (ანუ ახალი სასამართლო პროცესის) შემთხვევაში სასამართლოს მოსთხოვოს მეცნიერული ექსპერტიზის დანიშვნა
– ამა და ამ კონკრეტული კანონმდებლობითი ვითარების მოსალოდნელი ეკონომიკური (მიწათსარგებლობითი და მიწათმფლობელობითი) შედეგების შესახებ
– ხსენებულ მიწათსარგებლობით და მიწათმფლობელობით სავარაუდოდ განპირობებულ სოცია¬ლუ¬რ, დემოგრაფიულ, სტრატეგიულ, გეოსტრატეგიულ და სასურსათო უსაფრთ¬ხო¬ე¬ბასთან დაკავშირებულ შედეგთა შესახებ
– აღნიშნული შედეგების სოციოფსიქოლოგიური შედეგების შესახებ.
იქიდან გამომდინარე, რომ საკონსტიტუციო სასამართლოსათვის მინიჭებული განუკითხაობის უფლებები, რომლებიც, თავისი სიფართოვითა და მნიშვნელობით, მოითხოვს შესაბამისი პირადი შემადგენლობის განსაზღვრას საერთო-სახალხო რეფერენდუმის დონეზე, ექსპერტიზის დანიშვნა უნდა მოხდეს გამჭვირვალედ (ღიად) და მისი დაკომპლექტება უნდა მოხდეს საზოგადოებისათვის სანდო პირთა მონაწილეობით, აგრეთვე მასში უნდა შევიდნენ საზოგადოებისათვის სანდო პირე¬ბიც.
3. პარლამენტი ვალდებულია, შეიმუშაოს და დააკანონოს საკონსტიტუციო სასამართლოს იმპიჩმენტის უფლება და პროცედურა
4. პარლამენტი ვალდებულია, ამომწურავად შეისწავლოს საკონსტიტუციო სასამართლო მხრიდან (და ცალკე – მისი თავმჯდომარის მხრიდან) ჩადენილი სახელ-მწიფოს ღალატის საკითხი, რისი ფაქტიც (ამ ღალატისა) ყოფილ პარლამენ¬ტარ¬თა წინამდებარე მიმართვაში გამოთქმულია ეჭვის სახით.
5. პარლამენტი ვალდებულია, ახალი, რაციონალური განსაზღვრა მოიფიქროს და დააკანონოს საკონსტიტუციო სასამართლოს უფლებამოსილებათათვის და მისი პირადი შემადგენლობის დაკომპლექტებისათვის, რითაც გამოირიცხება შემთხვე¬ვით (არაგამჭ-ვირვალედ განსაზღვრულ) პიროვნებათა (ამჟამად უსაზღვრო) უფლებამო¬სი¬¬ლებები საქართველოს სახელმწიფოებრივ ინტერესთა სამართლებრივი ხელყოფის სფეროში.
თუ პარლამენტი თავისი ამ პირდაპირი მოვალეობების შესრულებაზე უარს ამბობს, ეს იქნება ერთ-ერთი უმძიმეს საბუთთაგანი, რომელთა ძალითაც საქართ¬ველოში აუცილებელია დაუყოვნებლივ ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატა¬რება გაეროს მიერ (რისთვისაც საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან მიმართ¬ვა, წესდების მიხედვით, საკმარისი საფუძველია).
II. საქართველოს პრეზიდენტი ვალდებულია, თავისი უფლებამოსილებები (კანონ¬მ-დებლობითი ინიციატივის ჩათვლით) გამოიყენოს აღნიშნული სასიცოცხ¬ლოდ აუცილებელი ნაბიჯების განსახორციელებლად.
III. საქართველოს პროკურატურა, ჩვენის აზრით, ვალდებულია სკრუპუ¬ლო¬ზუ¬რად გამოიძიოს კანონ¬მდებლობის ნორმათა (მათ შორის პროცესუალურთა) ზემოხ¬სე¬ნებული დარღვევები და ზემოხსენებული სახელმწიფო ღალატის შემდგარობა-არ¬შემდ¬გარობის საკითხი.
IV. საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო, ჩვენის აზრით, პასუხისმგებელია, გარკვეულწილად, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოქმედების კა¬ნონ-შესაბამისობაზე მისი იურიდიული ფორმის მხრივ და მიმართულებაზე მისი შინაარსის მხრივ, ამიტომ რეაგირება ჰმართებს წინამდებარე მიმართვაზე, როგორც სიგნალზე.
საქართველოს პარლამენტის 1992-1995 წ.წ. მოწვევის წევრები:
ნათაძე ნოდარი
კოღუაშვილი პაატა
დიხამინჯია თენგიზი
დიასამიძე თამაზი
შაშიაშვილი თემური
კვანჭილაშვილი მალხაზი
პაატაშვილი თედო
კორძაძე გიზო
შენგელაია ელდარი
ასათიანი აკაკი
გიორგაძე მამუკა
ნიკოლაიშილი გელა
ღარიბაშვილი ქართლოსი
დევდარიანი ნანა
მარშანია ადა
გვაზავა გიორგი
ჟორჟოლიანი თემური
იოსელიანი არჩილი
კობახიძე გია
ოთარაშვილი ვაჟა
ნანეიშვილი მიხეილი
ჯიბუტი მიხეილი
წითლანაძე გიორგი
ნათელაშვილი შალვა
ბახტაძე დემური
ვეფხვაძე ნოდარი
ზუმბაძე გიორგი
სხირტლაძე როსტომი
როგავა გაიოზი
ფაღავა ლევანი
ქაშაკაშვილი ამირანი
ჭინჭარაული გიორგი
ჯოჯუა გრიგოლი
შელია გურამი
ცინცაძე თამაზი
ვაშაკიძე ვალერი
კახაძე კახა
ბუზალაძე ვასილი
ანდრიაძე ზურაბი
მესხი ლევანი
სანადირაძე გურამი
ობგაძე თამაზი
ლოლაძე ანდრო
გონაშვილი ნიკო
წერეთელი ირაკლი
სუმბათაშვილი თემური
ჩხეიძე თამარი
ჩხეიძე პაატა
თირქია ლედი
იორამაშვილი გივი
კალანდია გენო
ლიპარტელიანი როინი
ჩარკვიანი ჯანსუღი
ჭელიძე ივერი
ცინდელიანი ლია
წოწონავა ანზორი
შენგელია ზურაბი
მელქაძე ოთარი
ძაბირაძე ვახტანგი
გაჩეჩილაძე გიორგი
ნადარაია ნუგზარი
რუხაძე სერგო

ხელის მოწერა გრძელდება

დანართი

სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის კანონმდებლობის
პრეცედენტები თანამედროვე მსოფლიოში
ავსტრია
ავსტრიაში უცხოელთა მიერ მიწის შეძენა რეგულირდება ცალკეული მიწების კანონებით. მაგალითად, ერთ–ერთი მიწის (ბურგერლანდის) “კანონით უცხოელის მიერ უძრავი ქონების შეძენის შესახებ” უცხოელი უძრავი ქონების შეძენისათვის საჭიროებს ნებართვას (§13). ნებართვა კი, თავის მხრივ, შეიძლება მიღებული იქნეს, თუ „სახელმწიფოებრივ–პოლიტიკური“ ინტერესები არ იქნება შელახული და თუ საამისოდ არსებობს მიწის (ბურგერლანდის) ეკონომიკური, სოციალური თუ კულტურული ინტერესი:
• უცხოელი ავსტრიის ტერიტორიაზე მინიმუმ 10 წელი ლეგალურად, კანონიერად იმყოფება და მისი შენაძენით მნიშვნელოვანი ეკონომიკური, სოციალური, კულტურული ან სხვა საჯარო ინტერესი არ ილახება.
თუ უცხოელს (და მათ შორის არ მოიაზრებიან ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოთა მოქალაქეები) ნაყოფიერი, სასოფლო–სამეურნეო მიწის შეძენა სურს, ის ზემოთ მოცემულ ნებართვასთან ერთად საჭიროებს ნებართვას, რომელიც გაიცემა სპეციალური კომისიის მიერ (Gრუნდვერკეჰრსკომმისსიონ) (§8).
დაახლოებით იგივე რეგულირებაა ავსტრიის სხვა მიწების კანონმდებლობებითაც, როგორიცაა მაგალითად, ობეროსტერრეიხის კანონმდებლობა. ის ითვალისწინებს, რომ უცხოელის მიერ ყოველგვარი ქონების შეძენა (ყიდვით, ჩუქებით ან გაცვლით) არ საჭიროებს ნებართვას. მაგრამ უცხოელის მიერ სასოფლო–სამეურნეო მიწის (1 ჰექტარზე მეტის) არა თუ შეძენა, არამედ იჯარით აღებაც კი საჭიროებს სპეციალურ ნებართვას.
უძრავ ქონებაზე საკუთრების შეძენის ნებართვა იმ შემთხვევაში შეუძლია უცხოელმა მიიღოს, თუ:
• ის აკმაყოფილებს იმ პირობებს, რომელსაც საკუთრების შეძენისას ქვეყნის მოქალაქეც უნდა აკმაყოფილებდეს,
• თუ არ იქნება შელახული ავსტრიის კულტურული, სოციალურ-პოლიტიკური და საჯარო ინტერესი ან უშიშროება,
• სახელმწიფოებრივ-პოლიტიკური ინტერესები არ იქნება შელახული.
უცხოელთა მიერ მიწის შეძენის შესახებ ავსტრიის ყველა ფედერაციულ ერთეულში ვხვდებით მსგავს რეგულირებას.

დანია
დანიის კანონმდებლობის შესაბამისად, მიუხედავად მისი გარეგნული ლიბერალური ხასიათისა, ქონების შეძენა საკმაოდ რთული და ხანგრძლივი პროცესია. ქონების შეძენა განსაკუთრებით რთულია არარეზიდენტებისათვის. მათ დანიაში არ შეუძლიათ შეიძინონ ქონება გარდა შემთხვევებისა, როდესაც:
• ისინი არიან ევროკავშირის სხვა წევრი სახელმწიფოების მოქალაქეები და იურიდიული პირები და მუშაობენ ან საქმიანობენ დანიაში;
• ისინი არიან არაევროკავშირის რომელიმე სახელმწიფოს მოქალაქეები და უკანასკნელი 5 წლის განმავლობაში დარეგისტრირებულნი არიან დანიაში, როგორც მუდმივი რეზიდენტები;
• აქვთ მოპოვებული შესაბამისი ნებართვა დანიის იუსტიციის სამინისტროსგან.
მაგალითად, თუ დანიაში ჩასულია სხვა ქვეყნის მოქალაქე ან იურიდიული პირი და მას უკანასკნელი 5 წლის განმავლობაში ამ ქვეყანაში მუდმივი ცხოვრების დამადასტურებელი რეგისტრაცია არა აქვს, დანიის იუსტიციის სამინისტროს შესაბამისი ნებართვის გარეშე ის მიწას ვერ შეიძენს. თუ ვიგულისხმებთ, რომ ასეთ შემთხვევაში იუსტიციის სამინისტრო ნებართვას არ გასცემს, მაშინ საერთოდაც ვერ შეიძენს.
დანიის კანონმდებლობა განსაკუთრებით მკაცრია საზაფხულო დასასვენებელი სახლების შეძენასთან დაკავშირებით. ეს განსაკუთრებით თვალშისაცემია პოპულარულ და სტრატეგიულად მნიშვნელოვან ზღვის სანაპიროზე, სადაც მოქმედი სპეციალური შემზღუდავი წესები „ანტიგერმანულ წესებადაა“ ცნობილი. ალბათ, მარტივი გასაგებია, რომ ეს რეგულაციები შემუშავებულია გერმანელების მიერ სანაპირო ზოლში საკუთრების შეძენის შესაზღუდავად.
შვეიცარია
უცხოელების მიერ შვეიცარიაში მიწის შეძენა დაშვებულია, თუმცა მხოლოდ ნებართვის აღების პირობით. შვეიცარიის ფედერალური კანონი უცხოელთა მიერ მიწის შეძენის შესახებ პირველი მუხლით ადგენს ამ კანონის მიზანს. ეს არის: „უცხოეთში მცხოვრებთა მიერ შვეიცარიის მიწის შეძენის შეზღუდვა, რათა თავიდან იქნეს აცილებული შვეიცარული მიწის „გაუცხოება“. ამ კანონით შეზღუდვები ძირითადად იმ პირებზე წესდება, რომლებიც უცხოეთში ცხოვრობენ, და არა იმ უცხოელებზე, რომლებიც შვეიცარიაში კანონიერად ცხოვრობენ.
საინტერესოა, რომ კანონის მე-5 მუხლის `ც~ პუნქტით გამოყოფილნი არიან უცხოეთში მცხოვრები ის პირები, რომლებსაც ამა თუ იმ ქვეყანაში „განსაკუთრებით კარგი“ მდგომარეობა აქვთ. მე-6 მუხლი კი იქვე განმარტავს, თუ რა მოიაზრება „განსაკუთრებით კარგ“ მდგომარეობაში. ამ განმარტების თანახმად, აქ იგულისხმებიან ფინანსურად განსაკუთრებით კარგი მდგომარეობის უცხოელები ან რომელიმე ქვეყანაში საარჩევნო ხმათა უმრავლესობის მფლობელნი, ან კიდევ რაიმე სხვა განსაკუთრებული სტატუსის მატარებელი ადამიანები. კანონით მათზე ნებართვის გაცემა შესაძლებელია. მაგრამ კანონი ამ ადამიანებს განსაკუთრებულ კატეგორიად განიხილავს.

ლატვია
ლატვიის მიწის პრივატიზების კანონმდებლობის შესაბამისად ევროკავშირის არაწევრ სახელმწიფოს მოქალაქეებს და იურიდიულ პირებს მიწა და ტყე არ შეუძლიათ შეიძინონ.
თურქეთი
თურქეთის კანონმდებლობით უცხოელზე გაყიდული თურქეთის მიწა მთლიანობაში არ უნდა აღემატებოდეს 2.5 ჰექტარს. (გაზრდა, გამონაკლის შემთხვევებში, მაქსიმუმ 30 ჰექტრამდე არის შესაძლებელი). მემკვიდრეობით მიღებულ მიწაზე არ არსებობს შეზღუდვა.
არგენტინა
ახალი საკანონმდებლო ცვლილებების საფუძველზე არგენტინაში განსაზღვრულია ნაყოფიერი მიწის ტერიტორიის ის ოდენობა, რომელიც შესაძლებელია, რომ შეიძინონ უცხოელებმა და იმ იურიდიულმა პირებმა, რომელთა 51 % არის უცხოელთა ხელში (მხოლოდ 1000 ჰექტარი). უცხოელთა საკუთრებაში შეიძლება იყოს არგენტინის მთლიანი ტერიტორიის მაქსიმუმ 20%. არგენტინის პრეზიდენტი ქრისტინა ფერნანდეს დე ქირხნერი თავისი კანონპროექტით მიწის უცხოელთა საკუთრებაში გადაცემის შემოფარგვლის აუცილებლობას შემდეგნაირად ასაბუთებდა: „არგენტინა არაა პირველი ქვეყანა, რომელიც მსგავს რეგულირებას აწესებს. ასეთივე რეგულირებები აქვთ ბრაზილიას, კანადას, აშშ-ს და საფრანგეთს. შეზღუდვა დაწესებული აქვთ ასევე სხვა განვითარებულ ქვეყნებს“. სამხრეთ ამერიკის ქვეყნებში განვითარებული ეს ტენდენცია ძირითადად იმაზეა დაფუძნებული, რომ მიწის რესურსი ამოწურვადია და მისი უცხოელების ხელში გადასვლა სახელმწიფოს ეკონომიკურ და პოლიტიკურ ინტერესებზე უარყოფითად მოქმედებს.
გერმანია
გერმანიის კანონმდებლობით უცხოელებს მიწის საკუთრებაში შეძენასთნ დაკავშირებით იგივე შეზღუდვები აქვთ, როგორიც გერმანიის მოქალაქეებს. სასოფლო-სამეურნეო მიწის შეძენისთვის აუცილებელია განცხადების წარდგენა, რომელშიც აღწერილი და დასაბუთებული უნდა იყოს სასოფლო-სამეურნეო მიწის განვითარების გეგმა, და ასევე ის წინაპირობა, რომ ფიზიკური პირი, რომელიც საკუთრებაში იძენს მიწის ნაკვეთს, უნდა იყოს 18 წლის, მიუხედავად იმისა, იქნება ის უცხოელი თუ გერმანიის მოქალაქე. გერმანიაში საკმაოდ ფრთხილია მიდგომა სასოფლო სამეურნეო მიწის არასათანადო გამოყენებასთან დაკავშირებით ნებისმიერის – მოქალაქის თუ არამოქალაქის – მიერ. ამიტომაც ასეთი ნებართვის მოპოვება სპეციალური კომისიის თანხმობის გარეშე შეუძლებელია.
რუმინეთი
მოქალაქეობის არმქონე პირებს, უცხოელ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს რუმინეთში მიწის შეძენა მხოლოდ საერთაშორისო ხელშეკრულებით განსაზღვრული წესის შესაბამისად, აუცილებლად ნაცვალგების პრინციპით შეუძლიათ.
ეს ნიშნავს, რომ რუმინეთშიც უცხოელის მიერ მიწის, მათ შორის – სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენა შესაძლებელია ქვეყნებს შორის შესაბამისი საერთაშორისო ხელშეკრულების არსებობის შემთხვევაში და ისიც მხოლოდ იმ პირობის გათვალისწინებით, თუ მეორე ქვეყანაც რუმინეთის მოქალაქეებს ანალოგიურ უფლებას მისცემს.
დღევანდელი მდგომარეობით რუმინეთში ევროკავშირის სახელმწიფოთა მოქალაქეებს, რომლებსაც თავიანთი საცხოვრებელი ადგილი აქვთ რუმინეთში, და იურიდიულ პირებს, რომლებიც რუმინეთში არიან რეგისტრირებულნი, სასოფლო-სამეურნეო მიწის შესაძენად აქვთ იგივე უფლებები, რაც რუმინეთის მოქალაქეებს. იმ „ევროკავშირის უცხოელებს“ კი, რომლებიც რუმინეთში არ ცხოვრობენ, რუმინეთში მიწის შეძენა შეუძლიათ მხოლოდ ნებართვის მიღების შემთხვევაში.
ევროკავშირის ქვეყნების გარდა, სხვა უცხოელებისთვის რეგულირება არ შეცვლილა. მათ ისევე, როგორც 2007 წლამდე (რუმინეთის ევროკავშირში გაწევრიანებამდე), არა აქვთ უფლება შეიძინონ რუმინეთში მიწის ნაკვეთი.
რუსეთი
რუსეთში სულ არის დაახლოებით 400 მილიონი ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა. აქედან 129 მილიონი კერძო საკუთრებაშია, დანარჩენი კი სახელმწიფოს საკუთრებაში რჩება. 2006 წლამდე რუსეთში არსებობდა აკრძალვა სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შესყიდვაზე უცხოელი ფიზიკური და იურიდიული პირების მიერ. ვინაიდან რუსეთში ძალიან დიდი გამოუყენებელი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაა, 2006 წელს გაუქმდა მსგავსი აკრძალვა უცხოელებზე. თეორიულად უცხოელს შეუძლია იყიდოს რუსეთში სასოფლო სამეურნეო მიწა იმ შეზღუდვების გათვალისწინებით, რომლებიც ასევე ქვეყნის მოქალაქეზე ვრცელდება. მაგალითად, ფედერაციის სუბიექტების კომპეტენციაა, დაადგინონ მაქსიმუმი იმ მიწისა, რომელიც შეუძლია საკუთრებაში შეიძინოს ერთმა ფიზიკურმა ან იურიდიულმა პირმა.
როგორც ჩანს, ზოგადი შეზღუდვა სასოფლო სამეურნეო მიწის უცხოელთა მიერ საკუთრებაში შეძენისა რუსეთის კანონმდებლობით არ არსებობს, გარდა ერთი გამონაკლისისა: აკრძალულია რუსეთის სასაზღვრო ტერიტორიასთან არსებული სასოფლო სამეურნეო მიწის უცხოელებზე გასხვისება. ასეთი ტერიტორიების ზუსტი დასახელება რამდენიმე წელი უცნობი იყო. მაგრამ რუსეთის პრეზიდენტის 2011 წლის 9 იანვრის ბრძანებით განისაზღვრა ის ტერიტორიები, რომელიც ექცეოდა უცხოელებისთვის შესასყიდად აკრძალულ ტერიტორიების ნუსხაში. საკმაოდ გრძელ სიაში აღმოჩნდა რუსეთის 380 რეგიონალური ქვედანაყოფი. მათ შორისაა შორეული აღმოსავლეთის და ციმბირის ტერიტორიული საზღვრები, ასევე ქალაქი კალინინგრადი და მის ახლოს მდებარე სასოფლო-სამეურნეო მიწები და არასასოფლო-სამეურნეო მიწები. უცხოელებს ეკრძალებათ ასევე უკრაინასთან მოსაზღვრე ქალაქ ბელგოროდის მიმდებარე ტერიტორიებისა და, რა თქმა უნდა, ქალაქი სოჭისა და აზოვის ზღვასთან მოსაზღვრე ტერიტორიების მიმდებარე მიწების შეძენა. გრძელ ჩამონათვალში გვხდება ასევე აკრძალვა კრასნოდარის და მთლიანი კავკასიის რეგიონის მიმდებარე ტერიტორიებზე არსებულ სასოფლო სამეურნეო მიწებზე.
უკრაინა
უცხოელი ინვესტორებისთვის საინტერესოა უკრაინის ნაყოფიერი მიწები. უკრაინაში 32 მილიონი ჰექტარი სასოფლო-სამეურნეო მიწაა. მიუხედავად იმისა, რომ მიწის ზოგიერთი ნაწილი რადიაციულად დასხივებული იყო, უკრაინული მიწები მაინც ძალიან ნაყოფიერად ითვლება. ამიტომაც ბუნებრივია უცხოელთა ინტერესი ამ მიწების შეძენაზე. სწორედ ამან გამოიწვია უკრაინაში მიწის მორატორიუმის შემოღება, რომელიც 2012 წლის ბოლომდე კრძალავდა მიწის გაყიდვას. უკრაინაში არ არის დაშვებული უცხო ქვეყნის ფიზიკური პირების მიერ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენა, თუმცა აქაც მოქმედებს იურიდიული პირის დარეგისტრირების გზით მიწის შესყიდვის სქემები. შესაძლებელია 50 წლიანი იჯარის გაფორმებაც. უკრაინელ მოქალაქეებსა და იურიდიულ პირებს მიწა აქვთ იჯარით (50 წ-მდე). ასევე იჯარით აქვთ უკრაინული მიწის 17 მილიონი ჰექტარი უცხოურ ფირმებს.

მოლდოვა
მოლდოვას რესპუბლიკის შემთხვევაშიც არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენა შეუძლია ნებისმიერ პირს – მოქალაქეს, არამოქალაქეს, ფიზიკურ თუ იურიდიულ პირს. რაც შეეხება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწას, აქ გამონაკლისია დაშვებული მოქალაქეობის არმქონე პირებსა და უცხო ქვეყნის იურიდიულ პირებზე. მოლდოვის კანონმდებლობის შესაბამისად, ამ უკანასკნელთ არა აქვთ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შესყიდვის უფლება.
ბულგარეთი
ბულგარეთის შემთხვევა ჩვენთვის საინტერესოა, რადგან ეს ქვეყანა ბუნებრივი და ინფრასტრუქტურული პირობებით ჩვენი მსგავსია. აქ უცხოელ მოქალაქეებს შეუძლიათ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის შეძენა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ისინი ბულგარეთში დაარეგისტრირებენ შეზღუდული პასუხისმგებლობის კომპანიას. ეს რეგულაცია უცხოელ (არამოქალაქე) ფიზიკურ პირებს მიწის პირდაპირ შეძენას უზღუდავს, თუმცა იურიდიული პირის დაფუძნების შემდგომ ეს საკმაოდ მარტივი ხდება.
აღნიშნული რეგულირება ძალიან წააგავს საქართველოში საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების ძალაში შესვლამდე არსებულ ვითარებას.
მოქალაქეობის არმქონე პირებს, უცხოელ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს ბულგარეთში მიწის შეძენა მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეუძლიათ: თუ ისინი იმ ქვეყნის მოქალაქეები არიან, რომელთანაც ბულგარეთს 2007 წლის 1 იანვრის შემდეგ შესაბამისი საერთაშორისო ხელშეკრულება აქვს დადებული; თუ ქონებას მიიღებს მემკვიდრეობით; თუ არის ევროკავშირის მოქალაქე, რომელსაც აქვს მუდმივი ადგილსამყოფელი ბულგარეთში; თუ არის ევროკავშირის თვითდასაქმებული ფერმერი და მიწას ბულგარეთში დასასახლებლად და სამუშაოდ ყიდულობს.
მნიშვნელოვანია, რომ ევროკავშირის ქვეყნებისთვის არსებობს ლიბერალური და „შინაურული“ რეგულირება, ხოლო არაწევრი ქვეყნებისათვის ცალსახად მოქმედებს ზემოთ მოცემული შეზღუდვები და მათ თავისი სახელით ფაქტობრივად არ შეუძლიათ სასოფლო-სამეურნეო მიწის შეძენა.
უნგრეთი
უნგრეთის საკონსტიტუციო სასამართლომ მიწის უცხოელთა საკუთრებაში ქონის შესახებ სულ 4 გადაწყვეტილება მიიღო. თავის ერთ-ერთ გადაწყვეტილებაში მან განმარტა მიწის საკუთრების ფუნქციები, რათა დაესაბუთებინა ის შეზღუდვები, რომლებიც მიწის შეძენასთან დაკავშირებით არსებობდა.
უნგრეთის საკონსტიტუციო სასამართლო მიწას ხედავს, როგორც საკუთრების განსაკუთრებულ ობიექტს, და, შესაბამისად, მასთან განსაკუთრებული სამართლებრივი დამოკიდებულება უნდა არსებობდეს. ის განსაკუთრებით აღნიშნავს, რომ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის მხოლოდ მცირე რესურსი არსებობს და ის სხვა ღირებულებებით შეუცლელია. ამიტომ მიწის საკუთრების შეზღუდვის ლეგიტიმური მიზანი არის საჯარო ინტერესი. სასამართლოს აზრით, ტყეები და ნაყოფიერი მიწები ისტორიულად ერთობლივად, კოლექტიურად გამოიყენებოდა. ამიტომაც, მისი აზრით, ისტორიიდან მოყოლებული, ნაყოფიერ მიწებზე, ისევე როგორც ტყეზე, საჯარო ინტერესი დღესაც არსებობს. უნგრეთის საკონსტიტუციო სასამართლომ უცხოელებისადმი მიმართული შეზღუდვა მიწის საკუთრებაში შეძენისა ლეგიტიმურად ჩათვალა.
ბულგარეთისა და უკრაინის მსგავსი მორატორიუმი მოქმედებდა უნგრეთშიც.
ზოგადად ევროკავშირი, აშშ და სხვ.

ევროკავშირის რიგ ქვეყნებში სახელმწიფო დონეზე (ირლანდია, ჩეხეთი) იკრძალება ან იზღუდება სასოფლო-სამეურნეო მიწის უცხო ქვეყ¬ნის მოქალაქეებისთვის ან არარეზიდენტი იურიდიული პირებისათვის გადაცემა. მსგავსი დამოკიდებულებაა ამ საკითხისადმი თურქეთში, ავსტრიაში, იაპონიაში, ისლანდიაში, ახალ ზელანდიაში, მექსიკაში, აშშ-ში, კანადასა და ავსტრალიაში. პოლონეთში სანებართვო სისტემა მოქმედებს. დანიაში ერთ პირს უფლება არ აქვს ჰქონდეს 2 ნაკვეთზე მეტი 24 ჰა საერთო ფართობით, ამასთან, ნაკვეთებს შორის მანძილი არ უნდა აღემატებოდეს 20 კილომეტრს. თუ მაინც არსებობს მოთხოვნა, ვინმეს ჰქონდეს 24 ჰა-ზე მეტი, მაშინ საკითხს მთავრობა იხილავს. მიწის ყიდვა არსად არავის არ შეუძლია, თუ არ დასტურდება მისი წინა საქმიანობით, რომ ის ფერმერია, ან აქვს აგრარული განათლება. ამასთან, უცხოელს უკანასკნელი 5 წლის განმავლობაში ამ ქვეყანაში მუდმივი ცხოვრების დამადასტურებელი რეგისტრაცია უნდა გააჩნდეს, რომელსაც დანიის იუსტიციის სამინისტრო გასცემს. შედარებით ლიბერალურია მიწის გასხვისების საკითხი ესპანეთში, მაგრამ იქაც ისეთი პირობებია, რომ უცხოელი მიწის ბაზარზე ვერ შევა. არის კიდევ ერთი პრობლემა: მცირე ნაკვეთები უნდა უზრუნველყოფდეს სამუშაო საათების წლიური ოდენობის 75% მაინც, რომ ადამიანი სოფლის მეურნეობის მუშაკად ჩაითვალოს. აშშ-ის ზოგიერთ შტატში, კანადის რამდენიმე პროვინციასა და ავსტრალიის დასავლეთ ნაწილში აკრძალულია მიწის უცხო ქვეყნის რეზიდენტების მიერ შესყიდვა. ზოგან ეს პროცესი ირიბი მექანიზმებით არის უზრუნველყოფილი. მაგალითად, ევროკავშირში, მართალია, მიწაზე საკუთ¬რების უფლების მოპოვების მხრივ წევრი სახელმწიფო¬ების მოქალაქეები გათანაბრებულნი არიან ერთმანეთ¬თან, მაგრამ მათთვის დაწესებული შეღავათები ეკონო¬მიკურად თითქმის შეუძლებელს ხდის მესამე ქვეყნების რეზიდენტების მიერ მიწის შეძენას. ახალ ზელანდიაში შექმნილია მიწის დაცვის ტრიბუნალი და ეს ორგანო კონკრეტულად განიხილავს 2 ჰა-ზე მეტი მიწის შეს¬ყიდვის მსურველთა ყოველ განცხადებას, დადებითი გადაწყვეტილება კი უამრავი პირობის შესრულებაზეა დამოკიდებული. აღსანიშნავია ისიც, რომ თვით ევრო¬კავშირის წევრ სახელმწიფოებს შორისაც შეიძლება იყოს ამგვარი შეზღუდვები, რისი მაგალითიც არის ირლანდიის კანონმდებლობა, რომლის მიხედვითაც ამ ქვეყანაში 7-წლიანი ცხოვრების ვადაა საჭირო, რათა მიწის შეძენის მსურველმა განცხადებით მიმართოს მიწის კომისიას. საფრანგეთში შეზღუდულია ვენახების (ფრანგი ერის სიამაყის საგანი!) და, განსაკუთრებით, დიდი ფართობის მიწის შეძენა. აშშ-ში 1978 წელს მიღებულ იქნა ფედერალური აქტი სოფლის მეურნეო¬ბაში საზღვარგარეთული კაპიტალდაბანდებების შესა¬ხებ. მართალია, ამით დაშვებულია უცხო ქვეყნის მოქა¬ლაქეების მიერ სასოფლო-სამეურნეო მიწის შესყიდვა, მაგრამ ყოველი კონკრეტული შემთხვევა განიხილება ამ ქვეყნის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიერ. ძირითადი რეგულირება აშშ-ში სასოფლო-სამეურნეო მიწის უცხოელებისათვის მიყიდვის საკითხზე ცალკეუ¬ლი შტატის დონეზეა დაწესებული. ამგვარი კანონმდებ¬ლობა აკრძალვების სხვადასხვა დონეს გულისხმობს და უკვე შტატების ნახევარზე მეტშია მიღებული. ამასთან, რაც უფრო სასოფლო-სამეურნეო მიმართულე¬ბი¬¬საა შტატის ეკონომიკა, მით უფრო მკაცრია აკრძალ¬ვა, ლამის უცხოელების მიერ სასოფლო-სამეურნეო მიწის შეს¬ყიდ-ვის სრულ აღკვეთამდე (ისინი უნდა აკმაყოფი¬ლებ¬დ¬ნენ მკაცრ მოთხოვნებს. ეს მოთხოვნები განსაკუთრე¬ბით ეხება სპეციალურ სასოფლო-სამეურნეო განათლე¬ბას, აგრარული შრომის გამოცდილებას, სოფლად ცხოვრე¬ბას, სათანადო კაპიტალის ფლობას და სხვ.). ამის შედეგია ის, რომ აშშ-ში სასოფლო-სამეურნეო მიწის მხოლოდ 1%-ზე ნაკლები ეკუთვნის უცხო ქვეყ¬ნის მოქალაქეებს, რომლებიც ძირითადად ევროპელები და კანადელები არიან .
D
Dდასკვნის მაგიერ. „მიწა არის შეუცვლელი, გაუმრავლებელი და „ამოწურვადი“ (შეზღუდული) რესურსი (გერმანიის ფედერალური რესპუბლიკის კონსტიტუცია, 21, 73)“. თანამედროვე მსოფლიოში განსაკუთრებით აქტუალური საკითხია მისი ფასი. მოსახლეობის ზრდასთან და სოფლის მეურნეობის პროდუქტებზე მოთხოვ¬ნის ზრდასთან ერთად მცირდება დაუმუშავებელი სოფლის მეურნეობის სავარ¬გუ¬ლები და, აქედან გამომდინარე, იწურება რესურსიც. ამიტომაც მიწის განუსაზღვ¬რელი ოდენობით გასხვისება უცხოელებზე ქვეყნის სასიცოცხლო ამოცანებთან და საზოგადოებრივ ინტერესთან შეუთავსებელია. იგი ყოველთვის უნდა იყოს კონტროლირებადი სახელმწიფოს მიერ. „მიწა არის არა მხოლოდ ეკონომიკური, არამედ სოციალური და კულტურული ფასეულობა“ (ავსტრიის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება უცხოელის მიერ უძრავი ქონების შეძენის კანონის კონსტიტუციურობის შესახებ Lანდესგეგესეტზბლატტ ღ.L 88/1994).
მხოლოდ საქართველოს გადასაწყვეტია მისი მიწის კანონმდებლობის სტრუქტურა (სადაც თანამედროვეობასთან მორგებუ¬ლად ასახული იქნება ის შეზღუდვები, რომლებიც ეხება უცხოელებზე სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის გასხვისებას). ხელისუფლება
კანონმდებლობას უნდა არეგულირებდეს იმგვარად, რომ დაცული იქნეს როგორც საქართველოს მოსახლეობის ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული განვითარების, ასევე, სახელმწიფოს ინტერესები და მათი ბალანსი.
ნუ დაგვავიწყდება:
– კონსტიტუცია არის ყველაზე დიდი კანონი, რომელიც განსაზღვრავს სახელმწიფოს რაობას
– კონსტიტუციის ხარისხი არის ერთერთი ყველაზე დიდი საზომი, რომელიც განსაზღვრავს ერის ხარისხს
– კონსტიტუციის კეთილსინდისიერი ინტერპრეტაცია არის ერთერთი ყველაზე დიდი ფაქტორი, რომელიც განსაზღვრავს ერისა და სახელმწიფოს აწმყოსა და მომავალს.